تبیان، دستیار زندگی
مثال هایی از استفاده از اندام های حسی چندگانه در آموزش مفاهیم به دانش آموزان دوره ی ابتدایی و....
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

فعالیت های مکمل و فوق برنامه برای تثبیت یادگیری
فعالیت های مکمل و فوق برنامه برای تثبیت یادگیری

اشاره

انسان اندام های حسی چندگانه دارد که اگر ما بتوانیم در فرایند آموزش از آن ها استفاده کنیم، یادگیری دانش آموزانمان مؤثرتر خواهد شد. این امر مستلزم ان است که متخصصان تعلیم و تربیت، راه ها و روش های مناسب را به معلمان نشان دهند. اگر تدریس با بازی و نشاط همراه شود، زمینه ی رشد نوآوری و خلاقیت را در دانش آموز شکوفا می کند، درس خواندن و یاد گرفتن برایش لذت بخش می شود، و مهارت هایی در او تقویت می شوند که برای زندگی لازم دارد. فعالیت های مکمل و فوق برنامه، یکی از این روش ها هستند که به تعمیق یادگیری می انجامند. هر معلمی می تواند با سلیقه و صلاح دید خود، به منظور تسهیل یادگیری از آن ها استفاده کند. چهار فعالیت زیر نمونه هایی از تجربه شخصی مؤلف هستند که در انجام آن ها موفق بوده است.

استفاده از بازی در تدریس

تدریس حروف الفبا و صداها:  بعضی از فراگیرندگان کلاس اول ابتدایی در اوایل سال تحصیلی، صداها را اشتباه می خوانند و می نویسند. این از جمله مشکلاتی است که ما معلمان غالباً با آن رو به رو هستیم. برای رفع این مشکل و تثبیت یادگیری حروف و صداها، هر صدایی را که تدریس می کنم، با گچ به صورت بزرگ در کف کلاس یا حیاط مدرسه می کشم و از دانش آموزان می خواهم، روی آن ها از همان قسمتی که شروع به نوشتن کرده اند، لِی لِی و در ضمن حرکت، صدای مورد نظر را بلند تکرار کنند.

فعالیت های مکمل و فوق برنامه برای تثبیت یادگیری

این بازی که با هیجان و شور و شوق همراه است، به تثبیت طریقه ی خواندن و نوشتن صداها در دانش آموزان می انجامد. حتی آن هایی که از لحاظ هوشی ضعیف هستند نیز به آسانی یاد می گیرند. بعضی اوقات از این نکته آگاه می شوم که همین بازی را به محیط خانه و کوچه هم کشانده اند و مکمل فعالیت های آنان در کلاس قرار گرفته است. این روش یادگیری، باعث شکوفایی استعدادهای دیگر دانش آموزان نیز می شود، به طوری که بارها مشاهده کرده ام، دانش آموزان آوازهای بسیاری را با همین صدایی که یادگیری آن مدنظر بوده است، می خوانند و حتی برای تولید بهترین آوازها به رقابت می پردازند. سپس نگاره ی واژه هایی را که به صورت تایپ شده و بزرگ تهیه کرده ام، در اختیار دانش آموزان قرار می دهم تا در خانه به کمک والدین ( قبلاً والدین را از چگونگی انجام این کار آگاه می کنم  ) برش بزنند، برای هر واژه یک کارت تهیه کنند و واژه را روی آن بچسبانند. بچه ها در ضمن قیچی کردن و چسباندن، نام واژه را به طور شفاهی برای والدین تکرار می کنند. با این کار، محیط خانواده به دانش آموز شخصیت می بخشد و باعث احساس غرور در او می شود. از سوی دیگر، با درگیر کردن دانش آموز در فعالیت، علاوه بر برانگیخته شدن علاقه و شوق او، شکل نوشتاری واژه و نام آن در خاطرش حک می شود.

استفاده از مسابقه در آموزش «بنویسیم»

دانش آموزان از مسابقه خیلی خوششان می آید. با توجه به همین مطلب سعی می کنم در مواردی مانند «کلمه سازی»، با استفاده از صداهای خوانده شده، بین دانش آموزان مسابقه برگزار کنم. دانش آموزانی را که در یک زمان معین کلمات بیشتری را ساخته اند، تشویق می کنم. این روش باعث می شود، دانش آموزان ضمن ساختن کلمه و کار کردن با صداها، آن ها را بهتر به خاطر بسپارند و خواندن و نوشتن آن را یاد بگیرند. ساختن کلمه توسط دانش اموز، نوعی خلاقیت است که اگر از مراحل اولیه ی تحصیل مورد توجه قرار نگیرد، بعدها دانش آموز را در صحبت کردن، انشانویسی و رعایت تسلسل مطلب با مشکل مواجه خواهد کرد. علاوه بر این، هیجان و شور و شوق حاکم بر مسابقه، خاطراتی خوشایند را در ذهن دانش آموزان برجای می گذارد و یادگیری آنان را به طور قابل ملاحظه ای افزایش می دهد. علاوه بر این، مسابقه برای تقویت تندخوانی و روان خوانی نیز روشی است که انگیزه ی دانش آموزان را بالا می برد و باعث می شود که آنان سعی کنند در حداقل زمان، متن مورد نظر را بخوانند.

تدریس حرکت انتقالی و وضعی (چرخشی) زمین با استفاده از نمایش

فعالیت های مکمل و فوق برنامه برای تثبیت یادگیری

همان طور که می دانیم، دانش آموزان به نمایش علاقه ی زیادی دارند. من توانستم از این علاقه برای تدریس حرکت انتقالی و وضعی زمین به گونه ای مؤثر استفاده کنم. به این ترتیب که در بحث حرکت زمین در درس علوم تجربی پایه ی چهارم، از دانش آموزان داوطلب خواستم، حرکت زمین را نمایش دهند. برای این کار، ابتدا دایره ای به قطر تقریبی دو متر روی زمین رسم و مرکز آن را مشخص کردم. سپس از دانش آموزان داوطلب خواستم، دو نفر، دو نفر به سوی دایره بیایند و یکی به عنوان زمین روی محیط دایره قرار بگیرد و دیگری به عنوان خورشید در مرکز آن ثابت بماند. دانش آموزی که زمین می شود، باید ضمن چرخیدن به دور خود، در جهت عکس عقربه های ساعت نیز به دور دایره حرکت کند. دانش آموزان دیگر نیز، هم زمان با تشویق آنان، با حرکت زمین آشنا می شوند و مفاهیم و اهداف درس را برای مدت ها به خاطر می سپارند.

مجله رشد

گروه مدرسه اینترنتی سایت تبیان - تنظیم: شکوفه باصری