دلایل قرآنی مربوط به معاد
شرایع آسمانى، همگى در لزوم ایمان به جهان آخرت اتفاق نظر دارند. عموم پیامبران، همراه دعوت به توحید، از معاد و حیات پس از مرگ نیز سخن گفته و ایمان به جهان آخرت را در سرلوحه برنامه خود قرار داده اند. بر این اساس، اعتقاد به قیامت از اركان ایمان در اسلام است.
مسئله معاد هر چند در عهدین ـ در عهد جدید به صورتى روشنتر ـ مطرح شده است، ولى قرآن بیش از كتب آسمانى دیگر به این موضوع پرداخته و بخش عظیمى از آیات این كتاب به آن اختصاص یافته است.
در قرآن از معاد به نام هاى مختلفى یاد شده است، مانند: یوم القیامة، یوم الحساب،الیوم الآخِر، یوم البعث، وغیره، و این همه اهتمام، به علت این است كه ایمان و دیندارى بدون اعتقاد به قیامت ثمربخش نیست.
دلایل قرآنی مربوط به معاد
حكیمان و متكلمان اسلامى بر لزوم معاد و زندگى پس از مرگ دلایل مختلفى اقامه كرده اند، و الهام بخش آنان نیز در اقامه این دلایل، قرآن كریم بوده است. از این روى مناسب است كه برخى از دلایل قرآنى را یادآور شویم:
الف ـ خداوند حق مطلق بوده، و فعل او نیز حق و از هرگونه باطل و لغو پیراسته است.
آفرینش بشر بدون وجود حیاتى هدفمند و جاودانه، لغو وعبث خواهد بود، چنانكه مى فرماید: (أَفَحَسِبْتُمْ أَنَّما خَلَقْناكُمْ عَبَثاً و أَنَّكُمْ إِلَیْنا لا تُرْجَعُونَ) (مۆمنون/115): آیا پنداشته اید كه شما را بیهوده آفریده ایم، وشمابه سوى ما باز نمى گردید؟!
ب ـ عدل الهى ایجاب مى كند كه با اشخاص نیكوكار و بدكار، در مقام پاداش و كیفر، یكسان برخورد نشود. در عین حال مى بینیم كه حیات دنیوى به گونه اى است كه تحقق عدل كامل در مقام پاداش و كیفر امكان پذیر نیست، زیرا سرنوشت هر دو گروه به هم گره خورده و از یكدیگر تفكیك پذیرنیست.
آفرینش بشر در این جهان از ذره اى بى مقدار شروع شده و بتدریج مدارج كمال جسمى را طى مى كند. سپس به نقطه اى مى رسد كه روح در كالبد وى دمیده مى شود و قرآن با ملاحظه تكمیل خلقت این موجود ممتاز، آفریدگار جهان را «احسن الخالقین» مى خواند; آنگاه همو با رسیدن مرگ از منزلگاه دنیا به جهانى دیگر منتقل مى گردد، كه كمال مرحله پیشین است
از طرف دیگر، برخى از كارهاى نیك و بد اجرى بالاتر از آن دارند كه این جهان گنجایش پاداش و كیفر آنها را داشته باشد، مثلاً یكى در راه حق پس از عمرى جهاد و مبارزه جان مى بازد، و دیگرى حق جویان بیشمارى را نابود مى سازد.
بنابراین، جهان دیگرى لازم است كه عدل كامل الهى در قلمرو امكانات بینهایت آن تحقق یابد، چنانكه مى فرماید: (أَمْ نَجْعَلُ الّذِینَ آمنُوا وَعَمِلُوا الصّالِحاتِ كَالمُفسِدِینَ فِی الأَرْض ا َمْ نَجْْعَلُ المُتّقینَ كالْفُجّارِ) (ص/28): آیا مۆمنان صالح را در ردیف مفسدان زمین قرار مى دهیم و یا با پرهیزگاران مانند گنهكاران برخورد مى كنیم؟!
نیز مى فرماید: (إِلَیْهِ مَرْجِعُكُمْ جَمیعاً وَعْدَ اللّه حقّاً إنّهُ یَبْدَۆُا الخَلْقَ ثُمَّ یُعِیدُهُ لِیَجْزِىَ الّذین آمنوا وعمِلُوا الصّالِحاتِ بِالقِسْطِ وَ الّذین كَفَرُوا لَهُمْ شَرابٌ مِنْ حَمیم وَ عَذابٌ أَلِیمٌ بِما كانُوا یَكْفُرونَ)(یونس/4): بازگشت شما به سوى او است، وعده الهى حق است.
خداوند بشر را مى آفریند، سپس (مى میراند و) بار دیگر حیات مى بخشد، تا مۆمنان صالح را چنانكه باید و شاید پاداش دهد، و براى كافران ـ به كیفرشان ـ شرابى از آب جوشان، و عذابى دردناك آماده خواهد بود.
ج ـ آفرینش بشر در این جهان از ذره اى بى مقدار شروع شده و بتدریج مدارج كمال جسمى را طى مى كند. سپس به نقطه اى مى رسد كه روح در كالبد وى دمیده مى شود و قرآن با ملاحظه تكمیل خلقت این موجود ممتاز، آفریدگار جهان را «احسن الخالقین» مى خواند; آنگاه همو با رسیدن مرگ از منزلگاه دنیا به جهانى دیگر منتقل مى گردد، كه كمال مرحله پیشین است.
به این معنى در قرآن چنین اشاره شده است:(ثُمَّ أَنْشَأْناهُ خَلْقاً آخَرَ فَتَبارَكَ اللّهُ أَحْسَنُ الخالِقینَ * ثُمّ إِنَّكُمْ بَعْدَ ذلِكَ لَمَیِّتُونَ * ثُمَّ إِنَّكُمْ یَومَ القِیامَةِ تُبْعَثُونَ). (مۆمنون/14ـ16) آنگاه او را آفرینشى دیگر بخشیدیم، در خور تعظیم است خداوند كه بهترین آفریننده است. چندى بعد شما مى میرید و باز در روز قیامت زنده مى شوید. سیاق آیه حاكى است كه میان ذكر آفرینش بشر از ذرّه اى بى مقدار ،و حیات مجدّد او ملازمه برقرار است.
بخش قرآن تبیان
منبع :
سایت حوزه
