بررسی تطبیقی مفهوم و آثار اضطرار در حقوق مدنی نسخه متنی

44 - در ماده 138 ق.م. آلمان آمده است:

«عمل حقوقى مخالف با اخلاق حسنه باطل است؛ به ويژه عمل حقوقى كه به وسيله آن، كسى با استفاده از نياز و ناتوانى و بى تجربگى ديگرى براى خود يا شخص ثالث نفع مادى به دست آورد كه با تعهد متقابل او و يا با ملاحظه تمام شرايط معامله، عدم تناسب زننده و آشكارى داشته باشد».

در حقوق سوئيس در ماده 21 ق. تعهدات اين كشور زير عنوان غبن آمده است كه در حالت عدم تعادل و تناسب آشكار عوضين و در صورتى كه طرف ديگر از نيازمندى و اضطرار يا ناتوانى و بى تجربگى مغبون بهره بردارى نموده باشد، متعاقد مغبون مى تواند در ظرف يك سال بطلان عقد را اعلان (آن را فسخ كند) و عوض را مسترد سازد. (احمد سنهورى، الوسيط ج 1، ص 359؛ ناصر كاتوزيان، همان، ج 5، ص 261 به بعد).

45 - مازو، دروس حقوق مدنى، ص 158 به نقل از محمدرضا هزاوه، همان، ص 75.

46 - على محيى الدين القره داغى، همان، ص 468؛ ناصر كاتوزيان، همان، ج 1، ص 529.

47 - همان.

48 - على محيى الدين القره داغى، همان، ص 468.

49 - مازو، دروس حقوق مدنى، ج 2، ص 203 به نقل از ناصر كاتوزيان، همان، ج 1، ص 530.

50 - احمد سنهورى، الوسيط، ج 1،ص 352؛ عبدالمجيد الحكيم، الموجز فى مصادر الالتزام، ج 1، ص 158؛ سعدون العامرى، مذاكرات فى النظرية العامه للالتزام، ص 119، به نقل از على محيى الدين القره داغى، همان، ص 726.

51 - احمد سنهورى، همان، ص 352:

«و قد يصدر الاكراه لامن احد المتعاقدين ولامن الغير، ولكن من ظروف تهيات مصادفة لابد لاحد فيها و اقتصر المتعاقدين على الافاده منها و استغلالها لحمل من وقع تحت تاثير هذه الظروف على التعاقد، كما اذا تقدم شخص لانقاذ آخر من خطر الغرق، او الحريق او القتل او نحو ذلك و حصل منه قبل انقاذه على تعهد باعطائه مقداراً حسيما من المال ثمنا لهذا الانقاذ، و كمالو اتفق جراح مع مريض على اجراء عملية فى نظير اجر باهظ مبالغ فيه».

52 - ويليام ماك و دونالد كيسر، مجموعه حقوقى، ج 17، ص 543.

53 - همان.

54 - همان.

55 - انسون، همان، ص 253.

56 - همان.

57 - ويليام ماك و دونالد كيسر، همان، ج 17، ص 526؛ هنرى كمپبل بلاك، فرهنگ حقوقى، ص 522.

58 - همان.

59 - U.C.C (Uniform commercial code)

60 - Unconscionability

61 - جان كالامارى و جوزف پرى لو، حقوق قراردادها، ص 403.

62 - راى دادگاه استيناف كاليفرنيا در دعوىA& Produce v.F.M.C.Crop

63 - سيد حسين صفائى، همان، ج 2، ص 129.

64 - ناصر كاتوزيان، همان، ج 1، ص 527.

65 - محمدجعفر جعفرى لنگرودى، دائره المعارف حقوق مدنى، ج 1، ص 263؛ ناصر كاتوزيان، همان، ج 1، ص 528 به بعد.

66 - ناصر كاتوزيان، همان، ج 1، ص 528.

67 - همان.

68 - همان، ص 530.

69 - آلفرد ريگ، نقش اراده در اعمال حقوقى در حقوق فرانسه و آلمان شماره 169، ص 178 به نقل از ناصركاتوزيان، همان، ج 1، ص 530.

70 - ناصر كاتوزيان، همان، ج 1، ص 531.

71 - ناصر كاتوزيان، همان، ج 1، ص 529.

72 - همان؛ محمدجعفر جعفرى لنگرودى، دائرة المعارف حقوق مدنى و تجارت، ج 1، ص 264.

73 - امام خمينى (ره)، كتاب البيع، ج 2، ص 76.

74 - ناصر كاتوزيان، همان، ج 1، ص 532.

75 - سيد محمد جواد حسينى عاملى، مفتاح الكرامه، ج 10، ص 343؛ امام خمينى، تحرير الوسيله، ج 2، ص 151؛ علامه حلى، تحرير الاحكام، به نقل از شيخ محمد حسن نجفى، جواهر الكلام، ج 43، ص 153، نيز، ج 36، ص 434؛ شيخ طوسى، المبسوط، ج 6، ص 226.

76 - امام خمينى، تحريرالوسيله، ج 2، ص 151.

77 - شيخ طوسى، المبسوط، ج 6، ص 226.

78 - امام خمينى، همان.

79 - سيد مرتضى علم الهدى، الانتصار، ص 46.

80 - مير فتاح، عناوين، ص 392.

81 - همان.

82 - شرح الازهار، ج 2، ص 381؛ ابن تيميه، الفتاوى الكبرى، ص 113؛ علاءالدين الكاسانى، بدايع الصنايع، ج 3، صص 100، 231؛ محمد بن ادريس شافعى، الام، ص 236؛ السرخسى، المبسوط، ج 24، ص 38 به بعد.

83 - ناصر كاتوزيان، ايقاع، ص 155.

84 - همان، ص 156.

85 - همان، ص 157.

86 - همان، ص 158.

87 - سيد حسن امامى، همان، ج 4، ص 23؛ سيد حسين صفائى و اسدا... امامى، حقوق خانواده، ج 1، ص 303.

88 - ناصر كاتوزيان، حقوق خانواده، ج 1، ص 319.

89 - سيد حسن امامى، همان، ج 4، ص 24.

90 - حسن امامى، همان، ج 1، ص 131 و 136.

91 - محمد بروجردى عبده، حقوق مدنى، ص 122؛ ميرفتاح، عناوين، ص 392.

92 - همان.

93 - همان.

94 - همان.