خواب هایی که می بینیم چگونه است ؟
نمیتوان گفت که خواب یک امر هیچ و پوچ است و بالاخره یک مسیر هدایت الهی است و اصل خواب برای این است که ایمان مردم به مسئله معاد افزایش پیدا کند تا یک تجربه شخصی از مسئله معاد داشته باشند.
آیا میتوان تقسیمبندی خاصی را برای خوابهای که میبینیم، داشت؟
یک دسته از خوابها چیزی نیست جز افکار، تخیلات و اوهامی که انسان در زمان بیداری با آنها سر و کار دارد که در عالم رویا نیز آنها را مشاهده میکند و در روایات از این نوع خوابها به «حدیث نفس» تعبیر میشود لذا هیچ کاشفیتی در عقاید و افکار این فرد، نهفته نیست مگر اینکه شخص به وسیله این خوابها افکار خود را آشکار میکند و در واقع این خواب کاشف اصرار، نیت و تخیلات او خواهد بود.
دسته دیگر خوابها القائاتی است که از ناحیه شیطان صورت میگیرد و بر اساس آنچه در روایات وجود دارد ممکن است شیطان در عالم رویا القائاتی را برای انسان داشته باشد که مسائل را به صورت الفاظ و صور به شخص القا میکند که این نوع خواب، کاشفیتی از متن واقعیات نداشته مگر اینکه شخص، تحت القائات شیطانی قرار گرفته است.
دسته سوم خوابهای هستند که واقعاً شخص واقعیات و حقایقی را در عالم واقع، برای تخیلات و اوهام خویش مشاهده میکند که از آن به «اتصال به عالم خیال منفصل» تعبیر میشود.
در این نوع از خوابها انسان به برخی از مراحل وجود، وصل میشود و با توجه به این اتصال، از حقایقی که قرار است در عالم محقق شود اطلاع پیدا میکند لذا هر چه که از عالم ماده در عالم رویا محقق میشود قبل از آنکه در عالم دنیا و ماده ظهور پیدا کند در عوالمی پیش از این عالم که از آن به «کتب، کتابهای آسمانی و سماوی» تعبیر میشود که اعمال انسان در لوحی محفوظ و کتابی مبین به ثبت میرسد.
در عالم رویا ممکن است انسان به یکی از این کتابهای آسمانی و الواح الهی وصل شود که اتصال به یکی از این عوامل منجر به اطلاع یافتن از حقایقی میشود که بعدها در عالم دنیا برای وی عینیت مییابد مانند فرد «خبرنگار» که وقتی میخواهد خبر خاصی را منتشر کند پیش از انتشار، از متن آن خبر مطلع است اما مردم عادی، زمانی به متن خبر دست مییابند که آن از طریق نشریه و یا روزنامه منتشر میشود اما آن فرد خبرنگار به دلیل آنکه به سایر مراحل انتشار و تنظیم دسترسی دارد زودتر از سایر مردم از متن خبر مطلع میشود.
از این رو پیش از آنکه در عالم دنیا حقیقتی ظهور پیدا کرده و محقق شود در مراحل قبلی در کتب و الواح ثبت شده است و شخص در عالم رویا با آن عالَم و با آن کتاب ارتباط برقرار کرده و متصل میشود که در واقع با این اتصال، از حقایق مربوطه مطلع میشود.
آیا بها دادن به خوابها منشأ عقلایی دارد و میتوان به آنها اهمیت داد؟
خوابها را میتوان به لحاظ مختلف منشأ و تعبیر شدن تقسیم کرد.
نمیتوان گفت که خواب یک امر هیچ و پوچ است و بالاخره یک مسیر هدایت الهی است و اصل خواب برای این است که ایمان مردم به مسئله معاد افزایش پیدا کند تا یک تجربه شخصی از مسئله معاد داشته باشند.
کسی که جسمش در یک مکانی ثابت مانده باشد و به مرگی موقت مبتلا شده است ولی روحش به این طرف و آن طرف مشغول خوردن و آشامیدن و گردش است، مثلاً وقتی در خواب غذا میخورد، واقعاً لذت میبرد و این یک امر خیالی نیست.
فردی از شوق دیدار دوستش در خواب لذت میبرد و وقتی که از خواب بلند میشود، میبیند که از سر شوق حتی گریه کرده است و یا در عالم خواب تمام رنجهای یک واقعه را تحمل میکند.
بنابراین خداوند متعال «خواب» را برای اینکه باور معاد برایمان آسانتر شود قرار داده است تا مبادا بیندیشیم تمام کارها بر عهده جسم ماست و در حقیقت جهان دیگری نیز هست و زمانی که انسان از دنیا میرود بدنش از بین میرود و روحش به برزخ منتقل میشود و در آنجا نیز لذت و دردی نیز خواهد بود.
چگونه میتوان یک رویای صادقه دید؟ اصولاً آیا هر فردی میتواند رویای صادقه ببینید؟
اگر طعام انسانها پاک بوده و تفکر صحیحی داشته و تخیلات و اوهام خود را بر اساس قوانین عقلی و شرعی مرتب کنند یقیناً در عالم رویا خوابهای صحیح، روشن، زلال و مطابق با واقع را مشاهده خواهند کرد در واقع این نوعی بهرهمندی از ملکوت است که برای افراد رقم میخورد اما برای آنکه تخیلات فاسد و تخیلات وهم آلوده از ذهن انسان دور شوند باید شخص تخیلات خود را سامان داده و آنها را در راستای واقعیت قرار دهد تا اینکه بتواند در عالم رویا از خوابهای وهم آلوده به دور باشد.
هر چه انسان از خطاها و انحرافات در عالم بیداری مصون بوده، از گناه اجتناب و بر اساس ضوابط شرعی رفتار کند در عالم رویا از واقعیات بیشتری بهرهمند خواهد شد بنابراین فردی که اهل فسق و فجور است خوابهای او بیحساب و کتاب بوده و ارزشی ندارد.
انسان یا باید برای دیدن رویا صادقه، عملکرد صالحی را داشته باشد و یا آنکه خداوند متعال برای مصلحت مهمی که برای وی در نظر گرفته است راه و نشانهای را در خواب به فردی که از نظر ما عمل درستی ندارد القا میکند .
پس یا باید خود شخص عمل درستی داشته باشد و از صلاحیتی برخورد باشد که بتواند حقایق را در عالم رویا مشاهده کند و یا بنا به مصلحتی که برای او وجود دارد راهی جز خواب دیدن وجود ندارد و خداوند متعال نیز از این طریق میخواهد سیستم اطلاعاتی را به شخص ابلاغ و منتقل کند.
میزان پایبندی افراد به شریعت در دیدن رویای صادقه مۆثر است
همه خوابها در یک سطح نیستند، لذا هرچه انسان مۆمنتر، پاکتر و نسبت به فرایض دقیقتر باشد، رویاهایش صادقتر است، البته ممکن است، خدای متعال به خاطر برخی مسائل برای انسانهای کافر، یک خوابی را ارائه کند که آن هم به خاطر این است که در برخی جاها تأثیرگذار هستند.
آیا خواب تحت اراده و اختیار انسان است و آیا میتوان فرد و یا موضوع مورد نظر خود را در خواب دید؟
این گونه نیست که خواب، صد در صد تحت اراده انسان باشد چه بسا بسیاری از خوابها بدون اراده انسان صورت میگیرد اما اینکه انسان میتواند نوع تخیلات خود را در عالم رویا مشاهده کند تحت اختیار او است از این رو او میتواند به تخیلات خود صورت خاصی ببخشد و به دیگر معنا مرتب کردن و جهت دهی در تخیلات، در دیدن نوع رویا مۆثر است در همین راستا میتوان به یک نمونه اشاره کرد؛
فردی به دوست خویش گفت من میدانم تو چه خوابی را خواهی دید گفت امشب در خواب میبینی که مشغول خوردن «نجاست» هستی لذا او آنقدر به این فکر فرو رفت که من چرا و چگونه این کار را انجام خواهم داد و آنقدر ذهن خود را به آن مشغول کرد تا آنکه شب واقعاً گفته دوست خود را در خواب دید. بنابراین از جهت روانی هر آنچه را که انسان در عالم بیداری با آن سر و کار داشته باشد همان را در عالم رویا خواهد دید لذا اگر این اختیار، مدنظر باشد خوب امکان دارد اما بسیاری از خوابها بدون اختیار فرد، رخ میدهد.
آیا خوابهای صادقه نیز درجه بندی و دارای مراحلی هستند؟
بله، در واقع، رویای صادقه روزنهای به عالم ملکوت و دریچه به عالم غیب است که دارای انواع و اقسامی است در قسم نخست، انسان همه آنچه را که مشاهده میکند اشیاء را بدون هیچ تصرف و تغیری دیده و عیناً همانها را در عالم واقع میبینند بدون آنکه میان آنچه که در خواب مشاهده کرده و چیزی که محقق میشود ذرهای تفاوت وجود داشته باشد طبیعتاً این نوع از خواب به هیچ تعبیر و تفسیری نیاز ندارد چرا که متن واقع، برای او نمود پیدا کرده و در عالم خارج نیز محقق شده است اما برخی از خوابهای این چنینی دچار تغییر و تصرف میشوند و قوه خیال و واهمه انسان نمیتواند عین همان چیزی را که از عالم بالا وجود دارد را در خواب ببیند لذا فرد، حقیقت تصرف شده را مشاهده میکند و در اینجا است که خواب شخص نیازمند تعبیر است چرا که آنچه را که فرد مشاهده کرده در عالم خارج عیناً محقق نمیشود بلکه باید از آنچه که مشاهده شده به مطلبی منتقل شود که در اصل، چیزی دیگری بوده است .
به طور مثال شخص در عالم واقع با توجه به ارتباطی که با عالم معنا برقرار میکند به یک متد علمی و شعبهای از شعب معرفت مرتبط میشود که در عالم رویا قوه خیال این شخص آنچه را که دیده به صورت نوشیدن آب و شیر در خواب است به این صورت که در حال نوشیدن یک لیوان آب خنک و یا لیوان شیر گوارایی است این امر به ظاهر نوشیدن شیر و یا آب است اما در متن واقع بهرهمندی از علم و یا معرفت به شمار میرود لذا شخصی که به فنون تعبیر مطلع است، میتواند شخص خواب دیده را از این خواب عبور داده و وی را به عالم معنا پیوند دهد.
فرآوری: زهرا اجلال
بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان
منبع: خبرگزاری فارس؛ بیانات حجتالاسلام والمسلمین حسن رمضانی