نمایش شاهکارهای نقاشی قهوه خانه ای در موزه رضاعباسی

تابلوهایی از پیشکسوتان نقاشی قهوه خانه ای با موضوع حماسه کربلا در موزه رضا عباسی به نمایش در آمد.آثاراین نمایشگاه که امضای حسین قوللر آقاسی، سید عرب و محمد مدبر برخود دارند.

11 تابلو از پیشکسوتان نقاشی قهوه خانه ای با موضوع حماسه کربلا همزمان با آغاز ماه محرم در موزه رضا عباسی به نمایش در آمد.

این نمایشگاه که امضای حسین قوللر آقاسی، سید عرب و محمد مدبر بر تابلوهای موجود در آنها دیده می شود، به مدت یک ماه در تالار نمایشگاه های دوره ای موزه برپا است.

مجموعه آثار محمد مدبر با عنوان مصیبت کربلا، صحنه های گوناگونی از داستان کربلا را به تصویر می کشد.

محمد مدبر، که به عقیده کارشناسان و منتقدان هنری چشم و آبروی نقاشی قهوه خانه به شمار می آید. محمد مدبر را نقاش عاشورا و جنگ می خوانند. او و حسین قوللر آقاسی دوست و یار دیرینه هم بودند. در خاطراتی که از مدبر در کتاب های هنری آمده، نقل کرده اند:«اغلب دیده شده بود در حین نقاشی عاشورا و روز محشر در یک دست قلموی نقاشی و در دست دیگر دستمالی خیس از اشک داشت و در حین کار نوحه های سوزناک می خواند.»

محمد مدبر در سال 1346 یک سال بعد از مرگ دوستش قوللر آقاسی از دنیا رفت. او فرزند استاد علیرضا مرشد و پیشکسوت همه نقاشان قهوه خانه به شمار می آید. ابتدا نقاشی را در کارگاه پدرش بر کاشی آغاز کرد و رقم حسین بن علیرضا را بر هر کاشی به یادگار می گذاشت. پس از مرگ پدر کارگاه نقاشی از رونق افتاد و او دست به پرتره سازی زد و از عکس هایی که مردم به او می دادند نقاشی می کرد. به دنبال سفارش های متعدد قهوه خانه ها بازار کار آقاسی و مدبر گرم شد اما با ظهور جنگ جهانی این هنر رو به افول نهاد. آقاسی در آذر 1345 در بخش افراد فقیر بیمارستان ارتش از دنیا رفت.

سید عرب نیز یکی از دیگر نقاشان مکتب قهوه خانه است. او در تبریز به دنیا آمد، در سنین نوجوانی به تهران آمد و در کلاس های استاد کمال الملک شرکت کرد. هنر او در ابتدا منحصر به نقش اندازی بر کاشی بود. اغلب کاشی کاری های سقاخانه های تهران از او است. او به جز نقاشی های مذهبی تابلوهایی نیز از زندگی روزمره مردم کوچه و بازار کشید که مربوط به سنت های زادگاهش تبریز بود. او بعدها مدتی با طاهر زاده بهزاد در اداره هنرهای زیبای کشور کار و بیش از صد تابلو کشید. مدبر هرگز سفارش قبول نمی کرد.

نقاشی قهوه خانه ای دارای ویژگی های کاملاً ایرانی است و مستقیما از ذهن نقاش بدون استفاده از مضامین خارجی و با تکنیک خاص خود که عدم پرداخت دقیق به آناتومی و پرسپکتیو است مایه می گیرد. نقاش در این سبک چهره ایی را می پردازد که کاملاً زاییده تفکر و ذهنیت خود اوست. به همین دلیل شخصیت های واحد در تابلوهای گوناگون از نقاشان مختلف چهره هایی متفاوت دارند و هر نقاش نسبت به برداشت خویش چهره ای را می سازد ، که با همان چهره در تابلو دیگر یکسان و همانند نیست.

نقاشی قهوه خانه ای بعد از نهضت مشروطیت، پدیده نو ظهوری در تاریخ نقاشی این دیار بود که همراه با حفظ تمام ارزش های منطقی هنر مذهبی و سنتی ایران، بنا به ضرورت و خواست مردم و به پاس احترام به باورهای آنها متولد شد. آن زمان گالری و نمایشگاه نقاشی به صورت فعلی وجود نداشت، دیوار قهوه خانه ها ، زورخانه ها، حسینیه ها و تکیه ها بود که این نقاشی را در خود جای می داد و نقالان و تعزیه داران در مقابل پرده های نقاشی شده می ایستادند و به نقاشی و تعزیه داری می پرداختند. اما عمر این نقاشی چندان نپایید و بعد از سال 1320، آمدن رادیو و وسایل ارتباط جمعی دیگر نظیر سینما و تلویزیون و شنیده شدن نوای ساز و آواز از همه جا، به سوت و کور شدن قهوه خانه ها و رکود این نقاشی انجامید.