بهترین شرایط برای تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها

افضل تعقیبات نماز، تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها است، و شایسته است که بعد از نمازهای واجب و موارد دیگری چون وقت خواب و ابتدای زیارت بزرگان و پیشوایان دین بر آن مداومت شود.

امام باقر علیه السلام می فرمایند: خداوند از حیث حمد و ستایش عبادت نشد که برتر و افضل از تسبیح فاطمه سلام الله علیها باشد، و اگر چیزی با فضیلت تر از آن بود هر آینه رسول خدا صلی الله علیه و آله آن چیز را به حضرت فاطمه سلام الله علیها می بخشید .

تسبیح عبادتى برگزیده است كه هر كس در سیر معنوى خویش به قدر طاقت و معرفتش از آن بهره مى‏گیرد و ائمه؛ قبل از خلقت عالم مادى، به تسبیح ذات اقدس حق مشغول بودند .

هدیه ای آسمانی از جانب پدر

در آن هنگام فاطمه علیهاالسلام از سختى كارهاى خانه در زحمت‏بود .¹ امیرمؤمنان علیه السلام آنگاه كه چنین دید به فاطمه توصیه كرد، نزد پدر برود و خدمتكارى درخواست كند تا در امور منزل یار و همكارش باشد. ²

وقتى پیامبر صلی الله علیه و آله از خواسته آنان آگاهى یافت، فرمود : ای فاطمه چیزى به تو عطا كنم كه از خدمتكار و دنیا با آنچه در آن است، ارزشمندتر است؛ بعد از نماز سى و چهار مرتبه «الله اكبر» و سى و سه مرتبه «الحمدلله‏» و سى و سه مرتبه «سبحان الله‏» بگو و آن را با لا اله الا الله ختم كن. این كار برایت از چیزى كه مى‏خواهى و از دنیا و آنچه در آن است، بهتر است.‏» ³

تسبیح حضرت فاطمه علیهاالسلام در هر روز، به دنبال هر نماز، نزد من از هزار ركعت نماز (مستحبى) در هر روز، محبوب‌تر است .

در آن لحظه كه این هدیه آسمانى به فاطمه علیهاالسلام عطا شد، فرمود :از خدا و رسول خدا راضى شدم.» ⁴

امام باقر علیه السلام درباره تسبیح حضرت فاطمه علیهاالسلام مى‏فرماید: «خداوند متعال با هیچ ستایشى، بالاتر از تسبیحات فاطمه زهرا علیهاالسلام عبادت نشده است. و اگر چیزى افضل از آن وجود داشت، رسول خدا صلی الله علیه و آله آن را به فاطمه علیهاالسلام اعطاء مى‏كرد.»5

تسبیح حضرت فاطمه علیهاالسلام كه به مناسبت مداومت آن حضرت در انجام آن به وى منسوب گردید، در واقع تسبیح حق تعالى است!

معنای تسبیح حضرت زهراعلیهاالسلام

الله اكبر

در تسبیح فاطمى علیهاالسلام، انسان با گفتن «الله اكبر» به نهایت عجز خود اعتراف مى‏كند و به ناتوانیش به درگاه الهى بارها اقرار مى‏كند.

جمیع بن عمیر گوید: در محضر امام صادق علیه السلام بودم، حضرت از من پرسید: جمله «الله اكبر» یعنى چه؟ گفتم: یعنى خدا از همه چیز بزرگتر است، حضرت فرمود: مطابق این معنى، خدا را چیزى تصور كرده و سپس مقایسه با سایر اشیاء كرده‏اى و او را بزرگتر از آن چیزها تصور نموده‏اى.  عرض كردم: پس معنى الله اكبر چیست؟ حضرت پاسخ داد: معنایش این است كه؛ «الله اكبر من ان یوصف؛ خداوند بزرگتر از آن است كه توصیف گردد.»

الحمدلله

پس از آن كه انسان به عجز و ناتوانى خویش در شناخت ‏خالق اعتراف كرد، با گفتن الحمدلله كه از افضل اذكار تسبیح است، وارد مرحله بعدى مى‏شود.

حضرت امام خمینى؛ در باب حمد مى‏فرماید: «حمد خدا مساوی شكر است؛ چنانچه در روایات كثیره وارد است كه، كسى كه بگوید: الحمدلله، شكر خدا را ادا كرده؛ چنانچه [امام صادق علیه السلام] فرمود: شكر هر نعمتى، و اگر چه بزرگ باشد این است كه حمد خداى عزّ و جلّ كنى.»

سبحان الله‏

شخصى از حضرت على علیه السلام پرسید: معنى سبحان الله چیست؟ جضرت فرمود: «سبحان الله‏» تعظیم مقام بلند و با عظمت‏ خدا و منزه دانستن او از آنچه كه مشركان مى‏پندارند، است و زمانى كه بنده این كلمه را مى‏گوید، همه فرشتگان بر او درود مى‏فرستند.» ⁶

ثواب تسبیح حضرت زهرا با تربت امام حسین علیه السلام

درباره ثواب تسبیح حضرت زهرا علیهاالسلام با تربت امام حسین علیه السلام از حضرت صاحب الامر(عج) روایت ‏شده است كه: هر كه تسبیح تربت امام حسین علیه السلام را در دست داشته باشد و ذكر را فراموش كند، ثواب ذكر براى او نوشته مى‏شود.

بعد از آن كه رسول اكرم صلی الله علیه و آله تسبیحات را به كوثرش عطا كرد، حضرت فاطمه علیهاالسلام ابتدا رشته‏اى از پشم تابیده و با آن به تسبیح پرداخت. تا این كه حضرت حمزة بن عبدالمطلب شهید شد، پس حضرت فاطمه از تربت قبر آن بزرگوار خاك برداشت و تسبیح ساخت و با آن تسبیح مى‏كرد و مردم نیز چنان كردند و چون سیدالشهدا حسین بن على علیه السلام شهید شد، سنت‏ شد كه از تربت آن امام مظلوم تسبیح سازند و با آن ذكر گویند.

فضیلت و آداب تسبیح حضرت زهرا علیهاالسلام

درباره فضیلت و ثواب گفتن تسبیح حضرت زهرا (سلام الله علیها) روایات زیادی از ائمه معصومین (علیهم السلام) وارد شده است که به برخی اشاره می شود:

الف) ابو هارون مكفوف مى‏گوید: امام صادق (علیه السلام) به من فرمود: اى ابو هارون، ما كودكان خود را همان گونه كه به نماز فرمان مى‏دهیم به تسبیح حضرت زهرا (علیها السلام) نیز امر مى‏كنیم. پس بر این ذكر مداومت كن، زیرا هر بنده‏اى بر آن مداومت كند تیره بخت نمى‏شود.⁷

ب) امام باقر (علیه السلام) فرمود: هر كس تسبیح حضرت زهرا (علیها السلام) را بگوید سپس طلب آمرزش كند آمرزیده خواهد شد. این تسبیح به زبان یك صد مرتبه است ولى در میزان عمل یك هزار تسبیح به شمار مى‏رود، و شیطان را دور مى‏كند، و خداوند رحمان را خشنود مى‏سازد^.8

حضرت مهدى عجل الله تعالى فرجه الشریف، درباره تسبیح فرمود: «ان فضل الدعاء و التسبیح بعد الفرائض على الدعاء بعقب النوافل، كفضل الفرائض على النوافل؛ فضیلت دعا و تسبیح بعد از نمازهاى واجب در مقایسه با دعا و تسبیح پس از نمازهاى مستحبى، مانند فضیلت واجبات بر مستحبات است.» ⁹

امام صادق علیه السلام نیز به فضیلت تسبیح بعد از نمازهاى واجب چنین اشاره كرد: «من سبح تسبیح فاطمه الزهراء علیهاالسلام قبل ان یثنى رجلیه من صلاة الفریضه، غفر الله له؛ هر كس بعد از نماز واجب تسبیح فاطمه زهرا علیهاالسلام را به جا آورد، قبل از این كه پاى راست را از بالاى پاى چپ بردارد، جمیع گناهانش آمرزیده مى‏شود.»10

و در حدیثى دیگر فرمود: «من سبح تسبیح فاطمه علیهاالسلام، فقد ذكر الله الذكر الكثیر؛ كسى كه تسبیح فاطمه زهرا علیهاالسلام را بگوید، خدا را به ذكر كثیر یاد كرده است.» ¹¹ 

اوقات و مكان‌هاى تسبیح حضرت فاطمه علیهاالسلام

اوقات مختلف و مكان‌هاى زیادى براى تسبیح حضرت یاد شده كه برخى عبارتند از: بعد از نمازهاى واجب و مستحبى، به هنگام خواب، پس از نمازهاى استغاثه به حضرت فاطمه علیهاالسلام و نماز زیارت حضرت رسول صلی الله علیه و آله و نماز زیارت حضرت امیرالمؤمنین و نماز حضرت ولی عصر(عج) و قبل از زیارت حضرت معصومه علیهاالسلام در قم به گونه‏اى كه سبحان‏الله قبل از الحمدلله گفته مى‏شود .¹²

شرایط تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها

یکی از شرایطی که در این تسبیح لازم است رعایت شود این است که بعد از نماز بلافاصله خوانده شود. یعنی وقتی نماز به پایان رسید قبل از این که حالت خود را به هم زده و تغییر وضع دهد، به عبارتی از حالت تشهد و سلام در نماز خارج شود، و قبل از پرداختن به چیز دیگری تسبیح را شروع کند؛ و با آن چه که در سرّ عدد مستور است معلوم است که بلافاصله بودن تسبیح بعد از نماز دارای حسابی است که در غیر این صورت نیست.

با فضایلی که برای تسبیح حضرت زهرا سلام الله علیها نقل شد و نیز تأکید های بسیاری که در مداومت بر آن از ناحیه ائمه معصومین گردیده، شایسته است که این عمل عاشقانه و با نشاط به جا آورده شود.

اگرچه ممکن است نفس تسبیح بعد از نماز نشانه ای از نشاط در عبادت باشد، اما متأسفانه بسیار دیده می شود که به هنگام تسبیح اذکار را چنان سریع و بی توجه می گویند که شاید بیانگر این واقعیت باشد که تسبیح را بر اثر عادت یا تأثیر محیط می گویند، نه از روی نشاط.

قرآن کریم نیز از منافقین چنین یاد می کند که آنها با کسالت و بی نشاط نماز می خوانند، نه عاشقانه: « وَإِذَا قَامُواْ إِلَى الصَّلاَةِ قَامُواْ كُسَالَى یُرَآؤُونَ النَّاسَ وَلاَ یَذْكُرُونَ اللّهَ إِلاَّ قَلِیلاً »¹³

فرآوری : زهرا اجلال

بخش دین تبیان

پی نوشت ها:

1- اسرار و آثار تسبیح حضرت زهرا، علیرضا رجالی تهرانی، ص 9. (حدیث امام صادق(ع) ) .

2- همان ، ص 18.

3- تسبیحات حضرت زهرا(س)، عدنان زعفرانی، ص 9.

4- همان، ص 21.

5- همان .

6- همان .

7- شیخ صدوق، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، ترجمه انصارى محلاتى، محمد رضا، ص 315 .

8- همان.

9- کلیات مفاتیح الجنان، شیخ عباس قمی، کتاب باقیات صالحات.

10- از هر معصوم چهل حدیث، محمد علی کوشا، ص 364.

11- اسرار و آثار تسبیح حضرت زهرا(س) ص 12 به نقل از تهذیب ج 2، ص 105.

12-  تسبیحات حضرت زهرا(س)، ص 14

13- نساء ،142

منابع :

فاطمه زهرا سلام الله علیها -  از ولادت تا شهادت

سایت حوزه

ماهنامه کوثر