آداب سـفر در اسلام

آنچه در این مقاله بیان می شود ، تنها گوشه ای از آداب سفر است که بعضی جنبه اخلاقی دارد و بعضی دیگر هم کارهایی است که جنبه عملی دارد و خوب است مسافر آنها را رعایت کند تا هم از اجر معنوی برخوردار گردد و هم سفری خوش همراه با سلامتی داشته باشد .

 صدقه :

سفر خود را با صدقه آغاز کنید . در روایتی از امام صادق علیه السلام آمده است : ((صدقه بده و هر روزی که خواستی سفر کن )). لذا اگر در بعضی روایات اشاره به نحس بودن بعضی ایام و روزها در سفر شده {چنانچه نحوست ایام را بپذیریم} با صدقه دادن نحسی برطرف خواهد شد، ( ان شاء الله ). همچنین سفارش شده صدقه  در ابتدای روز داده شود که در این صورت خدای متعال نحسی آن روز را از او دفع خواهد کرد. هرگاه در بین سفر احساس دلهره در شما دست داد مجدداً صدقه بدهید و با توکل به خدای متعال به سفرتان ادامه دهید. در بین سفر هم در حد امکان صدقه را فراموش نکنید .

1- صدقه ای که روزانه می دهید چون به عنوان عمل مستحبی روزانه انجام میشود ، در صورتیکه در آن روز آماده سفر شده اید صدقه ای جداگانه به نیت خصوص سفر پرداخت نمایید .

2- در هنگام سوار شدن بر مرکب (( بسم الله الرحمن الرحیم )) بگویید . گفتن هفت مرتبه سبحان الله ، هفت مرتبه الحمدلله و هفت مرتبه لا اله الا الله در هنگام سوار شدن .

3- قبل از حرکت غسل کن و اهل و عیال خود را جمع کن و دو رکعت نماز بخوان و از خدای متعال خیر خود و خانواده ات را بخواه و سپس آیه الکرسی بخوان و حمد و ثنای خدای متعال را بجای آور و بر محمد وآلش صلوات بفرست .

4- خواندن آیة الکرسی ، سوره های حمد ، قدر ، توحید ، فلق و ناس و همچنین گفتن ذکر تسبیحات حضرت فاطمه زهرا  سلام الله علیها .

* هنگام سفر ، قبل از حرکت بر در خانه ات رو به مسیری که می روی بایست و ذکر تسبیحات حضرت فاطمه زهرا سلام الله علیها را بگو و سوره حمد و آیة الکرسی را از سه جانب (پیش رو ، ‌سمت راست و سمت چپ) بخوان . همچنین قبل از حرکت یازده مرتبه سوره توحید و یک مرتبه سوه قدر ، فلق و ناس را بخوان . خواندن سوره قدر در هنگام سوار شدن بر مرکب { به طور کلی خواندن  سوره قدر به هنگام سفر و همچنین هنگام خروج از منزل سفارش شده است }‌ خواندن سوره توحید به این کیفیت هم وارد شده که قبل از حرکت سه مرتبه طرف پیش رو ، سه مرتبه به طرف پشت سر ، سه مرتبه به سمت راست و سه مرتبه به سمت چپ و یک مرتبه سرت را به سمت آسمان بگیر و بخوان و یک مرتبه هم سرت را به پایین بگیر و بخوان .

5- به هنگام خروج از خانه { چه در سفر و چه در حضر } این دعا را بخوان : « بسم الله آمنت بالله توکلت علی الله ماشاء الله لاحول و لا قوه الا بالله »

6- هر گاه وقت نماز فرا رسید به خاطر هیچ چیز آن را به تا?خیر مینداز و نماز را در اول وقت به جماعت بخوان حتی در سخت ترین شرایط .

7- سعی کن تنهایی به سفر نروی و حداقل یک همراه داشته باشی . ( در روایات از تنهایی به سفر رفتن نهی شده است . )

8- در سفرهای گروهی ، یک نفر مسئول گروه باشد . ( البته ممکن است بر اساس نیاز ، مسئولیت بر عهده چند نفر باشد .)

9- در سفرهای گروهی ،‌هزینه خو د را در میان ( ‌وسط ) بگذارید . { این کار باعث گوارا شدن سفر میشود و از نظر اخلاقی هم بهتر است و بر هیچکدام هم اجحاف نمیشود و همه به طور مساوی در خرج کردن شریکند .}

10-  از کسی که سنش بیشتر است حرف شنوی داشته باش و به او احترام کن  .

11-  در سفرهای گروهی ، ‌با هم در انجام کارها مشورت کنید.

12- در سفر برای خود در بین گروه امتیاز قائل نشوید و با هم همکاری و تقسیم کار داشته باشید. آنکه در سفر به دیگران خدمت میکند آقا و سرور گروه است .

13- اگر همسفران از تو چیزی خواستند تا حد امکان به آنها جواب مثبت بده

14-  از توشه خود به همسفران ببخش و سخاوتمند باش . ( کسری لوازم آنها را جبران کن) .

15- بر همسفرانت بسیار لبخند بزن و تبسم نما .

16- در هر کار خیر به جز در گناه با رفقایت همراهی کن .

17- شوخی کردن با همسفران ( در غیر موردی که موجب خشم خدای متعال میشود ، یعنی شوخی نباید به معصیت خدای متعال ختم شود .)

18- با اخلاق خوب با همراهانت رفتار کن ( سفر وسیله سنجش اخلاق مردم است . یکی از خوبیهای سفر های گروهی با دوستان اینست که میتوان به اخلاق و روحیه طرف مقابل پی برد.)

19- با هم شأن خود سفر کنید (شأن معنوی و مادی )

سفارش شده در سفر با همسانان خود از نظر مالی سفر کنید ؛ زیرا سفر کردن انسان فقیر با پولدار و غنی و هزینه کردن او برای انسان فقیر  چه بسا موجب ذلت و خواری انسان شود . اگر شما وضع مالی خوبی دارید و گشاده دستی کنید چه بسا آنها از روی ناچاری گشاده دستی کنند که اجحاف به آنان است و اگر خودداری کنند و توان این هزینه ای که شما کرده اید را نداشته باشند ، موجب سرشکستگی آنها میشود و خجلت زده میشوند از آن جهت که از نظر مالی توان این خرج و هزینه ای که شما کرده اید را ندارند . تا آنجایی که امکان دارد همسفران باید هم عقیده و هم فکر باشند ؛ زیرا اختلاف عقیدتی و دینی در سفرهای گروهی چه بسا مشکل آفرین باشد با کسی سفر کنید که زینت بخش شما باشد نه آنکه سبب آبروریزی شما شود . هرگز با کسی که برای شما فضیلتی قائل نیست سفر نکن . این جور نباشد که احترام یک طرفه باشد و طرف مقابل برای شما ارزشی قائل نباشد و دائماً بی احترامی کند .

1- اسرار و رازها و بدی های دوستان و همراهان را پس از بازگشت از سفر برای دیگران بازگو نکن . ( به اصطلاح : شتر دیدی ندیدی)

2- هر گاه از سفر به سلامت برگشتی و به خانه خود رسیدی قبل از هر کاری اول خود را شستشو نما ، سپس دو رکعت نماز بخوان ( در صورت امکان در مسجد محله ) بعد از نماز به سجده برو و صد مرتبه خدای متعال را شکر گو و سپس صدقه بده و مجدداً به خاطر اینکه به سلامت از سفر برگشتی از خدای متعال سپاسگذاری کن .

3- در حد توان در هنگام بازگشت از سفر برای خانواده خود هدیه بیاور ، ولو خیلی ناچیز .

منابع :

- مقاله حجت الاسلام علی چراتیان ، پیرامون آداب سفر

- کتاب حلیة المتقین ، علامه مجلسی ، باب های 8 – 10 – 11 – 12 – 13 – 14

- سایت حوزه