اعجاز درختان در قرآن

در قرآن کریم می خوانیم:

وَفِی الْأَرْضِ قِطَعٌ مُتَجَاوِرَاتٌ وَجَنَّاتٌ مِنْ أَعْنَابٍ وَزَرْعٌ وَنَخِیلٌ صِنْوَانٌ وَغَیرُ صِنْوَانٍ یسْقَى بِمَاءٍ وَاحِدٍ وَنُفَضِّلُ بَعْضَهَا عَلَى بَعْضٍ فِی الْأُكُلِ إِنَّ فِی ذَلِكَ لَآیاتٍ لِقَوْمٍ یعْقِلُونَ(الرعد/4)

و در روی زمین، قطعاتی در کنار هم قرار دارد که با هم متفاوتند؛ و (نیز) باغهایی از انگور و زراعت و نخلها، (و درختان میوه گوناگون) که گاه بر یک پایه می‌رویند و گاه بر دو پایه؛ (و عجیب‌تر آنکه) همه آنها از یک آب سیراب می‌شوند! و با این حال، بعضی از آنها را از جهت میوه بر دیگری برتری می‌دهیم؛ در اینها نشانه‌هایی است برای گروهی که عقل خویش را به کار می‌گیرند!

در قرآن مجید، آیات فراوانى است که پرده از روى یک سلسله اسرار علمى که در آن زمان از چشم دانشمندان پنهان بوده ، برداشته ، که این خود نشانه اى از اعجاز و عظمت قرآن است و محققانى که در باره اعجاز قرآن بحث کرده اند، غالبا به قسمتى از این آیات اشاره نموده اند.

یکى از این آیات آیه اى است که در بالا ذکر شد که در باره زوجیت گیاهان بحث مى کند، همانگونه که گفتیم مساله زوجیت در جهان گیاهان به صورت یک قضیه جزئى براى بشر از قدیم الایام شناخته شده بود، اما به عنوان یک قانون کلى و همگانى ، نخستین بار در اروپا در اواسط قرن هیجدهم بوسیله دانشمند ایتالیائى (لینه ) پرده از روى آن برداشته شد، اما قرآن براى مسلمانان از هزار سال حتى بیشتر خبر داده بود.

اگر (لینه ) دانشمند و گیاهشناس معروف سوئدى در اواسط قرن 18 میلادى موفق به کشف این مساله شد که زوجیت در جهان گیاهان تقریبا یک قانون عمومى و همگانى است و گیاهان نیز همچون حیوانات از طریق آمیزش نطفه نر و ماده ، بارور مى شوند و میوه مى دهند، قرآن مجید در یکهزار و یکصد سال قبل از آن ، این حقیقت را فاش ساخت ، و این خود یکى از معجزات علمى قرآن مجید است که بیانگر عظمت این کتاب بزرگ آسمانى مى باشد.

شکى نیست که قبل از (لینه ) بسیارى از دانشمندان اجمالا به وجود نر و ماده در بعضى از گیاهان پى برده بودند، حتى مردم عادى میدانستند که مثلا اگر نخل را بر ندهند یعنى از نطفه نر روى قسمتهاى ماده گیاه نپاشند ثمر نخواهد داد، اما هیچکس بدرستى نمیدانست که این یک قانون تقریبا همگانى است ، تا اینکه لینه موفق به کشف آن شد، ولى همانگونه که گفتیم قرآن قرنها قبل از وى ، از روى آن پرده برداشته بود.

و از آنجا که زندگى انسان و همه موجودات زنده و مخصوصا گیاهان و میوه ها بدون نظام دقیق شب و روز امکان پذیر نیست در قسمت دیگر این آیه از این موضوع سخن به میان آورده ، مى گوید: خداوند بوسیله شب ، روز را میپوشاند و پرده بر آن میافکند (یغشى اللیل النهار).

چرا که اگر پرده تاریک آرامبخش شب نباشد، نور مداوم آفتاب ، همه گیاهان را مى سوزاند و اثرى از میوه ها و بطور کلى از موجودات زنده بر صفحه زمین باقى نمى ماند.

با اینکه در کره ماه ، روز، دائمى نیست ، اما همین مقدار که طول روزها به مقدار پانزده شبانه روز کره زمین است ، حرارت در وسط روز در کره ماه آنقدر بالا میرود که اگر آب و مایع دیگرى در آنجا باشد به نقطه جوشش و بالاتر از آن مى رسد و هیچ موجود زنده اى را که در زمین میشناسیم ، تاب تحمل آن گرما را در شرائط عادى ندارد.

و در پایان آیه مى فرماید: (در این موضوعات که گفته شد، آیات و نشانه هائى است براى آنهائى که تفکر مى کنند) (ان فى ذلک لایات لقوم یتفکرون ).

آنها که در این نظام بدیع و شگرف ، مى اندیشند، در نظام نور و ظلمت ، در نظام کرات آسمانى و گردش آنها و در نظام نور افشانى خورشید و ماه و خدمتگزارى آنان نسبت به انسانها، و در نظام گسترش زمین و اسرار پیدایش کوهها و نهرها و گیاهان و میوه ها، آرى آنها در این آیات قدرت لا یزال و حکمت بى پایان آفریدگار را به روشنى مى بینند.

در آخرین آیه مورد بحث ، به یک سلسله نکات جالب زمین شناسى و گیاه شناسى که هر کدام نشانه نظام حساب شده آفرینش است اشاره کرده ، نخست مى فرماید:

(در زمین قطعات مختلفى وجود دارد که در کنار هم و در همسایگى یکدیگرند) (و فى الارض قطع متجاورات ).

با اینکه این قطعات همه با یکدیگر متصل و مربوطند، هر کدام ساختمان و استعدادى مخصوص به خود دارند، بعضى محکم ، بعضى نرم ، بعضى شور، بعضى شیرین و هر کدام استعداد براى پرورش نوع خاصى از گیاهان و درختان میوه و زراعت را دارد، چرا که نیازهاى انسان و جانداران زمینى بسیار زیاد و متفاوت است ، گوئى هر قطعه از زمین ماموریت بر آوردن یکى از این نیازها را دارد، و اگر همه یکنواخت بودند، و یا استعدادها به صورت صحیحى در میان قطعات زمین تقسیم نشده بود، انسان گرفتار چه کمبودهائى از نظر مواد غذائى و داروئى و سایر نیازمندیها مى شد، اما با تقسیم حساب شده این ماموریت و بخشیدن استعداد پرورش آن به قطعات مختلف زمین همه این نیازمندیها به طور کامل بر طرف مى گردد.

دیگر اینکه در همین زمین باغها و درختانى وجود دارد از انواع انگور و زراعتها و نخلها (و جنات من اعناب و زرع و نخیل).

و عجب اینکه این درختان و انواع مختلف آنها، گاهى از یک پایه و ساقه میرویند و گاه از پایه هاى مختلف (صنوان و غیر صنوان ).

(صنوان ) جمع (صنو) در اصل به معنى شاخه اى است که از تنه اصلى درخت بیرون مى آید و بنابراین صنوان به معنى شاخه هاى مختلفى است که از یک تنه بیرون مى آید.

جالب اینکه گاه مى شود که هر یک از این شاخه ها، نوع خاصى از میوه را تحویل مى دهد، ممکن است این جمله اشاره به مساله استعداد درختان براى پیوند باشد که گاه بر یک پایه چند پیوند مختلف میزنند و هر کدام از این پیوندها رشد کرده و نوع خاصى از میوه را به ما تحویل مى دهد، خاک یکى ، و ریشه و ساقه یکى ، اما میوه و محصولش مختلف و متفاوت است !

و عجیبتر اینکه ، (همه آنها از یک آب سیراب مى شوند) (یسقى بماء واحد).

و با این همه ، بعضى از این درختان را بر بعض دیگر از نظر میوه برترى میدهیم (و نفضل بعضها على بعض فى الاکل ).

حتى بسیار دیده ایم که در یک درخت یا در یک شاخه ، میوه هائى از یک جنس وجود دارد که طعمها و رنگهاى متفاوت دارند، و در جهان گلها بسیار دیده شده است که یک بوته گل و حتى یک شاخه ، گلهائى به رنگهاى کاملا مختلف عرضه مى کند.

این چه آزمایشگاه و لابراتوار اسرار آمیزى در شاخه درختان به کار گذارده شده است که از مواد کاملا یکسان ، ترکیبات کاملا مختلف تولید مى کند که هر یک بخشى از نیازمندى انسان را برطرف مى سازد.

آیا هر یک از این اسرار دلیل بر وجود یک مبدء حکیم و عالم که این نظام را رهبرى کند نیست .

اینجاست که در پایان آیه مى فرماید: (در این امور نشانه هائى است از عظمت خدا براى آنها که تعقل و اندیشه مى کنند) (ان فى ذلک لایات لقوم یعقلون ).