جایگاه امنیت از نگاه قرآن

دعا برای امنیت

حضرت ابراهیم از خدا خواست : خدایا ! مكه را امن قرار بده . « رَبِّ اجْعَلْ هذا بَلَداً آمِنا »¹  ، دعای برای امنیت. «رَبِّ اجْعَلْ هذا» خدایا «اجْعَلْ» قرار بده. «هذا» این منطقه را «بَلَداً آمِنا» خداوند هم این دعا را مستجاب كرد. فرمود: «مَنْ دَخَلَهُ كانَ آمِنا». ²

شهر امن شهری است كه می‌شود به آن قسم خورد . همینطور كه می‌گوییم : به خدا قسم ! به امام حسین قسم ! به فاطمه قسم ! می‌شود گفت : به شهر امن قسم ! « وَ هذَا الْبَلَدِ الْأَمینِ »³ یعنی امنیت ، شهر را به جایی می‌رساند كه آدم بتواند به آن شهر قسم بخورد. امنیت می تواند چیزی را مقدس می‌كند .

تأمین امنیت ، پس از تأمین معیشت

در نعمت‌هایی كه خدا به بشر داده ، بعد از غذا ، نعمت امنیت را بیان کرده است .

«أَطْعَمَهُمْ مِنْ جُوعٍ وَ آمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ»⁴ . یعنی نماز بخوانید ، عبادت كنید ، برای اینكه من شما را از گرسنگی نجات دادم ، «وَ آمَنَهُمْ مِنْ خَوْفٍ » از خوف و ترس هم شما را امنیت دادم . یعنی خداوند دو تا نعمت را برجسته می‌كند و از مردم می‌خواهد كه عبادت كنید ، « فلیعبدوا » باید مردم عبادت كنند . خدا چه كرده كه ما بندگی اورا بكنیم ؟ می‌گوید : رزقت دادم ، تو را از قحطی نجات دادم ، امنیّتت دادم . یعنی بعد از آب و نان ، نعمت امنیت بالاترین نعمت است .

همكاری در تأمین امنیت جامعه

خوب، در امنیت باید انسان سعه صدر از خودش نشان بدهد . لشگر بنی امیه آمدند كربلا امام حسین را كشتند . همین لشگر بنی امیه رفتند لب مرز پست بدهند . امام زین العابدین كه كشتن پدرش را در كربلا دید ، برای همین حكومت كه سربازهایش لب مرز هستند... دعا دارد. امام زین العابدین به مرزدارها دعا می‌كرد در حالی كه مرزدارها حقوق بگیر بنی امیه بودند .⁵

یعنی سر سفره‌ی بنی امیه بودند ، ولی امام سجاد می‌گفت : فعلاً مسئول مرز هستند ، چون فعلاً مایه امن هستند ، باید دعایشان کرد . كشتی یك گوشه‌اش سوراخ شود ، آب داخل بیاید همه با هم غرق می‌شویم . یعنی در امنیت نمی‌شود گفت : این از ما نیست ، جزء حزب ما نیست . ما كمكش نمی‌كنیم . چون آن کسی که ما می خواستیم نشد ، پس کاری به او نداریم .

حق حكومت بعد از پیامبر با علی ابن ابی طالب بود . اما حق علی به علی ، امیرالمومنین (ع) داده نشد . كسان دیگری حكومت را دست گرفتند. در عین حال هروقت آنها سوالی از حضرت علی داشتند ، حضرت علی(ع) جواب می‌داد . نمی‌گفت : نه ، حالا كه حق من است و به من ندادید ، من هم پاسخ سؤالاتتان را نمی‌دهم .

ذوالقرنین به سپاهش گفت : اگر می خواهید امنیت برقرار شود ،همه باید كمك كنید.

« آتُونی‏ » یعنی همه‌ی شما بیاورید ، « زُبَرَ الْحَدید»⁶ هرچه خرده آهن است بیاورید .« اعینونی» كمك من كنید. یعنی حتی اگر طرف ذوالقرنین است باید كمك كرد. یعنی دولت به تنهایی نمی‌تواند . می‌خواهیم بگوییم : ذوالقرنین به قدری قوی بود، كه خداوند او را از اولیای خودش تلقی می‌كند . رسماً خدا با ذوالقرنین صحبت می‌كند . مقامی داشت كه خدا مستقیم به بعضی‌ها خدا مستقیم حرف زده است. ولو پیغمبر نبوده است . در امنیت باید همه كمك كنیم .

تلاش اولیای خدا برای حفظ امنیت مردم

در سوره‌ی كهف سه تا قصه است . قصه ذوالقرنین ، قصه‌ی اصحاب كهف ، قصه‌ی موسی و خضر . ذوالقرنین یكی از اولیای خدا بود كه خدا مستقیم با او صحبت می‌كرد  « قُلْنا یا ذَا الْقَرْنَیْن‏ »⁷ از شاهكارهای ذوالقرنین این بود كه یك سدی برای مردم ضعیف ساخت كه گرفتار قوم یأجوج و مأجوج بودند . و اینها آمدند گفتند : یك سدی برای ما بساز كه این یاغی‌ها به ما حمله نكنند ، وخداوند به خاطر اینكه ایشان برای امنیت مردم کار کرد ، در سوره‌ی كهف از ذوالقرنین تجلیل می ‌كند .

امان دادن به پناهنده

در جنگ کسی که فرار می کند را نباید کاری داشته باشیم  ، زیرا ممکن است یا پشیمان شده باشد یا ترسیده است مگر اینكه بدانیم  برود ، برمی‌گردد.

در جنگ صفین هركس فرار می‌كرد حضرت علی فرمود : فراری‌ها را هم بزنید . در جنگ جمل فرمود : هركس فرار می‌كند كاری نداشته باشید . گفتند: یا علی!

فراری با فراری چه فرقی می کند ؟!

فرمود:  در جنگ صفین معاویه زنده بود ، این ها می رفتند و او آنها را دوباره ترغیب به جنگ می کرد اما در جنگ جمل دیگر ریشه كن شدند . اینها دیگر فراریشان فراری هستند . دیگر كسی نیست آنها را ترغیب به برگشت در جنگ بکند. ⁸

امان به بدهكار

یك كسی بدهكار است ، قرآن می‌گوید : بدهكاررا « و إن كانَ ذُو عُسْرَة فَنَظِرَةٌ إِلى‏ مَیْسَرَة »⁹ یعنی اگر بدهكار مشكل دارد ، مهلتش بده تا پولدار شود. البته در جایی دیگر می فرماید : می‌گوید: «وَ إِنْ تَعْفُوا»¹⁰ اگر واقعاً ندارد عفوش  كن.

قرآن می فرماید : كه اگر یك مشركی گفت : به من مهلت بده می خواهم تحقیق کنم ، به او مهلت بده . ، « وَ إِنْ أَحَدٌ مِنَ الْمُشْرِكینَ اسْتَجارَكَ » اگر یکی از مشرکین  از تو مهلت خواست ، « فَأَجِرْه ‏» به او مهلت بده ، «حَتَّى یَسْمَعَ كَلامَ اللَّه »¹¹

امان حتی برای مرده!

گفته می شود : مرده هم اگر آدم بدی بود ، وقتی مرد دیگر كاری با او نداشته باشید. « اذكروا موتاكم بالخیر» مرده‌هایتان را به خیریاد کنید . پشت سرش بد و بیراه نگویید ، لعن و نفرین نکنید ، مرده‌هایتان را كار نداشته باشید .

حفظ حرمت و آبروی افراد جامعه

امان عِرضی ، آبروی هركسی باید در امان باشد . ما حق نداریم اسم كسی را بد ببرید . اسم مردم راباید خوب ببریم . قرآن یك آیه دارد می‌گوید : « وَ لا تَنابَزُوا بِالْأَلْقاب‏ ؛ القاب همدیگر را زشت نبرید. »¹²

اگر كسی اسم كسی را تحقیر كند ، مؤمنی را تحقیر كند خدا روز قیامت تحقیرش می‌كند.¹³

قرآن می‌فرماید : چه می‌دانی شاید او از تو بهتر است ، «لا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ ... وَ لا نِساءٌ مِنْ نِساء » مردها همدیگر را مسخره نكنند ، زن‌ها همدیگر را مسخره نكنند. چه بسا او از تو بهتر است.¹⁴

برخورد قاطع با برهم زنندگان امنیت اجتماعی

آبروی مردم محترم است . مسخره ، « همزه » ، « لمزه » نیش زدن . اگر كسی اسلحه‌اش را كشید ولو تیراندازی نكرد ، این مفسد فی الارض است . و مفسد فی الارض سخت ترین شرایط را در قرآن دارد . می‌گوید: « یُقَتَّلُوا » باید كشتش ، « أَوْ یُصَلَّبُوا » به دار آویزانش كرد ،«أَوْ یُنْفَوْا» تبعیدش كرد. ¹⁵ امنیت را به هم زده است. بحث ما امشب بحث امنیت است. مسئله‌ی امنیت خیلی مهم است.

در امان بودن از شر شیطان

« قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ الْفَلَقِ »¹⁶،  «قُلْ أَعُوذُ بِرَبِّ النَّاسِ »¹⁷

ما چه كنیم خودمان در امان باشیم ؟

زكات از چیزهایی است كه انسان را در امان نگه می دارد ، صدقه دفع بلا می‌كند .

تأكید اسلام بر حمایت از مظلومان

باید از مظلوم در هر شرایطی حمایت كنیم ، كار به دینش هم نداشته باشیم .قرآن می فرماید : « وَ ما لَكُمْ لا تُقاتِلُونَ فی‏ سَبیلِ اللَّهِ وَ الْمُسْتَضْعَفین ؛ چرا دفاع نمی‌كنید برای مستضعفینی كه آنها تحت ستم هستند . ‏»¹⁸

«مَنْ سَمِعَ رَجُلًا یُنَادِی یَا لَلْمُسْلِمِینَ فَلَمْ یُجِبْهُ فَلَیْسَ بِمُسْلِمٍ ؛ كسی صدای ناله را بشنود، گوش ندهد، بی‌اعتنا باشد مسلمان نیست .»¹⁹

پس امنیت یکی از نیاز های اساسی و مهم است که خداوند نیز در مورد آن دستوراتی را داده است . به امید آنکه در تأمین این نیاز اساسی همه کوشا باشیم .

1- بقره / 126

2- آل عمران / 97

3- تین / 3

4- قریش / 4

5- دعای 27 صحیفه ی سجادیه

6- کهف / 96

7- همان / 86

8- نهج البلاغه

9- بقره / 28

10- تغابن / 14

11- توبه / 6

12- حجرات / 11

13- هود / 31

14- حجرات / 11

15- مائده / 13

16- فلق / 1

17- ناس / 1

18- نساء /75

19- کافی / ج 2 /ص 164