به بهانه نخستین نمایش عمومی
"حاجی واشنگتن" در 20 خرداد 77
علی حاتمی "حاجی واشنگتن" را روی پرده ندید.
فیلم سینمایی "حاجی واشنگتن" که در ساختار خود اثری کامل است و به نوعی حس تنهایی و غربت را به مخاطب انتقال می‌دهد، 20 خرداد 1377 یعنی دو سال بعد از فوت مرحوم علی حاتمی و 17 سال بعد از ساخته‌شدنش در پنج سینمای تهران به نمایش درآمد.
مرحوم علی حاتمی فیلم سینمایی "حاجی واشنگتن" را در سال 1360 برای شبکه اول سیما کارگردانی کرد. این فیلم با بازی عزت الله انتظامی، اسماعیل محمدی و تعدادی از عوامل فیلم "جاده ابریشم" (که بعدها با نام مجموعه "هزاردستان" از تلویزیون پخش شد) همچون مهرداد فخیمی، محمدمهدی دادگو و ... تولید شد.
عزت الله انتظامی در نمایی از "حاجی واشنگتن"
"حاجی واشنگتن" شرح سفر کم ماجرای حاجی حسین قلی خان صدرالسلطنه به عنوان نخستین ایلچی دربار ناصری، به همراه دیلماج خود میرزا محمود به ممالک تازونی است، که پس از دو ماه حرکت از ایران بالاخره به واشنگتن می رسند و برای نمایش شوکت میهن باستانی - که حاجی حسین قلی نمی داند کهن است یا کهنه - خانه ای مجلل اجاره می کند و عده ای خدمه (باغبان ، آشپز، خدمتکارو دربان ) رانیز به استخدام درمی آورد.
حاجی حسین قلی خان با وزیر امور خارجه و رئیس جمهور ینگه دنیا ملاقات می کند و با او پیمان مودت می بندد و دم به دم "راپرت های" خود را به تهران و دربار ناصری می فرستد. پس از مدتی میرزا محمود، که با آرزوی تحصیل رشته پزشکی با حاجی همرا ه شده، با رضایت او پی کار خود می رود. حاجی به دلیل مشکلات مالی خدمه خانه را جواب می کند.
مشکلات مالی و غربت ینگه دنیا و به ویژه دوری از دخترش مهرالنسا حاجی را به مرز جنون می کشاند. تا اینکه روزی سرخپوستی که تحت تعقیب پلیس است به خانه او پناه می آورد. جاجی وی را مونس خود می داند و به پلیس تحویل نمی دهد، پادرمیانی های پاره ای از مسئولان کارگر نمی افتد و در پی منازعه با میرزامحمود، که برای نصیحت حاجی برگشته است حاجی دچار حمله صرع می شود. مرد سرخپوست برای آوردن پزشک به خیابان می رود، اما با گلوله پلیس از پا درمی آید. چند روز بعد میرزامحمود حاجی را که خسته و درمانده است با کشتی راهی وطن می کند.
آنطور که مشخص است وقایع این فیلم در امریکا اتفاق می افتد، اما به دلیل قطع رابطه سیاسی ایران با امریکا در زمان ساخته شدن فیلم، گروه سازنده تصمیم می گیرند فیلمبرداری را در فرانسه انجام دهند، اما سفر به فرانسه نیز به دلایل سیاسی با مشکل مواجه می شود و به ناچار حاتمی و گروه راهی ایتالیا می شوند.
وی فیلمبرداری را با استفاده از دکورهای موجود و پلاتوهای شهرک سینمایی "چینه چیتا" به خصوص دکوری که از کاخ سفید امریکا برای فیلمبرداری فیلمی ایتالیایی ساخته شده بود، آغاز می کند. حاتمی در زمان اقامت در ایتالیا مدت 50 روز روی فیلمنامه و دکوپاژ آن وقت می گذارد و 5 ماه بعد همراه گروه فیلمبرداری با یک کپی از فیلم "حاجی واشنگتن" به تهران باز
می گردند و مراحل فنی را در ایران شروع می کنند.
فیلم برای نمایش در نخستین جشنواره فیلم فجر (بهمن 1361) آماده می شود، اما پس از آن جز در یک یا دو شهرستان کوچک به نمایش عمومی در همان سال ها راه پیدا نمی کند. ظاهرا یکی از دلایل به نمایش درنیامدن عمومی فیلم تصویر شوخ و شنگی است که از حسین قلی خان صدرالسلطنه ارائه شده است.
ظاهرا بعد از مدتی "حاجی واشنگتن" چند ماهی در اختیار حاتمی قرار می گیرد تا با نمایش عمومی آن به سهمش برسد و پس از آن نیز در اختیار تلویزیون قرار می گیرد. ولی اما این فیلم در زمان حیات مرحوم علی حاتمی جز در یکی دو شهرستان به نمایش عمومی درنمی آید.
فیلم سینمایی "حاجی واشنگتن" که در ساختار خود اثری کامل است و به نوعی حس تنهایی و غربت را به مخاطب خود انتقال می دهد، روز 20 خرداد 1377 یعنی دو سال بعد از فوت مرحوم علی حاتمی در پنج سینمای شهر تهران به نمایش درآمد. گرچه آن زمان 17 سال از تولید "حاجی واشنگتن" گذشته بود.
لینک:
