هشدار تربيتى - زن در آیینه جمال و جلال نسخه متنی

هشدار تربيتى

در بعضى از روايات نيز آمده است: «چند چيز از چند نفر محال است: يكى از موارد اين است كه وفا، از زن محال است.» (1) اين گونه روايات ناظر به تربيت هاى عمومى است نظير روايتى كه مى گويد: خداى سبحان شش گروه را به شش گناه عقاب مى كند، يكى اين است كه: «الفقهاء بالحسد» (2) مضمون اين روايات ناظر به اين است كه هركسى در رشته خود مبتلاست، نه اين كه فقه بد است يا فقيه حسود است، بلكه يعنى بايد مواظب بود كه اين خطر در اين رشته راه پيدا نكند. پيامبران الهى كه مربيان بشرند از يك سو مى گويند: «الفقهاء امناء الرسل » (3) اينها امين و وارث پيغمبرند، و از سوى ديگر هشدار مى دهند كه مبادا گرفتار حسد بشويد و در اثر گناه حسد بسوزيد، چون شما در مظنه رشكيد وزمينه حسد در شما هست. بنابرين همانطورى كه اين روايت تنقيص فقه يا فقاهت وفقيه نيست، آن روايت خمسه نيز تنقيص زن نيست. اكثر اين روايات يا نظير قضاياى شخصيه است يا با توجه به شرايط مخصوص آن عصر يا آن موضوع است، نظير آنچه كه درباره خواص بعضى اشيا نقل شده است. مثلا اين كه گفته مى شود فلان ميوه اين همه خاصيت را دارد، آيا براى همه مردم داراى اين خاصيت است يا براى مردم همان منطقه؟ گاهى ميوه اى در منطقه اى رشد مى كند كه خداى سبحان براى تامين نيازهاى مردم همان منطقه آن ميوه را رويانيده وبراى مردم مناطق ديگر آنچنان سودمند نيست. جملات و امثال و حكم منطقه اى و اقليمى را، نبايد به عنوان قضاياى طبيعى يا حقيقى تلقى كرد. همچنان كه گاهى قدح و مدح اقرار واشياء هم اينچنين است، اگر چنانچه در شرايط خاصى از گروه مخصوصى مدحى يا قدحى به عمل آمده است، نبايد اينها را به عنوان قضاياى طبيعيه يا حقيقيه تلقى كرد. ويا مبناى اصلى از اصول كلى واساس يك انديشه اسلامى باشد. وتشخيص اين احاديث به عهده فقيه اسلام شناس است.

نصيحت صاحب فتوحات به امام رازى

امام فخر رازى روزى در خلال درس، تجديد نظرى براى او پيش آمد وگريه كرد، شاگردان درسش گفتند: چرا مى نالى؟ گفت: مطلبى بود كه سى سال بر آن مى انديشيدم و در اطراف همان مطلب خود را محق مى پنداشتم واكنون فهميدم كه حق با من نيست و سى سال در اشتباه بوده ام. در رسائل صاحب فتوحات آمده است كه آن عارف بزرگوار براى امام رازى نوشت: تو اولا بايد علمى فراهم كنى كه بعد از سى سال پشيمان نشوى، راهى را طى كن كه كمتر اشتباه كنى. ديگر اين كه به دنبال علمى باش كه تو را رها نكند و تو هم او رها نكنى، شما يك موجود ابدى هستيد، علمى تهيه كنيد كه بعد از مرگ هم خريدار داشته باشد. علوم ابزارى و علوم حقيقىاگر كسى درباره جهان بينى الهى بحث ها كرد، درباره خدا واسماء حسناى او، نعت او، صفات جلال و جمال و افعال او بحث ها كرد، درباره معاد، مواقف قيامت، بهشت وجهنم، صراط، حساب، ميزان، شفاعت، حوض كوثر ومانند آن بحث ها كرد، در مورد فرشته شناسى، وحى، رسالت، نبوت وامامت بررسى كرد، بعد از مرگ همه اين ره آوردها وبحثها يكى پس از ديگرى براى او تر وتازه وروشن و مشهود، سرسبز و خرم مى تابد ولحظه به لحظه شكوفاتر مى شود، اما اگر كسى تلاش كرد كه چگونه خيابان بسازد، مسجد، مدرسه و دانشگاه بسازد، مهندس راه وساختمان بشود، طبيب جسم باشد، بعد از مرگ همه اين علوم كم كم از يادش مى رود، چونكه آنجا ديگر سخن از راه وساختمان نيست و علمى كه تكرار نشود رخت بر نمى بندد آنجا كه از كسى سؤال نمى كنند نقشه ساختمان، نقشه خيابان و بيابان چگونه است. البته اين گونه دانش ها براى رفع نيازمنديهاى دنيا بوده وتحصيل آن هم واجب است واگر كسى از اين راه بهره اى گرفت و به نظام اسلامى خدمت كرد، عمل صالحى انجام داده كه براى ابد در قيامت مى ماند اما خود اين علم رخت بر مى بندد. اين علوم مربوط به نشئه طبيعت است، مصنف ومؤلف شدن، استاد ومدرس وگوينده ونويسنده شدن جزو حرفه هاى دنيايى است كه بعد از مرگ همه اينها رخت بر مى بندد، يك اديب ماهر در اواخر عمر از خواندن يك سطر عبارت ادبى نيز عاجز مى شود. اما اگر كسى معارف الهى را آموخت معلوم هاى او يكى پس از ديگرى مشهود مى شود و مى يابد. اگر كسى در اين زمينه تحصيل كند كه كوثر يعنى چه؟ چگونه آبى است كه رفع گرسنگى هم مى كند؟ چگونه آبى است كه اگر كسى يك جرعه اش را بنوشد براى ابد ديگر تشنه نمى شود؟ اين چه آبى است هم جاى نان است و هم آب وهم عطر؟ واين همه خصوصيات چگونه در او جمع شده است؟ اينها علومى است كه بعد از مرگ لحظه به لحظه براى او ظهور مى كند. ولى اگر كسى در دنيا اين مسائل را نياموزد، در آن دنيا با زحمت ورنج به او مى فهمانند، زيرا در آنجا با گوش ياد نمى دهند، بلكه با دل، ياد مى دهند وتا دل او را غبار روبى وگردگيرى نكنند واين لايه هاى چركين را از دل نگيرند نمى بيند. قرآن كريم مى فرمايد: كلا بل ران على قلوبهم ما كانوا يكسبون (4) گناه، رين وچرك است وچشم دل را مى گيرد. گناه لايه اى است كه روى دل مى نشيند و روى قلب نقش مى بندد، كسى در آن دنيا پيامبر، كوثر، صراط و ميزان را با چشم ظاهر نمى بيند، بلكه با چشم دل مى بيند و وقتى جلو چشم دل را لايه هاى متراكم گرفته باشد تا لايه روبى نكنند و اين غبارها و چرك ها و گردها را نگيرند، آينه دل اسرار قيامت را نمى بيند. افراد عادى چگونه مى توانند وجود مبارك على بن ابى طالب عليه افضل صلوات المصلين را ببيند؟ آن كه اهل ولايت نباشد مگر مى تواند جمال نورانى آن حضرت را ببيند؟ مگر ديدار وجود مبارك سيد الشهداءصلوات الله وسلامه عليه امر آسانى است، او را بايد دل ببيند ودل هم كه بسته باشد مدتها طول مى كشد تا پرده ها برداشته شود. وبه خاطر همين است كه فشار وجراحى از روز اول قبر شروع مى شود. در بيان نورانى حضرت امير سلام الله عليه در كتاب قيم نهج البلاغه آمده است كه وقتى انسان مرد بدن مردار مى شود، وهمه بستگان بينى خود را مى گيرند ومى گويند: زود دفنش كنيد تا بو نگيرد آنگاه او را به اتاق عملش مى برند حضرت مى فرمايد: «صار جيفة بين اهله واسلموه الى عمله » (5) بنابراين به هنگام مرگ علم هاى حصولى رخت بر مى بندد و علم هاى شهودى هم به اين آسانى نصيب نمى شود، در آنجا اگر زن مهذب تر باشد از زودتر از مرد به مقصد مى رسد ونمى توان گفت: چون قدرت فيزيكى يا رياضى مرد قوى تر است، پس زن به اندازه مرد مقرب نيست.

1- قال ابي عبدالله...: خمس من خمسة محال: النصيحة من الحاسد محال، والشفقة من العدو محال، والحرمة من الفاسق محال، و الوفاء من المراة محال، والهيبة من الفقير محال »، خصال صدوق، حديث 5.

2- قال...: ان الله عزوجل يعذب ستة بستة: العرب بالعصبية، والدهاقنة الكبر، والامراء بالجور، والفقهاء بالحسد، والتجار الخيانة، واهل الرستاق بالجهل ». صدوق، حديث 14.

3- اصول كافى، ج 1، باب 17، ص 46

4- مطففين، 14.

5- نهج البلاغه، خطبه 108.