مروری بر تئاتر ایران در سال 87
تئاتر ایران در سال 87 با برپایی جشنواره‌های تئاتری، حكایت تئاتر شهر و مترو، حضور بازیگران سینما در تئاتر و ... سپری شد.
در ابتدای امسال هم به روال سال‌های گذشته مجمع عمومی خانه تئاتر برای انتخابات هیات مدیره
این مجموعه برگزار شد و با انتخاب بیشترین اعضا از میان انجمن بازیگران، هیات مدیره خانه تئاتر فعالیت خود را برای سال جدید آغاز كرد و در راستای آن باز هم به روال هر ساله جشن بزرگداشت هفته‌ی تئاتر طی یك هفته برپا شد.
** پیام روز ملی تئاتر و حمید سمندریان
یكی از جمله اتفاقات مهم تئاتر ایران در سال جدید شاید خواندن پیام مستقل روز ملی تئاتر از سوی حمید سمندریان بود كه در مراسم جشن كانون كارگردانان خانه‌ی تئاتر ارایه شد.
** حضور موفق نمایش «پهلوان كچل»
نمایش عروسكی و سنتی «پهلوان كچل» در بهار سال جاری سه حضور موفق در ایتالیا، بوسنی و لهستان داشت و در هر سه جشنواره توانست جوایز ویژه‌ای را كسب كند.
** از تشكیل تا توقف فعالیت‌های دفتر تئاتر عروسكی
فعالیت دفتر تئاتر عروسكی اداره كل هنرهای نمایشی همزمان با برگزاری جشن خانه تئاتر و طی اعلام اعضای هیات مدیره این انجمن و به دلیل نبود حمایت‌های مالی و معنوی متوقف شد و بعد از یك ماه با تشكیل جلسات متعدد با حضور حسین پارسایی و قول‌های وی برای حمایت از این دفتر از سرگرفته شد.
** تقاضای هنرمندان برای رسیدگی به وضعیت دستمزدهایشان
در بهار 87 جمعی از اهالی تئاتر ایران با ارسال نامه‌ی سرگشاده‌ی خطاب به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی خواستار افزایش دستمزد گروههای نمایشی شدند. آنها عنوان كردند در سالی كه گذشت و دیگر بار اردیبهشت تئاتر ایران فرا رسید و با برگزاری چند مراسم مختصر و مفید به پایان رسید. اینك در آستانه سال جدید تئاتری قرار گرفته‌ایم. سالی كه به گفته وزیر فرهنگ و ارشاد در آن شاهد شكوفایی هرچه بیشتر در حوزه فرهنگ و هنر خواهیم بود. همچنان‌كه در پیام ایشان به مناسبت اردیبهشت تئاتر ایران حمایت جدی از این هنر انسانی و نهادینه كردن و معرفی هرچه بیشتر و بهتر این رشته ضرورت یافته و حفظ كرامت اهالی فرهنگ و هنر و برنامه‌ریزی‌های اساسی و اصولی در سرلوحه اقدامات و برنامه‌های هنری نمایش كشور مورد تأكید است تا در سالی كه به عنوان نوآوری و شكوفایی مزین است، هنرمندان بتوانند دستاوردهای خود را هرچه بهتر در معرض تماشای علاقه‌مندان و فرهنگ‌مداران قرار دهند.
ما نیز به عنوان جمعی از دست‌اندكاران این حرفه محترم اما مظلوم در راستای نیل به این اهداف همواره به نوبه خود كوشش نموده‌ایم و اینك تصمیم بر آن داریم؛ پیش از هرگونه برنامه‌ریزی احتمالی از سوی مركز هنرهای نمایشی نكته‌ای را در قالب درخواست به مسوولین ذیربط یادآور شویم. نكته‌ای كه چند سالی است با توجه به مسكوت‌ماندن جریان قراردادهای تیپ پیشنهادی خانه تئاتر گرد فراموشی بر آن نشسته است. چندسالی است كه بودجه ناچیز تئاتر از یك میلیارد و اندی به چندین برابر ارتقاء یافته. بگذریم كه هنوز هم این بودجه در خور هنر گران‌قدری چون تئاتر نیست. اما با علم به اینكه همین ناچیز چند برابر شده می‌تواند به تئاتر شهرستان‌ها و پژوهش و آموزش در این زمینه و چاپ احتمالی كتب تخصصی توجه بیشتری نمود و با یادآوری این نكته كه با حذف چند سالن از مجموعه تئاترشهر و تك‌اجرایی‌شدن سالن‌ها تعداد تولیدات تئاتر در سال جدید و در نتیجه هزینه‌های تولید به نسبت سال‌های قبل كم‌تر خواهد شد. ما دست‌اندكاران تئاتر خواستار آنیم كه با توجه به افزایش مجدد بودجه تئاتر حقوق اهالی این هنر نیز كه هنوز به قوت همان بودجه ناچیز چندبرابر نشده باقی است به نسبت این ناچیز چندبرابر شده تغییر كند تا مادیات متورم فراموشمان شود و بی‌دغدغه و باقدرت بیشتر به خلق آثار بهتر بیاندیشیم.»
** برگزاری جشنواره‌های تئاتری در سه ماهه بهار
یازدهمین جشنواره تئاتر دانشگاهی با یادآوری نام اكبر رادی برگزار شد و بعد از آن دهمین جشنواره‌ی تئاتر «تجربه» با افتتاح كلاس ماسك و گریم به نام «مهین میهن» همراه شد. جشنواره تئاتر مقاومت و جشنواره تئاتر تك و اردیبهشت تئاتر ایران نیز از دیگر برنامه‌های سه ماهه آغازین سال جاری بود.
** مسافرآستانه دبیر جشنواره‌ی تئاتر فجر شد
بالاخره بعد از چند ماه انتظار با امضای حكم دبیری حسین مسافرآستانه از سوی رییس مرکز هنرهای نمایشی، بیست و هفتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر هم فعالیت خود را آغاز كرد.
**افزایش بودجه خانه تئاتر
طی دیدار نمایندگان خانه تئاتر با وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار شد تا بودجه خانه تئاتر افزایش بیابد و در مورد حمایت از ساخت‌وساز ساختمان خانه تئاتر از سوی ارشاد هم قول‌های مساعدی داده شد. البته این موضوع بیشتر در حد یك وعده باقی ماند چرا كه با وجود نزدیك شدن به روزهای پایانی سال این تشكل صنفی هنوز بیش از نیمی از بودجه مصوب خود را دریافت نكرده است.
اما تابستان تئاتر تابستان تئاتر با وقوع رویدادهایی همچون درگذشت غم انگیز خسرو شكیبایی، آغاز به كار انجمن هنرهای نمایشی، برگزاری سیزدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسكی، سفر گروههای نمایشی به آلمان و ... همراه بود.
هرچند در این میان قرار بود انجمن تازه تاسیس هنرهای نمایش به صورت رسمی معرفی شود، اما این اتفاق تا آخرین روزهای پایانی سال جاری اتفاق نیافتاد و سرانجام حسین راضی مدیرعامل این انجمن در آخرین نشست خبری مدیر اداره كل هنرهای نمایشی در سال 87 حسین پارسایی را همراهی كرد و پاسخگوی نمایندگان مطبوعات شد.
از سوی دیگر جشنواره تئاتر عروسكی هم بر همان سبك و سیاق گذشته برگزار شد و رحمت الله محرابی بار دیگر دبیری این جشنواره را بر عهده گرفت.
تئاتر ایران در فصل پاییز همچنان با حكایت «تئاترشهر» و مسایل پیرامون آن سپری شد.
آن‌چه بیش از همه فصل پاییزی تئاتر را پرحاشیه كرد، وضعیت تئاترشهر و ترك دیواره تالار قشقایی بود. موضوعی كه از محدوده خانواده كوچك تئاتر فراتر رفت و وزارت فرهنگ وارشاد اسلامی، شهرداری تهران و كمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی و حتا مشاور هنری رییس‌جمهوری را به واكنش واداشت.
وزیر ارشاد و شهردار تهران هریك به صورت جداگانه از مجموعه تئاترشهر و ساخت‌وساز واقع در ضلع جنوبی آن دیدن كردند، وزیر ارشاد خواستار حفظ امنیت تئاترشهر شد و ایجاد ایمنی برای تماشاگران این مجموعه و هنرمندان شاغل در آن را مهم‌ترین اصل‌ها دانست.
از سوی دیگر شهردار تهران نیز با اشاره به اینكه كلنگ ساخت‌وساز این مجموعه در زمان مدیریت قبلی شهرداری تهران زده شده است از وزارت ارشاد درخواست كرد: موضع خود را درباره ساخت‌وساز ساختمان خانه تئاتر مشخص كند. بحث تئاترشهر تا آن‌جا پیش رفت كه قرارشد كمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی هم بخشی از جلسه خود را به این موضوع اختصاص دهد. از سوی دیگر مشاور هنری رییس‌جمهور نیز مسایل مطرح‌شده درباره تئاترشهر را كاملا سیاسی توصیف كرده بود.
حضور پرتعداد بازیگران سینما در تئاتر از دیگر اتفاقات مهم در فصل پاییز بود. هرچند معمولا بازیگران تئاتر هستند كه در دیگر رسانه‌های نمایشی مانند سینما و تلویزیون به ایفای نقش می‌پردازند، این جریان گویی روندی متفاوت پیدا كرد، به گونه‌ای كه در پاییز شاهد حضور بازیگران نام آشنای سینما بر صحنه‌های تئاتر بودیم.
بیژن امكانیان، ترانه علیدوستی، شهاب حسینی، آتنه فقیه نصیری، صابر ابر و ... از جمله این بازیگران هستند.
در میان این بازیگران بیژن امكانیان سابقه تئاتری دارد هرچند كه پانزده سال است كه روی صحنه حضور نداشته است، آتنه فقیه نصیری و صابر ابر هم نخستین حضور خود را بر صحنه تئاتر تجربه كردند.
شهاب حسینی هم به رغم حضور در یكی دو اثر دانشجویی، به عنوان بازیگر تئاتر و تلویزیون خود را معرفی كرده است اما نخستین تجربه حرفه‌ای خود را بر صحنه تئاتر با نمایش «كرگدن» داشت.
ترانه علیدوستی بازیگر جوانی كه دوسال پیش در نمایش «فنز» توانایی‌های خود را در مورد بازیگری تئاتر به اثبات رسانده بود، بار دیگر در نمایشی دیگری از رحمانیان و این بار «مانیفست‌چو» حضور بر صحنه را تجربه كرد.
اما در پاییز، تئاتر ایران هم احمدآقالو و رضا ارحام صدر را برای همیشه از دست داد.
حكایت پاییز تئاتر تنها به این موارد محدود نمی‌شود، چراكه در همین فصل بود كه محمد حیدری مدیریت مجموعه تئاتر شهر را عهده گرفت و جایگزین مهرداد رایانی مخصوص شد كه برای استفاده از بورسیه‌ای تحصیلی همراه با خانواده‌اش رهسپار انگلستان شد.
دامنه این تغییر و تحولات تا زمستان هم ادامه پیدا كرد و این چنین بود كه سید صادق موسوی به جای محمد علی خبری مسئولیت شورای نظارت و ارزشیابی اداره كل هنرهای نمایشی را بر عهده گرفت تا خبری سمت مشابهی در مركز موسیقی داشته باشد و مدتی بعد بود كه مجید امرایی در روابط عمومی مجموعه تئاتر شهر جایگزین عباس حبیبی شد.
اما امسال هنرمندان نامداری چون دكتر علی رفیعی، علیرضا نادری و.... هم پس از سال‌ها نمایشی را اجرا كردند.
تنظیم برای تبیان : مسعود رضا عجمی
