قلعه آوارسین

در میان کوه های سر به فلک کشیده شمال شرقی شهر کلیبر، قلعه ای باستانی قرار دارد که از دیدنی ترین آثار تاریخی استان آذربایجان شرقی به شمار می رود. قلعه ای که مثل تمام قلعه های منطقه قراداغ (ارسباران) نماینده تاریخ پر حادثه ایران باستان است.

قلعه آوارسین را متعلق به دوره ساسانیان می دانند و عده ای از باستان شناسان عقیده دارند که آثار به دست آمده در این قلعه متعلق به دوره اشکانی، اوایل دوره ساسانی و دوره اسلامی است که نشان می دهد این قلعه در تمام این دوره ها مورد استفاده بوده است. حمدالله مستوفی، نویسنده و تاریخ نگار معروف سده هشتم هجری قمری هم بنای این قلعه را به بکر بن عبدالله از اصحاب حضرت رسول (ص) نسبت می‌دهد که به امر عمر خلیفه دوم در سال 22 هجری به آذربایجان لشگر کشید. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که اطلاعات درباره این قلعه به حدی محدود است که باستان شناسان هنوز نام اصلی این قلعه را به طور قطع نمی دانند و به همین دلیل آن را با نام روستایی كه در محدوده آن واقع شده است، مشخص می کنند.

معماری بر سنگ خارا

تاسیسات معماری قلعه آوارسین، برج‌ها، دیوارها و آب انبار این قلعه مهم ترین ویژگی های آن هستند. در قسمت جنوبی قلعه دو آب انبار مجزا در کنار هم قرار دارند. یکی مسقف و دیگری روباز. قلعه آوارسین 5 برج مدور برای نگهبانی دارد که ارتفاع بلندترین برج آن به بیش از 800 متر می رسد. عده ای معتقدند که این قلعه از استحکامات دفاعی بابک خرمدین در منطقه قره داغ آذربایجان بوده است. این قلعه در دوران آبادانی 300 متر طول و 100 متر عرض داشته و در قسمت‌های شمال و جنوب آن آثاری از بقایای معماری به چشم می‌خورد.

در قسمت شمال قلعه هم برج دیده‌بانی وجود دارد که تنها ورودی قلعه هم به دلیل وجود پلکان از همین سمت است. این راه از داخل جنگل می گذرد و پلکان‌ 34 تایی قلعه که در حال حاضر تنها قسمتی از آن باقی مانده است، روی صخره‌های سخت و سیاه خارا کنده شده‌اند و یکی از بخش های شگفت انگیز بنا هستند. به جز این راه ورودی، بقسه جوانب قلعه را پرتگاه های وحشتناک و دره های عمیقی گرفته اند که به مهاجمان اجازه ورود نمی دادند.

اگر از نگاه باستان شناسان این قلعه را بررسی کنید، متوجه می شوید که سفال‌های هزاره اول قبل از میلاد درصد کمتری از سطح قلعه را به خود اختصاص داده اند و آثار مربوط به این دوره بیشتر تاسیسات معماری را شامل می‌شود. در عوض سفال‌های اسلامی عمدتا به صورت چرخ‌ساز با خمیره نخودی و قرمز و تمپر مواد کانی ساخته شده‌اند و این بنا را متفاوت کرده اند.

راه دسترسی

برای دیدن قلعه آوارسین باید به استان آذربایجان شرقی و 5/22 کیلومتری سمت جنوب خدا آفرین و 11 کیلومتری جاده اهر - کلیبر سفر کنید تا بتوانید این قلعه را در نزدیکی روستای آوارسین ببینید. این قلعه که در ارتفاع هزار و 556 متر از سطح دریا واقع شده، از شمال به روستای صقین، از غرب به روستای آوارسین و از بقیه جهات به ارتفاعات محدود می شود.

دسترسی به قلعه آوارسین از طریق یک جاده خاکی در مسیر کلیبر- خدآفرین امکانپذیر است که نرسیده به روستای آبش احمد از جاده کوهستانی کلیبر- خدآفرین منشعب می شود. البته یادتان باشد که در زمان بارش برف و باران، این جاده خاکی برای هیچ نوع ماشینی، حتی مینی بوس هم قابل استفاده نیست و مجبورید با پای پیاده آن را طی کنید. از اینجا به بعد، مسیر صعود به قلعه از داخل جنگل می گذرد و نه تنها سخت نیست، بلکه زیباترین و روح بخش ترین قسمت سفرتان هم خواهد بود. به طور کلی قلعه آوارسین که این روزها در چند دیوار کهنه خلاصه می شود، گزینه خوبی برای سفری یک روزه به شمار می رود. با این حال حواستان باشد که برنامه این سفر یک روزه را طوری بچینید که گرفتار بارندگی و گل و لای جاده نشوید.

گروه گردشگری تبیان- رستم زاد