صفات شیعه (4)

مقدمه

امام صادق علیه السلام مى‏فرمایند: «سزاوارترین مردم به ورع و تقوا، آل‏پیامبر صلى الله علیه و آله و شیعیان آنها هستند، تا سایر مردم به آنها اقتدا كنند.»

شیعه بودن جزئى از امام بودن است، امامان معصوم علیهم السلام و پیامبر صلى الله علیه و آله براى تمام مردم امام و پیشوا هستند و شیعیان هم باید براى گروهى از مردم امام باشند. در واقع در جامعه اسلامى شیعیان باید پیشرو باشند ودیگران به آنها اقتدا كنند. لذا شیعه مفهومی پر محتوا است که به شرح یکی دیگر از این روایات مى‏پردازیم.

قَالَ الامامُ الصَّادِقُ علیه السلام:

«إنَّ أحَقَّ النَّاسِ بِالْوَرَعِ آلُ مُحَمَّدٍ صلى الله علیه و آله وَ شِیعَتُهُمْ كَىْ تَقْتَدِىَ الرَّعِیّةُ بِهِمْ». (بحار الانوار ج 65 ص 166)

امام صادق علیه السلام مى‏فرمایند: سزاوارترین مردم به ورع و تقوا، آل‏پیامبر صلى الله علیه و آله و شیعیان آنها هستند، تا سایر مردم به آنها اقتدا كنند.

شرح حدیث:

شیعه بودن جزئى از امام بودن است، امامان معصوم علیهم السلام و پیامبر صلى الله علیه و آله براى تمام مردم امام و پیشوا هستند و شیعیان هم باید براى گروهى از مردم امام باشند. در واقع در جامعه اسلامى شیعیان باید پیشرو باشند ودیگران به آنها اقتدا كنند، همان گونه كه در جنوب لبنان‏ در صف مبارزان، شیعیان پیشرو هستند و همه آنها را به ایثار و صلابت و فداكارى مى‏شناسند. شیعیان باید در تمام دنیا نه تنها در مبارزه و جهاد بلكه در تمام جهات قدوه و اسوه باشند.

«ورع» مرتبه‏اى بالاتر از تقواست، بعضى از بزرگان ورع را به چهار مرحله تقسیم كرده‏اند:

مرحله اوّل: ورع تائبین‏

این مرحله پایین‏ترین مرتبه و مساوى با عدالت است و انسان را از فسق نجات مى‏دهد، یعنى از گناه توبه كرده و در صف عادلان در مى‏آید.

مرحله دوم: ورع صالحین‏

در این مرحله انسان باید از شبهات هم پرهیز كند، یعنى از چیزهایى كه در ظاهر حلال ولى شبهه ناك است، اجتناب كند.

مرحله سوم: ورع متّقین‏

در این مرحله از گناه و شبهات اجتناب مى‏كند، علاوه بر این از حلالى هم كه ممكن است او را به حرام بكشاند، اجتناب مى‏كند، مثلًا كم سخن مى‏گوید زیرا مى‏ترسد اگر زیاد حرف بزند در لابه‏لاى آن غیبتى انجام دهد كه این مرحله در واقع همان عنوان «أُتْرُكْ مَا لَابَأْسَ‏ بِهِ حَذَراً مِمَّا بَأْسَ بِهِ؛ آنچه را كه بلامانع است ترك كن تا گرفتار امر ممنوع نشوى» است.

مرحله چهارم: ورع صدّیقین‏

بالاترین مرحله، اعراض و روى گرداندن از غیر خداست یعنى چشم برداشتن از غیر خدا و چشم دوختن به خدا به خاطر این كه مبادا ساعتى از عمرش ضایع شود. بالاترین سرمایه، عمر ماست كه آن را به تدریج هدر مى‏دهیم و غافل هستیم.

مطابق این روایت امام صادق علیه السلام فرمودند: سزاوارترین مردم به ورع آل پیامبر صلى الله علیه و آله و شیعیان او هستند كه باید در مراتب ورع، حدّاقل مرتبه اوّل را داشته باشند، یعنى شیعه باید عادل و مقتداى مردم باشد و فقط خود را نجات ندهد، بلكه به فكر نجات دیگران هم باشد.

در آخر سوره فرقان دوازده ویژگى براى «عبادالرحمن» ذكر شده است كه یكى از ویژگى‏ها، مطابق آیه:

( «وَالَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَ ذُرِّیَاتِنَا قُرَّةَ أعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلمُتَّقِینَ إِمَاماً؛ و كسانى كه مى‏گویند:

پروردگارا از همسران و فرزندانمان مایه روشنى چشم ما قرار ده و ما را براى پرهیزگاران پیشوا گردان»، سوره فرقان آیه 74) این است كه آنها از خدا تقاضا مى‏كنند كه فرزند آنها معمولى نباشد، بلكه در بین سایر مسلمین قرّة العین و نمونه باشد و از خدا تقاضا مى‏كنند كه ما را امام متّقین قرار ده.

آیا این برترى‏جویى است كه مى‏خواهند هر كدام امامى براى دیگران باشند؟ نه این علوّ همّت است، پس معلوم مى‏شود كه نام تشیّع را بردن و آن را یدك كشیدن و در صفوف شیعه قرار گرفتن، ساده است، ولى شیعه واقعى شدن مشكل است، به خصوص انتظار امام زمان (عج) و ائمّه هدى علیهم السلام از اهل علم و شاگردان این مكتب بیشتر است و این عدّه باید اسوه و مقتداى مردم باشند، تا مردم به آنها اقتدا كنند. مهم‏ترین راه تبلیغ همین است كه انسان چنان تقوا و ورع داشته باشد كه مردم به وسیله او خدا را بشناسند و بدانند كه انسان واقعى و شیعه واقعى كیست. شیعیان واقعى افرادى شجاع، صبور، پر محبّت، پرهیزكار و اجتناب كننده از حرام هستند، و حبّ جاه و مقام ندارند.

منابع:

1-      مشکات هدایت ـ آیت الله مکارم شیرازی

2-      بحار الانوار ج 65