آیا خداوند زن را از دنده چپ مرد آفرید؟

در قرآن کریم دو آیه وجود دارد که کلمه «لا تقتلوا» در آن است و این دو مورد مانع کشته شدن دو پیامبر شده است، یکی از این کلمات را برادر حضرت یوسف به کار برد و مانع کشته شدن حضرت یوسف شد و دیگری را همسر فرعون استفاده کرد و از کشته‌شدن حضرت موسی ممانعت کرد، بنابراین نهی از منکر زن فرعون مانع از کشته شدن یک پیامبر شد.

در تمام مذاهب و ادیان الهى آمده است که زن و مرد از «نفس واحده » آفریده شده‏اند. اما آیا تصور و توهم آفریده شدن زن از دنده چپ مرد از کجا ناشی شده است؟

در اینجا به اختصار نگاه ادیان "اسلام – مسیحی و یهودی " برای پاسخ به سوال فوق مورد بررسی قرار می گیرد :

1- نظر قرآن

در اسلام زن از نظر آفرینش در بعد روحى و جسمى از همان گوهرى آفریده شده که مرد آفریده شده است و هر دو جنس در جوهر و ماهیت یکسان و یگانه‏اند و تمایز و فرقى در حقیقت و ماهیت میان زن و مرد نیست .

قرآن با کمال صراحت در آیات متعددی می فرماید که زنان را از جنس مردان و از سرشتی نظیر سرشت‏ مردان آفریده‏ایم.

یا ایها الناس اتقوا ربکم الذى خلقکم من نفس واحدة و خلق منها زوجها...

اى مردم از پروردگارتان که شما را از نفس واحدى آفرید و جفتش را (نیز) از او آفرید و از آن دو زنان و مردان بسیارى پراکنده کرد، پروا دارید.1

هو الذى خلقکم من نفس واحدة و جعل منها زوجها لیسکن الیها ؛

او است آن کس که شما را از نفس واحدى آفرید و جفت وى را از آن پدید آورد تا بدان آرام گیرد .2

خلقکم من نفس واحده ثم جعلَ منها زوجها.

شما را از نفس واحد آفرید ، سپس جفتش را از آن قرار داد. 3

بنابراین زن در آفرینش از همان جوهر و گوهر مرد است و اندیشه یکسانى و یگانگى ماهوى زن و مرد ، اندیشه قرآنى است که از آیات الهی به روشنى به دست مى‏آید .

البته مفسران اهل تسنن نوعا می گویند: معنای "و خلق منها زوجها " این است که خداوند حوا را از قطعه ای از بدن آدم افریده است. در این مورد هم گروهی مانند قرطبی به ذکر دنده آدم(علیه السلام ) اکتفا می کنند اما بیشتر آنها مانند طبری و فخر رازی و شیخ محمد عبده و مراغی می گویند حضرت حوا را از دنده چپ حضرت آدم آفرید .

لیکن در این نظر به برخى از حادیث استناد شده است که در حدیثى از امام صادق(علیه السلام) مردود شمرده شده است.

زراره مى‏گوید: از امام صادق(علیه السلام) از آفرینش حوا سۆال شد که برخى مى‏گویند: خداوند حوا را از دنده پایین و چپ آدم آفرید، امام (علیه السلام) فرمود : خدا منزه و برتر است از این نسبت ، آن کس که چنین مى‏گوید مى‏پندارد که خداوند قدرت نداشت براى آدم همسرى از غیر دنده‏اش بیافریند ! 4

بنابراین اسلام ، زن را مانند مرد برخوردار از روح کامل انسانى و اراده و اختیار مى‏داند و او را در مسیر تکامل که هدف خلقت است مى‏بیند و هر دو را در یک ردیف قرار داده و با خطاب یا « ایّها النّاس و یا ایّها الّذین آمنوا » مخاطب ساخته است.

2- نظر تورات

در تورات آمده وقتى خداوند آدم را آفرید و در بهشت ساکن شد ، خداوند دید آدم تنهاست و گفت خوب نیست آدم تنها باشد پس براى او یک یار بسازم که همراه او باشد، سپس او را از دنده چپ آدم آفرید و آدم نام او را حوا یعنى زندگى نامید .

پس از آن‏که خداوند خواب را بر آدم مستولى کرد یکى از دنده‏هایش را گرفت زنى بنا کرد و نزد آدم آورد ، و آدم گفت این است استخوانى از استخوان‏هایم و گوشتى از گوشتم ، از این‏رو ، نساء نامیده شد؛ زیرا از انسان گرفته شده است . 5

خداوند این نکته را مورد توجه قرار داد که زن را از کدامین عضو آدم بیافریند، او فرمود :...... من زن را از قسمتى از بدن آدم که همواره پوشیده و نهفته است می‌آفرینم تا آنکه موجودى محجوب و عفیف به بار آید .6

بنابراین بر اساس تعالیم تورات ، حوا از بخشی از بدن مرد آفریده شده است و تبعاً ، این یکی از دلایل ایجاد تصور خلقت زن از دنده چپ مرد در بین مردمان در طول تاریخ شده است .

3- نظر انجیل

در اناجیل مختلف هم قصّه آدم و حوّا آمده است.

در انجیل برنابا ، مثل همین داستان که در تورات آمده ذکر شده است: پس چون خدا آدم را تنها دید فرمود خوش نیست این‏که تنها باشد پس از این‏رو او را به خواب کرد و گرفت دنده را از سوى دل و آن‏جا را از گوشت پر کرد و از آن دنده ، حوا را آفرید و زن براى آدم گردانید. 7

زن اولوالالباب است

خداوند درقرآن می فرماید: «اولوالالباب کسانی هستند که دعای آن‌ها مستجاب می شود و فرقی هم نمی کند که مرد باشند یا زن بنابراین زنان از اولو الالباب هستند»

متأسفانه در جامعه می گویند که خداوند زن را از دنده چپ مرد آفرید یا فلانی از دنده چپ بلند شده است و یا زن ناقص العقل است در حالی که در قرآن از زن به عنوان اولو الالباب یاد شده است «إِنَّ فِی خَلْقِ السَّمَاوَاتِ وَالأَرْضِ وَاخْتِلاَفِ اللَّیْلِ وَالنَّهَارِ لآیَاتٍ لِّأُوْلِی الألْبَاب».

در قرآن کریم دو آیه وجود دارد که کلمه «لا تقتلوا» در آن است و این دو مورد مانع کشته شدن دو پیامبر شده است، یکی از این کلمات را برادر حضرت یوسف به کار برد و مانع کشته شدن حضرت یوسف شد و دیگری را همسر فرعون استفاده کرد و از کشته‌شدن حضرت موسی ممانعت کرد، بنابراین نهی از منکر زن فرعون مانع از کشته شدن یک پیامبر شد.

حال چگونه ممکن است زنی که در قرآن مقام بالایی دارد به او نسبت های ناروا زده شود .

نتیجه:

قرآن کریم عارى از داستان‏هایى است که در تورات و انجیل براى تحقیر زنان جعل گردیده‏اند ، و در آن کوچک‏ترین اشاره نشده که ارزش اوّلین زنى که خداوند خلق فرمود کمتر از اوّلین مرد بوده یا این‏که زن از یکى از دنده‏هاى مرد به وجود آمده یا زن در خلفت تبعى و طفیلى مرد است .

برعکس، قرآن در محیطى که براى زن هیچگونه استقلال در زندگى قائل نبود ، و هیچ‏گونه حق و حقوقى براى او نمى‏دید ، حرمت و شرافتى براى او جُز حرمت و شرافت خانواده نمى‏شناخت و دختران را زنده به گور مى‏کردند ، با بیان رسا و منطق محکم، اعلام مى‏دارد ، زن از نظر خلقت مانند مرد و فرد ی از افراد انسان است که در ماده و عنصر پیدایشش دو نفر انسان نر و ماده شرکت و دخالت داشته و هیچ ‏یک از این دو بر دیگرى ترجیح و برترى ندارد .

تمام افراد بشر چه زن باشد یا مرد امثال یکدیگرند و اگر ترجیح و برترى هم باشد در اصل خلقت آنها نیست بلکه به واسطه کسب فضائل اخلاقى و کمالات نفسانى است که آنها بدست آورده اند چرا که ؛ زن و مرد از یک پدر و مادر بوجود آمده است . آنجا که می فرماید :

« یا ایّها النّاس انّا خلقناکم من ذکرٍ و انثى و جعلناکم شعوباً و قبائل لتعارفوا انّ اکرمکُم عند اللّه اتقاکم »

اى مردم! ما شما را از یک مرد و زن آفریدیم و شما را تیره‏ها و قبیله‏ها قرار دادیم تا یکدیگر را بشناسید (اینها ملاک امتیاز نیست ،) گرامى‏ترین شما نزد خداوند با تقواترین شماست ، خداوند دانا و آگاه است! 8

پی نوشت ها :

1- سوره نساء ، آیه 1

2- سوره اعراف، آیه 189

3- سوره زمر، آیه 6

4- من لایحضر الفقیه ج 3 ص 379 و 380 و علل الشرایع ج 1 باب 17

5- تورات ،سفر پیدایش ، باب 2، آیات 21 تا 24 .

6- دکتر ابراهام کهن ، گنجینه‌اى از تلمود/ 178 ـ 179

7- انجیل برنابا ، فصل 39، آیات 29 ـ 35،

8- سوره حجرات آیه 13

فرآوری : زهرا اجلال

بخش قرآن تبیان

منابع :

1- قر آن کریم

2- انجیل برنابا

3- تورات

4- سایت خبرانلاین