تبیان، دستیار زندگی
غبار روح را پاک کنیم راه قطع علایق از غیرخدا ، راهی است كه پیمودن آن مایه تزكیه نفس و نزاهت روح است و انصراف از آن مایه تیرگی روح ، هر علاقه‌ای كه به غیرخدا باشد غباری بر روح است و جان غبارآلود ، راهی به حریم خدا ندارد . ‏ - دل را گِل نکن
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

توبه ، پادزهر گناهان

توصیه هایی از حضرت آیت الله جوادی آملی

جوادی آملی

نشستن بر پای درس و سخن بزرگان و عالمان ، از راه هایی است که می تواند ما را سریع تر و صحیح تر به مقصد نهایی که همان سعادت دنیا و آخرت است ، برساند .

اینک برای این مهمّ به گوشه ای از سخنان عالم بزرگ ،حضرت آیت الله جوادی آملی می نشینیم ؛

- تهذیب نفس

 در حقیقت تهذیب نفس ،سیر به سوی « مكانت برتر » است ، نه مكان بالاتر .

مسافت و مسیر آن را باید در نهان و نهاد آدمی جستجو کرد نه در بیرون هستی او . ‏

‏- ترك رذایل و اجتناب از آن

« تخلیه » ، یعنی خالی كردن نفس از رذایل اخلاقی است و بر« تحلیه » یعنی آراستن نفس به زیور فضایل اخلاقی مقدم است .1

چرا که تا نتوانیم خود را از نا پاکی ها پاک کنیم ، جایی برای رشد خوبی ها و پاکی ها وجود نخواهد داشت .

- سیر و سلوك عبد به سوی خدا

حرکت و صعود به سوی خداوند ، سیری عمودی است نه افقی و منظور از عمودی ، عمودی در هندسه الهی است نه در هندسه طبیعی ؛ به عبارتی این حرکت ، به معنای به مكانت ومقام و ارزش برتر راه یافتن است نه به مكان برتر رفتن . ‏

- اعتراف به ناقص و تهی بودن

انسان باید توجه كند كه ناقص است و باید كامل شود و مسافر است و به زاد وراحله و راهنما نیاز دارد و بدیهی است كه اگر كسی غافل باشد و نداند مسافر است در جای خود خواهد ماند و هیچ حرکت و انگیزه ای برای جنبش نخواهد داشت.2

اگر نداند که مسافر است ، هیچ تلاشی برای به دست آوردن آذوقه برای سفر نخواهد کرد . ‏

- غفلت از خدا و آیات او با تهذیب روح سازگار نیست

انسان غافل ، ناخواسته و بدون آنکه متوجه شود  به دام گناه می‌افتد ، چرا که در خود بذر گناه را کاشته و روز به روز آن را آبیاری می کند . ‏

هرچه انسان را از خدا باز ‌بدارد ، مایه سرگرمی اوست و انسانِ دنیازده ، مهذّب نیست ؛ خواه این دنیا « مال » دولتمند باشد یا « علم » دانشمند

‏- عبادت مؤثّر

عبادت آنگاه در تهذیب روح و تزكیه جان مؤثر است كه عبادت‌كننده به مضامین آن ، عارف و معتقد باشد ، اما اگر عبادت‌كننده در متن عبادت غفلت كند وتنها به جسم عبادت تکیه کرده و به الفاظ بسنده کند ، دیگر راهی برای تزكیه او نیست. وقتی بر روی آینه ی وجودی انسان غباری از تاریکی ها و کثیفی ها پوشانده شود ، دیگر آینه چیزی را نشان نخواهد داد .

توبه

 - توبه ، پادزهر گناه است

اهل معرفت چون گناه را سم می‌دانند ، توبه ، كفارات و حسنات و انجام كارهای خیر را پادزهر معرفی كرده‌اند كه زهر را شست‌وشو می‌كند و ازبین می‌برد .

ممكن نیست انسان مسموم بتواند به مقصد خود راه پیدا كند ، به همین‌جهت باید پیش گیری کند و قبلاً به كفاره ، توبه ، حسنات و... آن زهرها را شسشو داد تا بتوان انسانی پاک و مطهر شده  و به خدای صمد راه پیدا کرد. 3

‏- سخت ترین و بدترین دشمن ، دشمن داخلی است

بدترین دشمنِ سعادت و رستگاری آدمی ، نفس خودبین و هوس‌مدار اوست .

قبل از مبارزه با دشمن بیرون ، باید در سایه تهذیب نفس ، درون را رام كنیم و این همان جهاد اكبر است. 4

- نصحیت ‌پذیری و حق‌گرایی ، نشانه انتخاب راه درست ، و داشتن روح پاك است

اگر نصیحت‌ پذیری یا حتی شنیدن نصیحت برای ما دشوار باشد و به ذائقه ما تلخ آید، نشانه آن است كه بیماریم ، همان‌طور كه اگر از میوه یا غذای شیرین احساس تلخی كردیم. 5

‏- بازاری که تنها خریدار گم شدگان است !

در بازار انسان‌فروشی ،شیطان تنها خریدار گم‌شدگان است  و كاری با انسان‌های صالح ندارد .

هر قطره اشكی كه از چشم بنده صالح فرو می‌ریزد ، سیلی خانه خراب کنی برای شیطان و هر قدم خیری كه عبد صالح برمی‌دارد ، تیری به سینه و چشم اوست. 6

‏- مراقب نعمت الهی باشیم !

كسی كه توفیق تهذیب روح پیدا كرد ، باید بداند كه نعمت الهی نصیبش شده و باید حق و قدر این نعمت را با استمرار بر جنگ با شیطان درون حفظ كند. 7

اگر نصیحت‌ پذیری یا حتی شنیدن نصیحت برای ما دشوار باشد و به ذائقه ما تلخ آید، نشانه آن است كه بیماریم ، همان‌طور كه اگر از میوه یا غذای شیرین احساس تلخی كردیم
شیطان

- بزرگترین دشمن آدمی!

شیطان ، بزرگترین دشمن انسان است . در برابر او كه مانع و رهزن سیر آدمی به سوی خداست ، باید صف‌آرایی كنیم و با همه ساز و برگ نظامی خود به جنگ او برویم ، اگر چنین كردیم جانمان تزكیه می ‌شود و درجاتمان بالاتر می‌رود. 8

‏-دنیا ، تنها ابزار سرگرمی است

 هرچه انسان را از خدا باز ‌بدارد ، مایه سرگرمی اوست و انسانِ دنیازده ، مهذّب نیست ؛ خواه این دنیا « مال » دولتمند باشد یا « علم » دانشمند. 9

- تعلّق به دنیا را رها کنید!

مهمترین و بزرگترین مانعی كه بر سر راه انسان سالك قرار دارد ، تعلّق به دنیاست .

تا دل غبارروبی نشود و مانع برطرف نگردد ، خورشید كمال نمی‌تابد و گوهر وصل نمی‌درخشد. 10

- غبار روح را پاک کنیم

راه قطع علایق از غیرخدا ، راهی است كه پیمودن آن مایه تزكیه نفس و نزاهت روح است و انصراف از آن مایه تیرگی روح ، هر علاقه‌ای كه به غیرخدا باشد غباری بر روح است و جان غبارآلود ، راهی به حریم خدا ندارد. 11

- " دل " را " گِل " نکنیم!

كسی‌كه حقیقت و ارزش خود را بشناسد ، می‌داند كه ارزش جانِ آدمی به معارف الهی است. دلی كه معرفت خدا و اولیای او در آن نیست « گِل » است نه « دل »، و آن‌كس كه دارای چنین گوهری نباشد ، انسان نیست. 12

زهرا اجلال – گروه دین و اندیشه تبیان


پی نوشت ها :

1. عبدالله جوادی آملی ، مراحل اخلاق در قرآن ، ج 11، ص21 . ‏

2. همان ، ص23 ‏.

‏3. همان ، ص69. ‏

‏4. همان ، ص73. ‏

‏5. همان ، ص88. ‏

‏6. همان ، ص97. ‏

‏7. همان ، ص99. ‏

‏8. همان ، ص104. ‏

‏9. همان ، ص123. ‏

‏10. همان، ص124. ‏

‏11. همان ، ص133. ‏

‏12. همان ، ص214. ‏

منبع : نشریه گلبرگ ، ش 117

مشاوره
مشاوره
در رابطه با این محتوا تجربیات خود را در پرسان به اشتراک بگذارید.