تبیان، دستیار زندگی
مراد از این وحدت، اتحاد امت اسلامی با یکدیگر است و این به معنای یكى شدن عقاید و مذاهب اسلامى نیست. میدان برخورد عقاید كلامى و عقاید فقهى میدان علمى است؛ مراد از وحدت دنیاى اسلام ، اتحاد در میدان عمل است؛ منظور همان نبود تنازعی است
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

مهمترین عامل عقب ماندگی مسلمین

وحدت


اندیشه وحدت که یک اندیشه والا و برخاسته از قرآن کریم است مدتهاست که برای عالمان بیدار و آگاه به زمان اسلامی تبدیل به یک دغدغه فکری شده است. اندیشمندانی که کمبود این عنصر حیاتی را در جوامع اسلامی به دیده بصیرت مشاهده می کنند و بر رنجها و محنتهایی که مسلمانان در اثر نبود آن متحمل می شوند خون می گریند. شهید مطهری این عالم بیدار اسلامی می نویسد: «امروز اگر بر مصیبتی از مصیبتهای اسلام باید گریست و اگر بر فاجعه ای‏ از فاجعه های اسلام بایست خون بارید ، این مصیبت و این فاجعه است.»(ولاء ها و ولایتها/29)


تعریف وحدت

مراد از این وحدت، اتحاد امت اسلامی با یکدیگر است و این به معنای یكى شدن عقاید و مذاهب اسلامى نیست. میدان برخورد عقاید كلامى و عقاید فقهى میدان علمى است؛ مراد از وحدت دنیاى اسلام ، اتحاد در میدان عمل است؛ منظور همان نبود تنازعی است که قرآن فرمود: « وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ ریحُكُم‏ »(46/انفال)؛ با هم نزاع و اختلاف نکنید که ناتوان شده و آبرو و هیبت شما از بین خواهد رفت. (برگرفته از بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى‏ در دیدار شركت كنندگان در همایش كنفرانس وحدت اسلامى‏30/5/1385)

پس معنای وحدت دست برداشتن از عقاید و باورها نیست بلکه متحد شدن برای تحقق آرمانهای اسلامی و دفاع یک پارچه از آن است. آیت الله تسخیری در تعریف این واژه می نویسد:« وحدت اسلامی عبارت است از: همكاری و تعاون پیروان مذاهب اسلامی بر اساس اصول مسلم و مشترك اسلامی و اتخاذ موضع عملی واحد برای تحقق اهداف و مصالح عالیه امت اسلامی و موضع گیری واحد در برابر دشمنان اسلام واحترام به التزام قلبی و عملی هر یك از مسلمانان به مذهب خود.»(پایگاه مجمع جهانی تقریب مذاهب، مقاله گفتاری پیرامون وحدت اسلامی و تقریب مذاهب)

نهی قرآن از اختلاف

امروز دیگر بر کسی پوشیده نیست که مهم ترین عامل فلاکت و عقب ماندگی (به تعبیر درست تر عقب راندگی) مسلمانان، اختلاف و تشتت میان آنهاست. قرآن کریم می فرماید: «نزاع و اختلاف نکنید چرا که این پدیده شوم، قدرت، هیبت و شخصیت جامعه اسلامی شما را منهدم می‏كند» (46/انفال) و این دیگر نیاز به توضیح ندارد که وقتی شیرازه یک جامعه در اثر اختلاف از هم پاشید گذشته از حالت ضعف و عقب ماندگی فرسایشی ایی که مولود شوم این اختلاف است؛ افراد و گروههای آن در برابر حوادث چنان سست و ضعیف می شوند که امید هیچ پایداری به آنها نیست و این دقیقا همان چیزی است که دشمن هر جمعیتی به دنبال آن است.

مراد از این وحدت، اتحاد امت اسلامی با یکدیگر است و این به معنای یكى شدن عقاید و مذاهب اسلامى نیست. میدان برخورد عقاید كلامى و عقاید فقهى میدان علمى است؛ مراد از وحدت دنیاى اسلام ، اتحاد در میدان عمل است؛ منظور همان نبود تنازعی است

امر قرآن به اتحاد

قرآن کریم می فرماید: «وَ اعْتَصِمُوا بِحَبْلِ اللَّهِ جَمیعاً وَ لا تَفَرَّقُوا »(103/آل عمران)؛ همگى به ریسمان (دین) خدا چنگ بزنید و پراكنده و گروه گروه نشوید. در این آیه به دو چیز امر شده است یکی اعتصام و چنگ زدن به ریسمان الهی و دوم اجتماع بر این کار. مقام معظم رهبری در شرح این آیه می فرماید: «اعتصام به حبل‏اللَّه براى هر مسلمان یك وظیفه است؛ اما قرآن اكتفا نمى‏كند به این كه ما را به اعتصام به حبل‏اللَّه امر كند، بلكه به ما مى‏گوید كه اعتصام به حبل‏اللَّه را در هیئت اجتماع انجام بدهید؛ «جمیعاً»؛ همه با هم اعتصام كنید. و این اجتماع و این اتحاد، یك واجب دیگر است. بنابراین، علاوه بر این كه مسلمان باید معتصم به حبل‏اللَّه باشد، باید این اعتصام را به همراه دیگرِ مسلمانها و همدست با آنها انجام دهد.» (بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى‏ در دیدار شركت كنندگان در همایش كنفرانس وحدت اسلامى‏30/5/1385)

وحدت اسلامی

مهمترین مسأله دنیای اسلام

رهبر معظم انقلاب در مورد ضرورت وحدت می فرمایند: «امروز به نظر ما مهمترین مسئله‏ى دنیاى اسلام، مسئله‏ى اتحاد است.» (همان)

موانع وحدت

رکود دوستان 

یکی از موانع پا گرفتن این دستور الهی در بین جوامع اسلامی، بی توجهی و یا متاسفانه مخالفت داخلی با این پدیده مبارک است. این بی مهری مسلمانان به قضیه وحدت آن چنان شایع و گسترده است که سیدجمال الدین اسد آبادی می گوید:« گویا مسلمانان با هم متحد شده‏اند كه متحد نشوند.» (سید جمال الدین اسد آبادى، بنیان گذار نهضت احیاء تفكر دینى، ص 151) بیشتر این مخالفان داخلی کسانی هستند که معنای «وحدت» را به درستی دریافت نکرده اند. ایشان وحدت را به معنای دست بر داشتن از عقاید و باورها تلقی می کنند و در نهایت مهمترین حرفی که می زنند این است:

«چطور می شود که دو عقیده متضاد و صد در صد مخالف، دست به دست هم دهند و با یکدیگر متحد شوند؟»

معنای وحدت دست برداشتن از عقاید و باورها نیست بلکه متحد شدن برای تحقق آرمانهای اسلامی و دفاع یک پارچه از آن است

پاسخ این عده در همان تعریفی که برای وحدت ارائه کردیم نهفته است. وحدت یک اتحاد عملی است نه علمی. شاید اشکال کنید که عمل، پشتوانه اش علم است پس اختلاف علمی و عقیدتی مساوی است با اختلاف در تصمیم و عمل. در پاسخ عرض می کنیم که این تساوی همیشه درست نیست. چه بسیار افراد و گروهها که با داشتن سلایق و عقاید و نظرات گوناگون برای یک مصلحت و نفع مشترک و یا در برابر خطر مشترک، موضع واحدی می گیرند. در این زمینه، گذشته از مصادیق روزانه آن در سطح بین اللمل می توان به این شاهد قرآنی هم تمسک کرد که پیامبر خدا صلی الله علیه و آله مأمور می شود تا عموم اهل کتابی را که اصلا او را به پیامبری قبول ندارند دعوت به اتحاد با مسلمانان کند تا دست به دست هم داده و بر اساس آن عقاید مشترک تصمیم بگیرند و عمل کنند. (المیزان3/389ذیل 64/آل عمران)

وقتی دستور قرآن کریم با غیر مسلمان می شود و باید متحد شد پس چرا عده ای اتحاد درون اسلامی را امری غیر ممکن تبلیغ می کنند؟ نکند اختلاف عقیده درون اسلامی ما مسلمانان که در توحید و کتاب و نبوت با هم مشترکیم بیش از اختلاف عقیده ما با اهل کتاب است؟! اگر پاسخ منفی است پس چرا با هم متحد نمی شویم و مدام بر طبل اختلاف و جدایی می کوبیم؟

تلاش دشمنان

عمق دادن به شکافهای موجود بین مسلمانان؛ دامن زدن به تعصبات قومی و مذهبی؛ حمله به باورهای یک گروه به بهانه حمایت از عقاید گروه دیگر و تکنیکهایی از این دست همه برای آن است که مسلمانان به آن اتحاد و یکپارچگی شیرافکن نرسند.

وحدت یک اتحاد عملی است نه علمی. شاید اشکال کنید که عمل، پشتوانه اش علم است پس اختلاف علمی و عقیدتی مساوی است با اختلاف در تصمیم و عمل. در پاسخ عرض می کنیم که این تساوی همیشه درست نیست. چه بسیار افراد و گروهها که با داشتن سلایق و عقاید و نظرات گوناگون برای یک مصلحت و نفع مشترک و یا در برابر خطر مشترک، موضع واحدی می گیرند

«در این كار، انگلیسیها از بقیه‏ى دشمنان استعمارى، متبحرترند؛ در ایران، تركیه و كشورهاى عربى، و در شبه‏قاره‏ى هند، اینها سالها زندگى كرده‏اند، و با رموز كار آشنا هستند كه چگونه مى‏شود سنى را علیه شیعه تحریك كرد و چگونه مى‏شود شیعه را علیه سنى تحریك كرد؛ اینها خوب بلدند. و كرده‏اند. از بعد از پیروزى انقلاب اسلامى، این حركت استعمارى شدت گرفت ... به خاطر اینكه جمهورى اسلامى توانست یك هدف بزرگى را به دست آورد و به یك قله‏ى بزرگى برسد و آن قله عبارت بود از «بیدارى دنیاى اسلام»، انگیزه و داعى اختلاف‏افكنان و جبهه‏ى استكبار براى ایجاد اختلاف، شدیدتر و قویتر شد.» (بیانات رهبر معظم انقلاب اسلامى در دیدار هم‏اندیشى علماى شیعه و اهل تسنن‏ 25/10/1385)

مهمترین عوامل اتحاد بین مسلمانان

وظیفه خواص

1. محدود کردن بحثهای اختلافی به نشستهای علمی و تخصصی و بین دانشمندان و متخصصان

2. منع مسلمانان از اهانت و برانگیختن احساسات مذهبی دیگر فرق اسلامی. در این زمینه می توان به فتوای اخیر مقام معظم رهبری مبنی بر حرمت اهانت به نمادهای اهل سنت اشاره کرد که دقیقا در همین راستا صادر شده است.

3. شناخت ضرورتهای دنیای اسلام و تلاش برای متحد کردن مسلمانان در راستای آن ضرورتها

4. آگاه کردن مسلمانان نسبت به منافع و مصلحتها و نیز خطرها پیش روی آنها

5. هدایت و مدیریت جوامع اسلامی به اتخاذ یک موضع مشترک در برابر هر آنچه که با دنیا و آخرت آنها سروکار دارد. 

وظیفه عوام

1. وارد نشدن به بحثهای تخصصی که مورد اختلاف علمای مذاهب اسلامی است

2. شناخت مرز دوست و دشمن با محوریت اسلام و مصلحت جامعه اسلامی

3. احترام عملی به عقاید و باورهای همه مسلمانان

امید است مسلمانان در سراسر عالم به ضرورت این بحث بیش از پیش پی برده و با اتحاد و همدلی، اسلام را در سراسر جهان گسترش دهند. ان شاء الله

امید پیشگر

گروه دین تبیان

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.