من دخترم یا پسر؟

در رابطه با جنسیت، چه ما درباره آن با فرزندان مان صحبت کنیم یا نه، باید بدانیم روند غیر رسمی آموزش جنسیتی از همان لحظه تولد ایجاد شده است. نحوه برخورد والدین با فرزندان خود، نوع اسباب بازی ها، تماشای تلویزیون، بازی با هم سالان و موارد شبیه به این پیام هایی را به کودک در مورد هویت و نقش جنسی خود انتقال می‌دهند.

یکی از مسائلی که پدر و مادر در شکل گیری آن نقش موثر دارند" هویت جنسی" است. هویت جنسی مفهومی است که فرد از خود به عنوان یک مرد یا زن دارد. در واقع هر فرد تصویری که نسبت به زن یا مرد بودن خود دارد و احساس و برداشت او نسبت به این که زن یا مرد چگونه است، هویت او را می‌سازد.

 هویت جنسی: که در واقع جنسیت در هنگام تولد است، بچه ها معمولاً حدود 3 سالگی نسبت به هویت جنسی، یعنی دختر یا پسر بودن خود آگاهی می‌یابند. سوالاتی از این قبیل:"من که هستم؟" "آیا یک پسر هستم یا دختر؟" سوالاتی در مورد هویت جنسی است.

کودکان معمولاً از ویژگی های ادراکی ـ اجتماعی(مثل مدل مو، طرز لباس پوشیدن، نوع اسباب بازی و ....) برای تشخیص پسر و دختر بودن خود استفاده می‌کنند.

رفتار جنسی: به آن دسته از رفتارهایی اطلاق می‌گردد که در هر فرهنگ مطابق با جنس افراد، از آن ها انتظار می‌رود(رفتار زنانه یا مردانه)، به عنوان مثال، در جامعه ما از دخترها انتظار می‌رود که هنگام بازی مودب و آرام باشند، اما در مقابل پسرها فعال تر باشند و نسبت به احساسات دیگران نیز حساسیت کمتری دارند.

در واقع هویت جنسی، با نقش جنسی ارتباط نزدیک دارد. مرد و زن هر کدام نقشی دارند و این هنجارهای جامعه است که مشخص می‌کند مرد و یا زن، در چه کارهایی مجاز و چه کارهایی غیر مجاز هستند. در این رابطه والدین نیز نقش الگویی دارند،‌باید احترام به زن را به نوجوان پسر آموخت و هم زمان با آن احترام به مرد را نیز باید به دختران آموخت.

بر خلاف اندیشه و مواضع فکری برخی از غربیان، نباید از پیشرسی بیداری جنسی کودکان استقبال کرد. این سخن بدان معنا نیست که بخواهیم کودک را در رابطه با اعضای وجودی خود غافل و جاهل نگه داریم، بلکه غرض این است که به زور تصنع و تحریک در او بیداری و به دنبال آن هوس و اشتهایی پدید نیاوریم.

بیداری نابهنگام میل جنسی سبب اشتغال فکری کودک و توجه او به اموری می‌شود که در برنامه زندگی او پیش بینی نشده است. او در دنیایی است که باید با کسب آگاهی ها، فنون و مهارت ها، خود را آماده زندگی و سازگاری با طبیعت و جامعه سازد و باید ابتدا مقدمات لازم برای زندگی از قبیل خواندن، نوشتن و ... را به دست آورد سپس با این مساله آشنا شود.

جلوگیری از احساس جنسی دو جنبه اساسی دارد. جنبه اول، مراقبت هایی است که والدین باید در رابطه با خود داشته باشند و جنبه دوم مراقبت هایی که در رابطه با فرزندان خود باید پیش بگیرند که هر کدام به شرح زیر است:

مراقبت هایی که والدین در زمینه تربیت جنسی قبل از بلوغ باید در رابطه با خود داشته باشند تا بیداری نابهنگام جنسی صورت نگیرد، متعددند. در واقع پدران و مادرانی که خواستار داشتن فرزند سالم در بعد جسمانی، روانی و اجتماعی هستند، لازم است که مراقبت هایی را در روابط خود ملحوظ دارند که اهم آن ها عبارتند از:

در مناسبات جنسی: والدین لازم است مناسبات جنسی خود را از دید فرزندان خود اگر چه خرد سال باشند دور و محفوظ دارند.

در خواب و استراحت: در سنین تمیز(در حدود 6 سالگی) بهتر است اطاق کودکان از پدر و مادر جدا باشد، ولی به گونه ای که دور از دسترس والدین نباشد، مثلاً مصلحت نیست که والدین در یک طبقه منزل، کودکان در طبقه دیگر آن باشند. محل خواب آن ها باید طوری باشد که والدین با شنیدن صدای آن ها بتوانند خود را به بالای سرشان برسانند. بچه ها هم حق ندارند بدون اجازه وارد اطاق خواب والدین شوند، از همان خردسالی باید آنان را عادت داد که در ورود به اطاق پدر و مادر در بزنند و اجازه بگیرند.

در شوخی ها و مزاح ها: در شوخی ها در حضور کودکان باید نکات و ضوابط اخلاقی رعایت شود.نباید تصور شود که کودکان خردسال از نوع روابط و مفاهیم مزاح ها و شوخی ها سر در نمی آورند،‌گاهی نیز اطلاعات ناقص که از این طریق به دست می‌آورند می‌تواند باعث آسیب ها و احیاناً بیداری نابهنگام جنسی آنان گردد.

رعایت پوشش:رعایت پوشش مناسب در نزد کودکان در خانه ضروری است،‌راحتی در خانه به این مفهوم نیست که پدر و مادر باید مظهر حجب و حیا باشند.ایجاد حجب و حیا در فرزندان جنبه جدی تربیت جنسی است و نباید آن را کوچک شمرد.حجب و حیا نه تنها در فرهنگ ما، بلکه در بسیاری از فرهنگ ها و دیدگاه های صاحب نظران دیده می‌شود."کوچتکف" نویسنده کتاب " روانشناسی تربیت جنسی" بیان می‌دارد:" پرورش حیاء در کودکان همان تربیت صحیح احساس جنسی است" و " سایف" پزشک معروف روسی هم بیان می‌دارد:" حجب و حیا باقیمانده بربریت نیست، بلکه حاصل پر ارزش فرهنگ و تمدن است."

در تماشای فیلم: پدر و مادر در هنگام دیدن فیلم - به ویژه فیلم های ماهواره ای- باید کمال دقت را داشته باشند. والدین می‌دانند که رسانه ها چه تأثیر مهمی‌بر پرورش جنسیت فرزندانشان دارند.  در جوامع امروزی - به ویژه در غرب - که بسیاری از برنامه های رسانه ها به روابط جنسی اشاره دارد، شاید متناقص به نظر آید که بخواهیم به بچه‌های خود بیاموزیم که مسائل جنسی خصوصی است.  وسایل ارتباطی الکترونیکی مانند:اینترنت اغلب ارزش ها و اخلاقیات والدین را تأیید نمی‌کنند؛ اما این واقعیت وجود دارد که رسانه ها در آموزش جنسی فرزندان ما نقش فعالی دارند. از میان رسانه های مختلف، تلویزیون - به ویژه شبکه های ماهواره ای - بیشترین تأثیر را در زندگی بچه ها می‌گذارد. این وسیله تقریباً در همه خانه‌ها وجود دارد و صفحه آن چشم و ذهن بچه‌های ما را روشن می‌کند و همواره در انتخاب‌های آنها تأثیر می‌گذارد. تلویزیون هم می‌تواند دوستی جالب، هوشمند و سرگرم کننده باشد و هم دشمنی بسیار خشن که با پرده‌داری جنسی، چهره واقعی زندگی را دگرگون کند و ضد ارزش ها را ارزش قلمداد کند.

بسیاری از الگوها وعقایدی که از این فیلم‌ها به ذهن کودکان نفوذ می‌کند، اخلاقی نیست؛ ممکن است فردی بزرگسال که می‌تواند حقیقت را از تخیل تمیزدهد، با دیدن صحنه‌ای آن را خیالی تشخیص دهد؛ اما همین صحنه می‌تواند کودک ده ساله‌ای را گیج کند و بذر باورهایی را در ذهن او بپاشد و به روابط آینده او آسیب رساند. بنابراین باید در تماشای فیلم های ویدئوئی، مراقب بود که محتوای آن برای سن فرزندان مناسب باشد.

در رابطه با مراقبت هایی که والدین در رابطه با فرزندان باید داشته باشند این است که احساس شهوانی بی‌موقع بیدار نشود و رفتار فرد به عادت نا پسند جنسی منجر نشود، متعدد هستند از جمله:

 در شستشو وتطهیر: به عنوان مثال مادردرحین شستشو نباید زیاد به دست کاری کودک بپردازد، و در سن سه یا چهارسالگی، وظیفه استحمام پسران بهتر است بر عهده پدر باشد. درمجموع  شستشوی کودکان پس از دفع و مراقبت از بهداشت او در دوران کودکی خود عامل مهم و اساسی، در پیشگیری از بیماری ها و کمک به بهداشت جنسی کودک است.

درپوشش ولباس: از سنین 3 سالگی به بعد باید لباس کودک به نوعی حاکی از جنسیت او باشد، لباس های او چسبان وتنگ نباشد. لباس های زیر، زبر نباشد زیرا باعث تحریک و خارش بدن او می‌شود.

 در ختنه: انجام ختنه از همان هفته اول تولد و در برخی منابع تا پایان ماه اول توصیه شده است.  رعایت این امر سبب احساس درد کم‌تر، جوش خوردن زخم به صورتی سریع تر، و سبب حفظ سلامت و پیشگیری از بروز پاره‌ای از بیماری ها و عوارض است.

در بازی ها: بهتر آن است که بازی ها در حضور والدین و در معرض دید آنان باشد، تا اگر خطائی اخلاقی توسط کودکان در بازی صورت گرفت والدین آن را تذکر دهند.  بازی‌های افراد بالغ با کودکان به ویژه در رابطه با جنس مخالف باید زیر نظر و تحت مراقبت باشد.

در خواب و استراحت: برنامه کودک را باید طوری تنظیم کرد که او همیشه یک ساعت زودتر از شما بخوابد. باید او را عادت داد که تا خسته نشده، وارد بستر نشود. صبح ها پس از بیداری در تخت خواب نماند، به پشت بخوابد، دست ها از پتو بیرون باشد که لحاظ این امور نوعی مصون سازی او از وسوسه‌ها است.

در دستکاری‌ها و لمس‌ها: ضروری است به کودک تفهیم شود که درست نیست که او بدن خود را دست کاری کند و یا دیگران حق ندارند به بدن او دست بزنند. این وضع باید به تدریج و آرام و بدون هیچ گونه تهدیدی صورت گیرد.

بچه ها گاهی با آلت تناسلی خود بازی و دستکاری می‌کنند،  در این سنین لازم نیست آن ها را برای این کار تهدید یا تنبیه کرد. بلکه هر بار که سرگرم آن است باید به آرامی‌ او را از این امر باز داشت. با صمیمیت و دوستی دست او را می‌گیریم و میگوئیم من دوست ندارم تو این کار را بکنی. البته بجا است که دست او را به اسباب بازی یا شیئی مشغول دارند که به خود نپردازد. در معاشرت ها دختر و پسر، در سنین خردسالی نباید آن ها را از هم جدا کرد، ولی هنگامی‌که طفل به سنین تمیز رسید این جدایی لازم است.

 در نوازش ها: نوازش های مادران با کودکان خردسال باید تحت ضابطه باشد. بازی و نوازش دراطراف دستگاه تناسلی کودک اگر چه او بسیار خردسال است برای کودک مسأله آفرین می شود. او امروز از آن لذت میبرد؛ ولی فردا ممکن است گرفتار و اسیر آن شود و هنگامی ‌که این لذت در او تثبیت شد امکان ترک آن وجود نخواهد داشت.

فرآوری: نسرین صفری

بخش خانواده ایرانی تبیان

منبع:

سایت  سیمرغ

انسان و سلامت جنسی ـ تربیت جنسی نوشته دکتر محسن فرمهینی فراهانی