مستندی با چهار سال کار پژوهشی

در این محفل که با حضور دکتر کبری خزعلی - رئیس شورای فرهنگی اجتماعی زنان شورای عالی انقلاب فرهنگی،دکتر شهلا باقری- هیئت علمی دانشگاه تهران، اسماعیل فرهانی - کارشناس ارشد علوم اجتماعی، روح الله جعفری - کارگردان مستند TF DOWN2 در ساختمان الف حوزه هنری برگزار شد.مجری برنامه در ابتدای این نشست با اشاره به مستند F DOWN2 گفت: موضوع این اثر تحولات جمعیتی در کشور و مسائل مربوط به جمعیت است از نگاه یک اثر مستند موضوع آن مورد بحث قرار گیرد.

مجری نشست با طرح سوال بحث را این گونه ادامه داد: پرسشی که برای شروع بحث داریم اینکه با نگاه به این اثر ابتدا این مبحث را بررسی کنیم که این اثر چقدر توانسته مسئله جمعیتی جامعه ما را تبیین کند و نشان دهد. اگرچه این اثر بیشتر باز کردن ابعاد بحث بوده تا طرح مسائل راهبردی. ابعادی که باز کرده چقدر جامع بوده و از آن برویم به این سمت که مسائل موجود در بحث جمعیت که دغدغه بسیاری از کارشناسان و مسئولان است چیست و آینده به چه سمتی می رود و ابعاد بیشتری باز شود.

* خزعلی: فیلم از این نظر که بحران را ترسیم کرده قابل تقدیر است

رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده شورای عالی انقلاب فرهنگی در ابتدای سخنان خود گفت: هدف از خلقت همه موجودات رسیدن به اوجی است که انشاءالله بعد از ظهور منجی به آن دست می یابیم و این مرحله قابل دسترسی است و آن همان افتخار الهی بر ملائک است و اعجاز انسان بر همه موجودات. البته نمادهایی از آن در عاشورا به نمایش درآمد، اما رشد نهایی انسان پس از ظهور منجی است که در آن دوره انسانیت به رشدی که هدف از خلقت بوده دست می یابد.

کبری خزعلی ادامه داد: بحث جمعیتی در این راستا قابل ارزیابی است که اگر همه امکانات رشد و پیشرفت کشور را بررسی کنیم بر این استوار است که همه انسان ها باید در این کشور به بهترین وجه سیر کمالی خود را طی کنند. اگر انسانی وجود نداشته باشد یا با جمعیتی سالمند منتظر ظهور باشیم قطعا به هدف از سیر به کمال بشریت نرسیده ایم. پس سرمایه اصلی نیروی انسانی است که دولت مقتدر، فعال و هوشمند باید آن را رصد کند تا به شرایطی نرسیم که با وضعیت جمعیتی رو به رو شویم که در این فیلم به نمایش درآمد.

وی تاکید کرد: این فیلم با نهایت ایجاز بسیاری از مسائل را به خوبی نشان داد، اما نقطه ای که به عقیده من در فیلم از آن غفلت شد ارائه راهکار و نمایش نقاط حساس بود.

رئیس شورای فرهنگی و اجتماعی زنان و خانواده ادامه داد: در این فیلم یک اشاره گذرا به پنجره جمعیتی شد اما این مسئله را باز نکرد. رهبر بصیر و هوشمند انقلاب چند سال پیش عنوان کردند که مسئله آن قدر حساس است که کشور و اسلام را تهدید می کند، نه فقط ایران را. سپس فرمودند وقتی آمار را می بینیم پشت انسان می لرزد. در این شرایط یک مسئولی هم می گوید اتفاقا الان وضعیت خوب است.

خزعلی تاکید کرد: من هم قبول دارم که الان وضعیت خوب است، اما باید این سوال را مطرح کنیم که بیشتر جوانان ما در چه سنی هستند؟ اگر به سطح جهانی نگاه کنیم، سازمان بهداشت جهانی باروری را 15 تا 49 سال می داند و بهترین سن 20 تا 35 سالگی است، به عنوان سنین طلایی. اما این سن در کشور ما محدود به 20 تا 30 سال است یعنی سنی که برنامه ریزی های قطعی وزارت بهداشت بر آن قرار دارد. بنابراین اگر ما نیز این سن را مدنظر قرار دهیم، با توجه به میانگین سن ازدواج که 27 سال است، تنها می توان توقع تک فرزندی داشت.

به عقیده من فیلم از این منظر که این بحران را ترسیم کرده قابل تقدیر است.

* جعفری: F DOWN2 حاصل 4 سال کار پژوهشی و 3 هزار سند است

کارگردان فیلم F DOWN2 با بیان این مطلب که فیلمی که در جشنواره عمار به نمایش درآمد، قسمت دوم از سه گانه ای با محوریت جمعیت بود، گفت: در قسمت اول این سه گانه بحث درباره چیستی و چرایی است و دلایل کنترل جمعیت بر اساس مستندات غربی و اینکه پازل ایران در این میانه کجاست.

وی با اشاره به نقل قولی از یکی از طراحان اصلی کنترل جمعیت گفت: مارگارت سنگر از طراحان کنترل جمعیت می گوید هدف اصلی از کنترل جمعیت اصلاح نژاد است، یعنی همان کاری که در جنگ جهانی دوم و برخی یهودیان پیگیری شده بود.

این کارگردان جوان افزود: در قسمت دوم بحث بر موضوع پنجره جمعیتی و سالمندی بود و بخش سوم نیز به فردگرایی و مسائل فرهنگی آن می پرداز.

کارگردان مستند F DOWN2 با اشاره به تحقیقاتی که برای ساخت این مستند صورت گرفته، گفت: این فیلم محصول دغدغه ای است که از سال ها پیش وجود داشته و این سه گانه محصول 4 سال کار پژوهشی و جمع آوری بیش از سه هزار سند است.

روح الله جعفری تاکید کرد: امروز به جرات می توانم بگویم وضع ما از سه سال پیش به مراتب بدتر است، چون زمان را از دست دادیم و آن چه بیش از پیش از دست می دهیم زمان است. حضرت آقا فرمودند اهتمامی برای افزایش جمعیت ایجاد شده است و آن افزایش جمعیت است اما استفاده از این پنجره جمعیتی و برنامه ریزی برای حجم جمعیتی دهه 60 نیز در این میان بسیار مهم است.

وی توضیح داد: ما در دو دهه اخیر با بحران مدرسه، دانشگاه و ازدواج رو به رو بودیم. شاید دو دهه دیگر این مشکلات را نداشته باشیم، اما به جای آن با بحران سالمندی رو به رو خواهیم بود. اگر ما در حوزه سالمندی برنامه ریزی نداشته باشیم، در آینده نزدیک دچار بحران های عمیق خواهیم شد. همین الان ما در مقولات سالمندی با مشکلات متعدد رو به رو هستیم. ما برای کلان شهرهایی مانند تهران امروز با کبود شدید قبر مواجه ایم، این مسئله شاید کمی خنده دار باشد، اما این بحران در 20 سال آینده به مراتب جدی تر خواهد بود.

این کارگردان جوان با اشاره به بحث فردگرایی که حاصل تک فرزندی است، ادامه داد: یکی از مسائلی که در این سه گانه ها به آن پرداختیم، بحث فردگرایی است. فرض کنیم با بیانات رهبری انقلاب و برنامه ریزی مسئولان، 50 درصد خانواده ها به سمت چند فرزندی حرکت کنند، با این حال ما باز هم نیمی از جمعیت مان تک فرزند و فردگرا خواهد بود. ما برای این گروه از جمعیت کشور چه برنامه ای داریم؟

* باقری: بخشی از دلایل کاهش جمعیت سیاسی است

شهلا باقری، عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت معلم سخنران دیگر این برنامه بود. وی در ابتدای صحبت های خود گفت: مسئله جمعیت امروز یک مسئله اجتماعی است از این حیث که ترکیب جمیعت آن وضعیت بسامان خود را در سیاست گذاری های فرهنگی و اجتماعی از دست می دهد.

پژوهشگر برگزیده کشور ادامه داد: تصور من این است که وقتی رهبری انقلاب صراحتا بحث بحران جمعیت را مطرح کردند، لااقل حرکت خوبی در بین بچه های مذهبی شروع شد. اما از سوی دیگر در میان برخی دوستان می‌بینیم و می‌شنویم که از سختی ها سخن می گویند و موانع اقتصادی و فرهنگی. تصورم این است که اگر بخواهیم شتابی بدهیم به این قضیه باید مشکلات فکری و فرهنگی را حل کنیم. اگر این مشکل حل شود، می توانیم امید بیشتری به فضای آینده داشته باشیم.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: قاطبه جوانان ما این مسئله را پذیرفته اند و هوش سیاسی لازم را هم دارند که یک مقدار از ابعاد این قضیه سیاسی است، اما باید شرایط برای افزایش جمعیت بهبود یابد.

وی تاکید کرد: یکی از بحث های تمدن سازی متغییرهای نهادی جمعیت است، بنابراین افزایش جمعیت بسیار حائز اهمیت است. بحث پنجره جمعیتی نیز موضوع بسیار مهمی است که باید سیاست گذاری های لازم در آن دیده شود.در مجموع باید گفت نگاه فرهنگی به قضیه بسیار کمک می کند تا در این مسیر موفق تر حرکت کنیم.