همه ی فیلم های محمد ابراهیم مادر

كشاورز در 26 فرردین سال 1309 در اصفهان بدنیا آمد و پس از تحصیل در هنرستان هنرپیشگی تهران، وارد دانشكده هنرهای دراماتیك شد.

وی در سال های پایانی دهه 30 شمسی و در دوران رونق تئاتر وارد این عرصه شد و در كنار بازیگرانی همچون 'عزت الله انتظامی'، 'جمشید مشایخی'، 'جعفر والی' و بسیاری دیگر قرار گرفت.

نمایش هایی از جمله 'آنتیگون'، 'بازی استریندبرگ' و 'دایی وانیا' از جمله نمایش های مشهوری است كه این بازیگر كهنه كار در آن به ایفای نقش پرداخت.

در آن ایام، حضور در فیلم های نازل سینمایی كسر شان بازیگرانی از جنس كشاورز بود كه در این میان آغاز نسیمی از موج نوی سینمای ایران برخی آنها را به سمت خود كشاند.

كشاورز نیز با فیلم 'شب قوزی' ساخته فرخ غفاری وارد سینما شد و در 'خشت و آینه' نیز در كنار دوستان تئاتری خود حضور یافت.

با این همه وی تئاتر را به سینما ترجیح داد و در نمایش های مهمی به ایفای نقش پرداخت كه از آن جمله می توان به 'چوب به دست های ورزیل' اشاره كرد.

با ظهور كارگردان هایی از جمله داریوش مهرجویی، مسعود كیمیایی و ناصر تقوایی در سینمای ایران و به راه افتادن موج نو در انتهای دهه 40 شمسی، كشاورز نیز در دهه پنجاه بار دیگر به سینما روی آورد و در فیلم های 'رگبار'، 'صادق كرده' و 'شطرنج باد' به ایفای نقش پرداخت كه تقریبا هیچیك از آنها به جریان بدنه سینمای آن زمان ایران ارتباطی نداشت.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی با توجه به تحولات بنیادین در این هنر - صنعت، بازیگرانی همچون كشاورز به كمك نسل جوان آمده و نهال سینمای انقلابی ایران را كاشتند.

نهالی كه طی 30 سال به درختی تناور تبدیل شده و موفقیت های عظیمی را نیز در جهان به دست آورده است.

'دست شیطان' ساخته حسین زندباف در كنار 'برزخی ها' ساخته ایرج قادری نخستین فیلم های پس از انقلاب كشاورز به حساب می آیند كه با توجه به جو عمومی جامعه درگیر ضد انقلاب و جنگ تحمیلی، ساختاری حادثه ای داشتند.

جالب آنكه این آثار با فروشی فوق العاده روبرو شدند كه در این بین 'برزخی ها' پرفروش ترین فیلم سال لقب گرفت.

بازی درونگرایانه كشاورز، در این آثار تغییراتی ایجاد كرد. نكته دیگر آنكه در آن ایام صدای سرصحنه وجود نداشته و 'احمد رسول زاده' با مهارت خاصی به جای وی صحبت می كرد كه به شكل عجیبی با جنس صدای خود كشاورز نزدیك بود!

حضور در نقش 'خوابگذار اعظم' در مجموعه پرطرفدار 'سلطان و شبان' ساخته داریوش فرهنگ نیز نقش مهمی در جا افتادن چهره كشاورز در ذهن مخاطب تلیزیونی داشت كه البته طنز كمرنگ و ملیح مستتر در بازی این هنرمند نیز در این امر نقش برجسته ای داشت.

در دهه 60 شمسی كه بخش عمده ای از فیلم های سینمای ایران به سینمای دفاع مقدس اختصاص داشت، كشاورز گزیده كاری را به پركاری ترجیح داد و در فیلم هایی همچون 'كمال الملك' و 'مادر' هر دو از ساخته های زنده یاد 'علی حاتمی' حضور پیدا كرد و نقش های ماندگاری را رقم زد.

البته در كنار آن در فیلم های بدنه سینمای ایران همچون 'مردی كه موش شد'،'جستجو در جزیره' ساخته مهدی صباغزاده و 'كفش های میرزا نوروز' ساخته محمد متوسلانی حضور یافت كه هرسه آنها با استقبال خوبی از سوی مخاطبان مواجه شدند.

در كنار این آثار، كشاورز بازی در مجموعه های تلویزیونی را نیز با جدیت آغاز كرد و نقش های مهمی را در مجموعه های 'سربداران' اثر محمدعلی نجفی و 'هزاردستان' ساخته علی حاتمی ایفا كرد كه هر دوی آن به شدت مورد توجه عموم قرار گرفتند.

البته شخصیت جذاب و بكر 'شعبان استخوانی' با شخصیت پردازی دقیق حاتمی، توجهات بیشتری را به خود جلب كرده و محبوبیت كشاورز را در میان مخاطبان تلویزیونی دوچندان كرد.

وی این روند را در دهه هفتاد نیز ادامه داد و در فیلم هایی همچون 'روز واقعه' ساخته شهرام اسدی و 'دلشدگان' به كارگردانی علی حاتمی به ایفای نقش پرداخت.

اما حضور در فیلم 'زیر درختان زیتون' ساخته عباس كیارستمی كه به كار با نابازیگران شهرت دارد، نقطه عطف مهمی در كارنامه كاری كشاورز است كه با ظرافتی خاص خود را به نقش فیلمساز درگیر با زلزله رودبار نزدیك كرده و به صورت عمدی به بازی خویش، رنگ و بویی از خامی بخشیده است.

در همین ایام وی با پذیرش بازی در مجموعه تلویزیونی 'پدرسالار' ساخته اكبر خواجویی دست به ریسك بزرگی زد زیرا نقش نوعی تلخی و اقتدار مردسالارانه را با خود داشت كه به راحتی می توانست در صورت اندكی لغزش، لطمه شدیدی به كارنامه پربار وی وارد كند.

اما این اتفاق به چند دلیل رخ نداد كه مهمترین آن درك درست كشاورز از نقش و قرار دادن ریزه كاری های بسیار در اجرای آن بود، بگونه ای كه نقش 'اسدالله واعظیان' به یكی از نقاط عطف كارنامه كاری وی تبدیل شد.

اما این محبوبیت تلویزیونی به هیچوجه در سینما تكرار نشد و در این بین فقط نقش آفرینی وی در فیلم 'غزال' ساخته مجتبی راعی از كیفیت لازم برخوردار بود و ارزش های بسیاری را با خود داشت.

در دهه 80 شمسی كشاورز با توجه به كیفیت نقش های پیشنهادی، به یك بازنشستگی خودخواسته روی آورد و خاطره مخاطبان آثار خود را با ایفای نقش های سطحی و ضعیف مخدوش نكرد.

حال در هشتاد ویكمین سالگرد تولد این بازیگر بزرگ سینمای كشور كه در بستر بیماری است، برای وی آرزوی سلامت كرده و منتظر نقش هایی ماندگار در آینده ای نزدیك از او می مانیم.