ارزش قرض الحسنه و مزایای آن!

قرض الحسنه و آثار آن در اسلام

واژه« قرض »به معنی « وام » که در قرآن مجید آمده است دارای اقسامی است که عبارت است از:

1- وام نیکو ، 2- وام با ارزش ، 3- وام بی ارزش.

قرض الحسنه همان وام نیکو است که قرآن از آن در آیات گوناگون یاد نموده است¹که به عنوان نمونه بعضی را متذکر می شویم ؛ « مَنْ ذَا الَّذی یُقْرِضُ اللّهَ قَرْضًا حَسَنًا فَیُضاعِفَهُ لَهُ وَ لَهُ أَجْرٌ کَریم »ٌ²

قرآن برای آن شرائطی قائل شده است که بعضی از آن شرایط را ذکر می کنیم:

1ـ قرض الحسنه باید در دست افرادی قرار گیرد که سخت محتاجند .³

2 ـ با اخلاص همراه باشد .⁴

3- با منّت و اذیت همراه نباشد .⁵

وام به خدا، سودش چندین برابر است ؛ «فَیُضاعِفَهُ لَهُ أَضْعافًا کَثیرَة »⁶اضعاف خودش جمع است ولی با واژه «کثیرا» تاکید شده است.

انفاق کردن برکت می آورد

وقتی به بندگان خدا ترحم و توجه نمائیم، خداوند برکات زمین و آسمان را به روی ما می گشاید. پس تصور نکنید انفاق و قرض شما به خدا ، اموال شما را کم می کند ، بلکه توسعه و تضییق سرمایه ها، به دست خداوند متعال است ، اوست که می تواند با برکات زمین و آسمان به آن وسعت بخشد.⁷

همان طور که بیان شد ، دین اسلام به مسأله ی قرض الحسنه بسیار توجه کرده و به آن بها داده است وبرای هریک از سطوح وشاخه هایش دستوراتی داده شده است .

محروم ، حتی از بوی بهشت !

قَالَ رَسُولُ اللَّهِ(ص): « مَنِ احْتَاجَ إِلَیْهِ أَخُوهُ الْمُسْلِمُ فِی قَرْضٍ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَیْهِ فَلَمْ یَفْعَلْ حَرَّمَ اللَّهُ عَلَیْهِ رِیحَ الْجَنَّةِ  ؛ اگر برادر دینی ات به پول نیاز داشت و تو هم می‌توانی به او پول بدهی و ندهی ،  خداوند بوی بهشت را بر شما حرام می‌كند. » ⁸

پلاکارد سر درٍ بهشت

امام صادق علیه السلام فرموده است :« علی باب الجنه مکتوب القرض ثمانیه عشر و الصدقه بعشر و ذلک لان القرض لا یکون الا فی ید المحتاج و الصدقه ربما وقعت فی ید غیر محتاج ؛ حضرت: «بر درب بهشت نوشته شده ، که پاداش صدقه ده و پاداش قرض هیجده، زیرا قرض همیشه در دست افراد نیازمند قرار می گیرد، ولی صدقه گاهی ممکن است در دست افراد غیر محتاج قرار گیرد. »⁹

همان طور که عرض شد ، كسانی كه بخششی را دریافت می کنند ، ممکن است گدایی عادت آنها شود و دیگر خود را به کار وتلاش کردن عادت ندهند ، حتی در جایی ممکن است که احتیاجی هم نداشته باشند اما از گدایی کردن رهایی نیابند . اما كسی كه از دیگری درخواست وام می کند ، معلوم است كه درمانده است . به عبارتی خود را به هر شرایطی خواهد انداخت تا آن بدهی را پس دهد ، به همین علت است که ثواب قرض دادن از ثواب بخشیدن بیش‌تر است.

نجوا کردن ممنوع !

قرآن می‌فرماید: « لا خَیْرَ فی‏ كَثیرٍ مِنْ نَجْواهُمْ إِلاَّ مَنْ أَمَرَ بِصَدَقَةٍ أَوْ مَعْرُوفٍ أَوْ إِصْلاحٍ بَیْنَ النَّاس ؛ در نجوا کردن و در گوشی صحبت کردن خیری نیست مگر آنکه بخواهید صدقه ای بدهید ویا بین دیگران اصلاحی بر پا کنید»¹⁰

امام صادق ذیل تفسیر این آیه می فرمایند : معروف این است كه قرض الحسنه بدهید و برای قرض الحسنه و تهیه وام، عیب ندارد كه با یکدیگر به حالت نجوا سخن بگویید  .

به عبارتی آیه می فرماید: اگر می خواهید به شخصی پول بدهید ، در نجوا  وخلوت این کار را انجام دهید وآشکارا بیان نکنید که آبروی او حفظ شود .

قرض گرفتن

تا جایی که می توانید قرض نگیرید .

اگر دم در صندوق‌های قرض الحسنه و بانك‌ها بایستیم، و از افراد بپرسیم که: آقا شما وام برای چه کاری می خواهید ؟ یکی می گوید : می‌خواهم طبقه‌ی دوم خانه‌ام را بسازم(خوب نساز) ، می خواهم مدل ماشینم را عوض كنم (خوب نكن) و... بسیاری از قرض‌هایی كه می گیریم ، بیخودی است وبرای امر واجبی نیست .

همه چیز جز حق الناس بخشیدنی است !

حدیث داریم كسی كه قرض می گیرد: « كُلُّ ذَنْبٍ یُكَفِّرُهُ الْقَتْلُ فِی سَبِیلِ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَّا الدَّیْنَ لَا كَفَّارَةَ لَهُ إِلَّا أَدَاؤُهُ أَوْ یَقْضِیَ صَاحِبُهُ أَوْ یَعْفُوَ الَّذِی لَهُ الْحَقُّ ؛ اگر كسی در جبهه شهید شود، خدا همه‌ی گناهانش را می ‌بخشد، جز اینكه اگر بدهكار باشد و وام گرفته باشد ، در این صورت وام و بدهكاری مردم را باید بدهد ویا آن فردی که به او بدهکار است از او راضی شود.»¹¹

به عبارتی هر گناهی كه آدمی انجام دهد اما در جبهه شهید شود، خدا او را می‌بخشد، اما بدهی وحق الناس حسابشان جدا است و دراین مورد بخششی در کار نیست .

قَالَ عَلِیٌّ(ع) : « إِیَّاكُمْ وَ الدَّیْنَ فَإِنَّهُ هَمٌّ بِاللَّیْلِ وَ ذُلٌّ بِالنَّهَارِ ؛ وام نگیرید . به درستی كه وام ، برای تو در شب همُّ و غم به همراه دارد و در روز خاری و ذلّت . » ¹²

طولانی عمر کنید !

امام صادق(ع) فرمود: « خَفِّفُوا الدَّیْنَ فَإِنَّ فِی خِفَّةِ الدَّیْنِ زِیَادَةَ الْعُمُر ؛ ِ كم وام بگیرید . اگر بدهی شما كم باشد ، عمر شما می شود . »¹³

اگر آدمی به کسی قرض نداشته باشد ، دیگر از نگرانی و غم و اندوه خبری نخواهد بود ، دیگر نگران این نیست که به فلانی بدهکار است و ...  . با همان مال اندک راحت زندگی خواهد کرد .

قرض دهنده

اگر از مال خودمان به کسی پولی قرض دادیم ، او زمین خورد و یا به فقر دچار شد و گفت که ندارم پول شما را پس دهم ، باید به آن مهلت دهید ، به طوری که قرآن می فرماید :« وَ إِنْ كانَ ذُو عُسْرَةٍ فَنَظِرَةٌ إِلى‏ مَیْسَرَةٍ وَ أَنْ تَصَدَّقُوا خَیْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ ؛ اگر بدهكار عسرت دارد و در مضیقه و فشار است ، به او فرصت دهید وصبر كنید تا پول دار شود. »14

سخنی با قرض گیرندگان

امام صادق (ع) فرمود :« السُّرَّاقُ ثَلَاثَةٌ مَانِعُ الزَّكَاةِ وَ مُسْتَحِلُّ مُهُورِ النِّسَاءِ وَ كَذَلِكَ مَنِ اسْتَدَانَ دَیْناً وَ لَمْ یَنْوِ قَضَاءَهُ ؛ سه رقم دزد داریم :

1- « مَانِعُ الزَّكَاةِ » ، كسی كه زكات مالش را ندهد،

2 - « مُسْتَحِلُّ مُهُورِ النِّسَاءِ » كسی كه مهر زنش را ندهد ،

3- « وَ كَذَلِكَ مَنِ اسْتَدَانَ دَیْناً »و كسی كه وام بگیرد، نیت پرداخت نداشته باشد . »¹⁵

پیغمبر فرمود: « مَنْ یَمْطُلْ عَلَى ذِی حَقٍّ حَقَّهُ وَ هُوَ یَقْدِرُ عَلَى أَدَاءِ حَقِّهِ فَعَلَیْهِ كُلَّ یَوْمٍ‏خَطِیئَةُ عَشَّارٍ ؛ كسی كه مال مردم را نگه دارد در حالیکه توانایی دادن آن را دارد و این کار را نمی کند ، برای او در هر روزی گناه دزد بیابانی را می نویسند.»¹⁶

قدیم دزدهایی سر گردنه بودند که از مردم یک دهم آنچه را داشتند می گرفتند و بعد آنها را رها می کردند ، به این ها عشّار می گفتند .

نحوه‌ی قرض گرفتن

از وام دادن غافل نشوید . پول‌هایی كه در خانه دارید و زیر فرش‌ها گذاشته‌اید ، در بانک های خصوصی به نیت چند برابر گذاشته اید را در بیاورید و در صندوق‌های قرض الحسنه بگذارید .

" یك برگ زرد در دریا ، كشتی صد مورچه می‌شود . "

ده تومان ، ده تومان ها جمع كه شود ، پول بسیار زیادی خواهد شد و گره ی خیلی ها را باز خواهد کرد .

از تشریفاتمان كم كنیم ، دیگران را راه بیندازیم . بگذارید از پولهایمان از مردم دردی دوا شود .

پی نوشت ها :

1-  مائده ،  12-  بقره ،  245-  حدید ، 18 - تغابن ، 17

2- حدید ، 11

3-سوره بقره آیه 273

4-  یه 265 سوره بقره

5- آیه 264 سوره بقره

6- سوره بقره ، آیه 245

7-  بقره ، آیه  245 ، تفسیر  نمونه ، ج 23 ص162- 160

8- من لایحضر الفقیه ، ج 4 ، ص15

9- سفینة البحار ، ج 2 ص 424 ماده قرض

10-  نساء ، 114

11- کافی ، ج 5 ، ص 94

12- من لا یحضر الفقیه ، ج 3 ، ص 182

13- أمالی طوسی ، ص667

14- بقره ، 280

15- تهذیب الاحکام ، ج 10 ، ص 153

16- من لا یحضر الفقیه ، ج 4 ، ص 15