تبیان، دستیار زندگی
برای اینكه هر یك از سلول ها و اندام ها بتوانند وظایف خود را بخوبی انجام دهند به بخشی نیاز دارند كه هماهنگی، كنترل و تنظیم این فعالیت ها را عهده دار باشد...
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

هماهنگی و ارتباط بدن

(دستگاه عصبی)

بدن ما و هریك از جانداران از سلول های مختلفی ساخته شده است كه هر یك از آن ها وظیفه خاصی را بر عهده دارد برای این كه هر یك از سلول ها و اندام ها بتوانند وظایف خود را به خوبی انجام دهند به بخشی نیاز دارند كه هماهنگی، كنترل و تنظیم این فعالیت ها را عهده دار باشد.

بنابراین برای این كه كاری به طور هماهنگ در بدن انجام شود وجود سه شرط لازم است:

1) قسمت یا قسمت هایی از بدن نقش هماهنگ كننده را ایفا كند.
2) از قسمت های مختلف بدن یا محیط، اطلاعاتی به قسمت هماهنگ كننده برسد.
3) از قسمت هماهنگ كننده اطلاعاتی به قسمت های دیگر بدن جاندار منتقل شود.

بنابراین در دستگاه عصبی سه بخش احساس كردن، تصمیم گیری و عمل كردن به طور هماهنگ انجام می شود. بدن ما گیرنده هایی دارد که توسط محرك هایی مانند نور، بو، مزه، صدا، لمس پیام هایی رادریافت می كند و این گیرنده ها پیام های دریافتی را به مركز عصبی می فرستند.

تصمیم گیری (پردازش اطلاعات)

هماهنگی و ارتباط بدن(دستگاه عصبی)

در این مراكز پس از تصمیم گیری و تنظیم پاسخ پیام ها به سلول های عمل كننده فرستاده می شود.

مثلا:

هنگام جویدن لقمه غذا و بلع آن وقایع زیر اتفاق می افتد پس از قرار گرفتن لقمه غذا در دهان، آرواره ها و زبان حركات منظمی انجام می دهند، حركات منظم زبان و ماهیچه های حلق غذا را به انتهای حلق برده و ترشحات غدد بزاقی و شیره معده افزایش می یابد گیرنده های چشایی و مكانیكی وجود غذا را در دهان حس می كنند و پیام آن را به مركز عصبی (مغز) می رسانند و دستورات لازم برای مراكز عضله ای لوله گوارش و غده های گوارشی ارسال می كنند.

هماهنگی و ارتباط بدن(دستگاه عصبی)

نورون:

همه مراكز حسی و حركتی از سلول هایی ساخته شده اند كه به آن ها نورون می گویند. بنابراین

نام سلول عصبی نورون است.

نورون ها از نظر شكل, اندازه و ساختمان با یكدیگر متفاوتند اما همه آن ها دارای جسم سلولی، دندریت و آكسون هستند.

هماهنگی و ارتباط بدن(دستگاه عصبی)

هماهنگی و ارتباط بدن(دستگاه عصبی)
آكسون (axon)  و دندریت (dendrite) رشته ها یا دنباله های سیتوپلاسمی هستند كه از جسم سلولی خارج می شوند.
انشعابات دندریت ها زیاد اما آكسون ها رشته منفرد هستند كه گاهی در طول خود انشعابات متعدد دارند.
هماهنگی و ارتباط بدن(دستگاه عصبی)

دندریت ها گیرنده ی نورون ها هستند و اطلاعات یا پیام ها را دریافت می كنند و به جسم سلولی می آورند. آكسون ها پیام عصبی را از جسم سلولی به بیرون انتقال می دهند.

نورون ها بر اساس كارشان به سه دسته حسی، حركتی و رابط تقسیم بندی می شوند و از نظر كار به سه دسته یك قطبی، دو قطبی و چند قطبی دسته بندی می شوند.

هماهنگی و ارتباط بدن(دستگاه عصبی)

نورون ها در تحریك پذیری و هدایت و انتقال عصبی اهمیت دارند.

منظور از تحریك پذیری یك نورون، حساسیت دندریت های آن به محرك های مختلف است. و اثر این ویژگی است كه در نورون, پیام یا جریان عصبی به وجود می آید. در این حالت وقتی پیام به وجود می آید كه محرك نورن را به آستانه ی تحریك برساند.

هماهنگی و ارتباط بدن(دستگاه عصبی)

قابلیت هدایت پیام عصبی:

این ویژگی به نورون امكان می دهد كه پیام عصبی به مراكز عصبی برسد و حركت دستور از مركز عصبی به اندام های عمل كننده فراهم شود.

قابلیت هدایت پیام عصبی به سیناپس كردن (synapse) نورون ها مربوط می شود.

به محل نزدیك شدن رشته های عصبی سیناپس می گویند. جریان عصبی ماهیت الكتریكی دارد اما در محل سیناپس ها با ترشح مواد شیمیایی خاص انتقال پیام توسط ناقل های شیمیایی صورت می گیرد. یك سیناپس ممكن است فعال كننده یا باز دارنده باشد.

هماهنگی و ارتباط بدن(دستگاه عصبی)

انعكاس:

در بدن ما گاهی اوقات كارهایی صورت می گیرد كه به صورت غیر ارادی، بسیار سریع، بدون تفكر و اغلب جهت حفاظت از بخش های بدن به كار می رود به چنین اعمالی انعكاس گفته می شود.

اعمالی مانند عقب كشیدن دست از جسم داغ، ترشح بزاق با مشاهده غذا، پلك زدن چشم، ریزش اشك در مقابل گرد و غبار وارد شده به آن، عطسه زدن، سرفه كردن، خمیازه یا تغییر قطر مردمك چشم در برابر نور از انعكاس ها هستند.

در یك عمل انعكاسی، دست كم یك محرك، یك عصب حسی و یك مركز عصبی، یك عصب حركتی و یك اندام عمل كنند، دخالت دارند.

هماهنگی و ارتباط بدن(دستگاه عصبی)

هماهنگی و ارتباط بدن(دستگاه عصبی)

مسیری را كه جریان عصبی در هر انعكاس طی می كند قوس انعكاس (كمان بازتاب) می گویند.
نخاع، مركز بسیاری از اعمال انعكاسی است و گروهی از انعكاس ها توسط مغز كنترل می شوند.

مثلا پرش زانو، جمع كردن دست ها انعكاس نخاعی است.

عمل بلع، استفراغ و مكیدن شیر (نوزادان) عمل انعكاسی پیچیده ی مغزی است.

هماهنگی و ارتباط بدن(دستگاه عصبی)

نوعی از انعكاس ها كه توسط قشر مغز كنترل می شوند اكتسابی هستند و به آن ها انعكاس های شرطی می گویند.

در این نوع انعكاس ها نوعی یادگیری وجود دارد. بسیاری از انعكاس های شرطی كم كم به صورت یك عادت روزمره مبدل می شوند.

هماهنگی و ارتباط بدن(دستگاه عصبی)
هماهنگی و ارتباط بدن(دستگاه عصبی)
هماهنگی و ارتباط بدن(دستگاه عصبی)


مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: فاطمه گودرزی