تبیان، دستیار زندگی
برخی از عمارت های ارزشمند تاریخی امروزه به محل نگهداری گنجینه هایی تبدیل شده اند که ارزش آنها را دوچندان می کند.اگر موزه ای از این نوع را به شما معرفی کنیم که گنجینه آن هم هنری و هم تاریخی است و هنر آن همه حوزه های هنری را پوشش دهد، دیگر ارزش و عیار چنین
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

عیاری که در «رکیب خانه» قابل محاسبه نیست

برخی از عمارت های ارزشمند تاریخی امروزه به محل نگهداری گنجینه هایی تبدیل شده اند که ارزش آنها را دوچندان می کند.اگر موزه ای از این نوع را به شما معرفی کنیم که گنجینه آن هم هنری و هم تاریخی است و هنر آن همه حوزه های هنری را پوشش دهد، دیگر ارزش و عیار چنین مجموعه ای را نمی توان سنجید.

فرآوری : علیرضا عابدینی-بخش گردشگری تبیان

عیاری که در «رکیب خانه» محاسبه نشد

یکی از آثار ارزشمند و بسیار زیبای شهر اصفهان که پیشینه تاریخی آن به عصر صفوی باز می‌گـردد و از جذابیت‌های معماری و هنری دل پذیری برخوردار است، عمارت «رکیب خانه» یا موزه هنرهای تزیینی کنونی است.

موزه هنرهای تزئینی اصفهان

موزه هنرهای تزیینی اصفهان شامل مجموعه‌ای از آثار هنری در زمینه‌های متفاوت است که امروزه در عمارت رکیب‌خانه که در قدیم‌ کاخ چهارباغ در آن مستقر بود، نگهداری می شود و نمایشگاه‌های مختلفی نیز به مناسبت‌های گوناگون در آن بر پا می‌شود. اکثر این نمایشگاه ها در زمینه هنرهای اسلامی همچون خوشنویسی و نقاشی قهوه‌خانه‌ای و... هستند.

وجه تسـمیه

رکیب بــه معنـای رکاب و یراق آلات اسب است و چون در دوره صفوی این مکان جایگاه نگهداری وسایل و اشیاء اصطبل سلطنتی بوده، به رکیب‌خانه مشهور شده است.

تاریخچه رکیب خانه

عمارت تاریخی «رکیب خانه» که در مرکز شهر اصفهان و نزدیک بناهای مشهوری همچون «تالار اشرف»، «کاخ چهلستون»، «عالی قاپو» و «توحید خانه» قرار دارد، از جمله بناهای بافت قدیم اصفهان به شمار می رود که در اوائل قرن یازدهم هجری مقارن با سلطنت شاه عباس اول به عنوان یکی از بناهای مجموعه دولتخانه صفوی احداث شد. با توجه به معنی کلمه «رکیب خانه» مشخص می شود که این عمارت محل نگهداری لوازم سوارکاری و یراق آلات اصطبل دولتی بوده است.

بعد از پایان حکومت صفویه عمارت «رکیب خانه» متروک گردید و بعدها در عصر قاجار به دستور حاج محمد حسین خان صدر اصفهانی صدر اعظم نیک اندیش فتحعلیشاه احیاء شد. در دوره حکومت «مسعود میرزا ظل السلطان» بعد از انجام تعمیرات و الحاقاتی که با آن دوره سازگار بود به عنوان محل زندگی این حاکم تعیین گردید. در دوران پهلوی اداره آمار و ثبت احوال اصفهان در این محل مستقر شد و تغییراتی در ساختمان و مخصوصاً در جبهه غربی آن صورت گرفت.

در سال های پس از پیروزی انقلاب اسلامی «رکیب خانه» مورد مرمت اساسی قرار گرفت و بعد از بازسازی مقرر شد اشیاء موجود در موزه های هنرهای تزئینی تهران و بقیه اشیاء قدیمی به اصفهان منتقل و در این ساختمان به معرض تماشای عموم گذاشته شود. در اجرای این هدف در تابستان ۱۳۷۵ گنجینه های تزئینی رسماً افتتاح و مورد بهره برداری قرار گرفت.

عیاری که در «رکیب خانه» محاسبه نشد

ویژگی های ظاهری عمارت

این ساختمان زیبا دارای حیاطی است که فضای سبز دلنشینی با درختان زیبا در میانه آن قرار گرفته و در پیرامون این حیاط مستطیل‌گونه، تالار‌ها و اتاق‌های فراوانی جای دارد. این ساختمان دارای طبقات فوقانی هم هست و در سمت راست گوشه شرقی آن برج زیبایی بـه چشـم می‌خورد که علاوه بر استفاده از آن به‌عنوان یک کلاه فرنگی، کاربردهای گوناگون دیگری نیز داشته است.

شاه‌نشین این مجموعه که اکنون دفتر موزه به شمار می‌رود، از معماری و گچبری‌ها و به ویژه آینه‌کاری‌های بسیار دلپذیری برخوردار است و طبقات بالایی آن هم اکنون به‌عنوان بخش اداری این موزه مـورد بهـره‌بـرداری قرار می‌گیرد.

گنج های رکیب خانه

در این موزه بیش از ۳۰۰۰ شئ تاریخی مربوط به دوران گوناگون به ویژه صفویه و قاجاریه بـه چشم می‌خورد که در غرفه‌های زیبای آن با چیدمان مطلوبی در معرض دیــد عمـوم گردشـگران واقع شده است. همچنین این موزه از کتابخانه ویژه و تخصصی نیز برخوردار است که مورد استفاده دانشجویان، به ویژه دانشجویان رشته‌های معماری، هنر و موزه‌داری قرار می‌گیرد.

درحال حاضر این گنجینه با فضایی به مساحت 2600مترمربع و حدود 1200متر فضای نمایشگاهی، با در بر گرفتن هفت بخش دائمی صدها اثر نفیس هنری را برای بازدید عموم عرضه کرده است.

هفت پرده رویایی موزه

موزه هنرهای تزئینی اصفهان (رکیب خانه) از هفت بخش تشکیل شده است که به اختصار آن را به شما معرفی می کنیم.

خط و کتابت:

اولین بخش موزه هنرهای تزئینی، متبرک و مزین به مجموعه ای از قطعات، اوراق و مجلدات قرآن کریم، احادیث، کتب ادعیه  و اشعار، انواع جلدهای چرمی به شیوه های مختلف از قبیل سوخت، معرق، ضربی، لاک و روغن مرصع و مذهب، کتابهای خطی و آثاری از استادان بزرگ خوشنویسی است.

آثار لاکی و روغنی

مجموعه زیبایی از انواع اشیاء لاکی و مذهب، قلمدان، جای طومار، جعبه، قاب آیینه، ترازو، سرچسبدان، جلد آلبوم و.. آثار این بخش را تشکیل می دهند که با نقشهای مختلف گل و مرغ تک چهره، صورت سازی، ترنج سر ترنج ، شکارگاه و فرهنگ عامه زینت یافته اند.

نگار گری

مجموعه متنوعی از آثار نگارگری ایرانی در سبک و شیوه های مختلف، زینت بخش این سالن است. آثار شیوایی از مینیاتورهای مکتب هرات، اصفهان، تبریز و نگاره های تک چهره قاجار در کنار تصاویر آبرنگ و رنگ روغن و موضوع های مختلف تصویرگری کتاب، مجالس حماسی و ادبی، بزمی، فرهنگ عامه در این مجموعه به نمایش گذاشته شده است.

عیاری که در «رکیب خانه» محاسبه نشد

آثار فلزی

مجموعه آثار فلزی این بخش مشتمل بر زیورهای طلا و نقره، کمربند و قلاب کمر، قاب دعا، انواع قوطی، قفل و قلمدان، سرقلیان، قاب آیینه، باروت دان، انفیه دان، آفتابه و لگن، عود سوز، جام های چهل کلید، خنجر، قیچی و چاقو … است که به شیوه مختلف مشبک کاری، ریخته گری، چکش کاری، ملیله و قلمزنی و ترصیع ساخته شده و با سنگهای گران قیمتی تزئین شده اند.

دستبافته ها

منسوجات متنوع و کم نظیر ، از نمونه های آثار دوره صفوی تا قاجار در این بخش به نمایش گذاشته شده اند. قلمکاری های ساخت اصفهان و قالیچه های معروف «بشریت» و «شکار چرخ» از نمونه هایی است که در این بخش به نمایش گذاشته شده اند.

سفال و چینی

در این بخش آثار زیبایی از بلورهای مرصع و کریستال های تراشدار و شمایل شاهان قاجاری و قاب و قدح های اهدایی به رجال و حکام قاجاری که در اصفهان ساخته شده اند، به نمایش در آمده است.

آثار چوبی

در این بخش از موزه هنرهای تزئینی ایران، بیننده شاهد آثار نفیسی از صنایع هنری چوبی مانند خاتم سازی، منبت کاری، مشبک و معرق است که شامل انواع قاب آیینه، گلچه کفش عروس، رحل و جعبه قرآن، زیر عمامه، قلمدان، جعبه آرایش، قاشق و ملاقه های دوغ خوری، شربت خوری و …است.

عیاری که در «رکیب خانه» محاسبه نشد

آدرس

ساختمان دل انگیز «رکیب خانه» یا موزه هنرهای تزئینی فعلی اصفهان در خیابان استانداری شهر اصفهان ، روبروی دانشگاه پردیس واقع است.


منابع : شهرداری اصفهان، کجارو، اصفهان سیتی،دانشنامه شهری ایران،شهرمجازی