تبیان، دستیار زندگی
اساسی ترین اصل سیاست خارجی در اسلام مساءله حب ((فى الله )) و ((بغض فى الله )) و نهى از طرح دوستى با دشمنان و مشرکان است
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

دیپلماسی در قرآن

دست دادن

در ادامه مطلب "دیپلماتی که توبه کرد" ،امروز به بررسی یکی از سوره های قرآن کریم می پردازیم که محور اساسی آن  روش مذاکره و گفتگو با دیگر کشورهاست.در سوره مبارکه ممتحنه خداوند متعال در قالب 13 آیه به تبین رویه اصولی دیپلماسی می پردازد.

یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا عَدُوِّی وَعَدُوَّكُمْ أَوْلِیَاء تُلْقُونَ إِلَیْهِم بِالْمَوَدَّةِ وَقَدْ كَفَرُوا بِمَا جَاءكُم مِّنَ الْحَقِّ یُخْرِجُونَ الرَّسُولَ وَإِیَّاكُمْ أَن تُؤْمِنُوا بِاللَّهِ رَبِّكُمْ إِن كُنتُمْ خَرَجْتُمْ جِهَادًا فِی سَبِیلِی وَابْتِغَاء مَرْضَاتِی تُسِرُّونَ إِلَیْهِم بِالْمَوَدَّةِ وَأَنَا أَعْلَمُ بِمَا أَخْفَیْتُمْ وَمَا أَعْلَنتُمْ وَمَن یَفْعَلْهُ مِنكُمْ فَقَدْ ضَلَّ سَوَاء السَّبِیلِ

اى كسانى كه ایمان آورده‏اید، دشمن من و دشمن خودتان را به دوستى برمگیرید [به طورى‏] كه با آنها اظهار دوستى كنید، و حال آنكه قطعاً به آن حقیقت كه براى شما آمده كافرند [و] پیامبر [خدا] و شما را [از مكّه‏] بیرون مى‏كنند كه [چرا] به خدا، پروردگارتان ایمان آورده‏اید، اگر براى جهاد در راه من و طلب خشنودى من بیرون آمده‏اید. [شما] پنهانى با آنان رابطه دوستى برقرار مى‏كنید در حالى كه من به آنچه پنهان داشتید و آنچه آشكار نمودید داناترم. و هر كس از شما چنین كند، قطعاً از راه درست منحرف گردیده است.

اساسی ترین اصل سیاست خارجی در اسلام مساءله حب ((فى الله )) و ((بغض فى الله )) و نهى از طرح دوستى با دشمنان و مشرکان است

مقدمه این سوره در مدینه نازل شده و داراى 13 آیه است محتواى سوره ممتحنه این سوره در حقیقت از دو بخش تشكیل مى گردد: بخش اول : از مساءله حب ((فى الله )) و ((بغض فى الله )) و نهى از طرح دوستى با مشركان سخن مى گوید، و مسلمانان را به الهام گرفتن از پیامبر بزرگ خدا ابراهیم (علیه السلام ) دعوت مى كند، و خصوصیات دیگرى را در این زمینه بر مى شمرد. این معنى همانگونه كه در آغاز سوره آمده است در پایان سوره نیز تكرار و تاءكید شده .

بخش دوم : پیرامون زنان مهاجر و آزمایش امتحان آنها و احكام دیگرى در این رابطه بحث مى كند، و انتخاب نام ((ممتحنه )) براى این سوره نیز به خاطر همین مساءله امتحان است كه در آیه 10 آمده است .نام دیگرى براى سوره ذكر شده و آن سوره مودت است به خاطر نهى از مودت مشركان در نخستین آیه سوره . فضیلت تلاوت سوره ممتحنه در حدیثى از رسول خدا (صلى اللّه علیه و آله و سلّم ) مى خوانیم : ((من قرء سورة الممتحنة كان المؤ منون و المؤ منات له شفعاء یوم القیامة )): ((هر كس سوره ممتحنه را قرائت كند تمام مؤ منین و مؤ منات ، شفیعان او در روز قیامت خواهند بود)).  در حدیث دیگرى از امام على بن الحسین (علیه السلام ) آمده است : ((من قرء سورة الممتحنة فى فرائضه و نوافله امتحن الله قلبه للایمان ، و نور له بصره ، و لا یصیبه فقر ابدا، و لا جنون فى بدنه ، و لا فى ولده : ((كسى كه سوره ممتحنه را در نمازهاى واجب و نافله بخواند، خداوند قلبش را براى ایمان ، خالص و آماده مى كند، نور بصیرت به او مى بخشد، و هرگز فقر دامان او را نمى گیرد، و خود و فرزندانش به جنون گرفتار نمى شوند)).  ناگفته پیدا است اینهمه فضیلت و افتخار از آن كسانى است كه آیات این سوره را در زمینه ((حب فى الله )) و ((بغض فى الله )) و ((جهاد در راه خدا)) و به كار بستن محتواى آن ، مورد توجه قرار مى دهند، و تنها به تلاوت بى روح و فاقد علم و عمل قناعت نكنند. (1)

اصول دیپلماسی در اسلام

دست خدا

1- جامعه ایمانى حق ندارد با دشمنان خدا، رابطه دوستانه و صمیمانه داشته باشد. «یا ایّها الّذین آمنوا لا تتخذوا عدوّى و عدوّكم اولیاء»

2- ایمان به خداوند با برقرارى پیوند دوستى با دشمن خدا سازگار نیست. «یا ایّها الّذین آمنوا لا تتّخذوا عدوّى... اولیاء»

3- دشمن خدا در حقیقت دشمن مؤمنین نیز هست. «عدوّى و عدوّكم»

4- گرچه كفّار، دشمن ما هستند، ولى دلیل اصلى متاركه‏ى ما با آنان، دشمنى آنها با خداست. كلمه‏ى «عدوّى» قبل از «عدوّكم» آمده است.

5 - القاى مودّت و ابراز دوستى با دشمنان، جرأت آنان را بیشتر مى‏كند. «تلقون الیهم بالمودّة و قد كفروا بما جاءكم من الحقّ»

6- اوامر و نواهى خود را به طور مستدل بیان كنید. «لا تتخذوا... قد كفروا... یخرجون الرسول و ایّاكم»

7- در سیاست خارجى، برقرارى رابطه و قطع روابط باید بر اساس ملاك‏هاى دینى باشد. «لا تتخذوا عدوّى و عدوّكم اولیاء» 8 - دین از سیاست جدا نیست. (فرمان قطع رابطه با دشمنان یك دستور سیاسى است كه در متن قرآن آمده است). «لا تتخذوا عدوّى و عدوّكم اولیاء»

9- كفّار تنها در عقیده مخالف شما نیستند بلكه كمر به حذف شما بسته‏اند. «كفروا... یخرجون الرسول و ایّاكم»

10- دشمنى كفّار با شما به خاطر ایمان شما به خداست. «أن تؤمنوا باللّه ربّكم»

فكر تأمین منافع از طریق روابط سرى با دشمنان دین، بیراهه رفتن و حركتى بى‏فرجام است. «و من یفعله منكم فقد ضلّ سواء السبیل»

11- برقرارى رابطه با كفّار در صورتى جایز است كه آنها به ارزشهاى شما احترام بگذارند و در صدد توطئه نباشند. «لا تتخذوا... قد كفروا... یخرجون الرسول»

دست

12- اسلام خواهان عزّت مسلمین است. (اظهار مودّت به گروهى كه به مكتب شما كافرند و بر ضدّ شما توطئه مى‏كنند، ذلّت است). «تلقون الیهم بالمودّة و قد كفروا بما جاءكم من الحق»

13- یك دل، دو دوستى بر نمى‏دارد. «ان كنتم جهاداً فى سبیلى وابتغاء مرضاتى تسرون الیهم بالمودّة»

14- جهاد باید خالصانه و براى خدا باشد. «جهاداً فى سبیلى وابتغاء مرضاتى»

15- خداوند از ارتباطات مخفیانه با كفّار آگاه است. «انا اعلم بما اخفیتم»

16- توجّه به علم خداوند، سبب كاهش گناهان است. «انا اعلم بما اخفیتم»

17- در تربیت، هم امر و نهى لازم است. «لا تتخذوا»، هم استدلال لازم است. «عدوى و عدوكم»، هم انگیزه لازم است. «یخرجون الرسول و ایّاكم»، و هم تهدید. «و انا اعلم بما اخفیتم»

18- چه بسیارند مؤمنانى كه بد عاقبت مى‏شوند. «الّذین آمنوا... ضلّ سواء السبیل»

19- چه بسیارند افرادى كه در آغاز رزمنده بودند ولى در اثر رابطه با دشمنان بد عاقبت شدند: «خرجتم جهاداً فى سبیلى وابتغاء مرضاتى... ضلّ سواء السبیل»

20- فكر تأمین منافع از طریق روابط سرى با دشمنان دین، بیراهه رفتن و حركتى بى‏فرجام است. «و من یفعله منكم فقد ضلّ سواء السبیل» (2)

گروه دین و اندیشه تبیان_رضاسلطانی


1- تفسیر نمونه

2- تفسیر نور