غنیمتی در بیابان...

یکی از ویژگی های اصلی مسابقه «جادوی صدا»، انتخاب درست داوران است. اصلا بخش مهمی از مخاطبان، صرفا به خاطر همین داورهای پیشکسوت است که برنامه را تماشا می کنند و مسابقه برایشان اهمیت زیادی دارد.

منوچهر والی زاده، یکی از پیشکسوتان دوبله است و سالیان سال است که توی این عرصه فعالیت می کند. با اینکه به آینده چنین مسابقه ای چندان امیدوار نیست اما معتقد است «جادوی صدا» با اینکه گاف های زیادی دارد اما همین که این توانسته امیدی بین علاقه مندان ایجاد کند، خودش اتفاق خوبی است. گفت وگو با منوچهر والی زاده در این زمینه را بخوانید.

*وضعیت مسابقه «جادوی صدا» به عنوان داوری چطور بود؟ شما از چه زمانی به عنوان داور حضور پیدا کردید؟
پارسال فراخوانی دادند و  هشت هزار نفر برای شرکت در مسابقه حاضر شدند. یک عده صدایشان را از طریق فایلهای صوتی یا تلگرام فرستاده بودند. همکاران ما از این تعداد 54 نفر انتخاب کردند؛ 17 تا خانم 17 تا آقا. قرار شد من و خانم غزنوی و خانم رمضان پور، مسابقه آقایان را داوری کنیم و خانم شیرزاد، ژرژ پطرسی و زنده دل هم بشوند داور خانم ها. ما داوران مرحله اول بودیم. رفتیم جلو، نمرده دادیم و انتخابها انجام شد. در مرحله نیمه نهایی داورها تغییر کردند و عده دیگری داوری را انجام دادند.
*یکی از ویژگی های این مسابقه نسبت به سایر مسابقات استعدادیابی که در زمینه خوانندگی و اجرا برگزار شده این است که شرکت کنندگان، تقریبا حرفه ای هستند و سطح بالایی دارند.
بله دیگر آنقدر مسابقه استعداد سنجی خوانندگی و اجرا و ... برگزار کردند که یادشان افتاد فقط همین دوبله باقی مانده و برایش مسابقه برگزار نکرده اند ه بالاخره سراغ آن هم آمدند. به نظر من اینهایی که الان در این مسابقه شرکت کرده اند، از علاقه مندان هستند. وقتی هفت هشت هزار نفر با یک فراخوان جذب می شوند نشان میدهد که علاقه مند به این رشته خیلی زیاد است. مخصوصا اینکه حتی به آنها جایزه ای هم نمی دهند؛ فقط تصویرشان پخش می شود. آنهایی که در رده های اول قرار می گیرند از بینشان فقط یک نفر برنده می شود. حالا شاید آن یک نفر راه پیدا کند به واحد دوبلاژ اما قطعا برای سایرین اتفاق خاصی نمی افتد. حالا در برنامه ها دیگر اقلا یک جایزه به شرکت کنندگان میدهند اما اینجا که چیزی هم نمی دهند اما با این حال حجم بالایی استقبال وجود دارد. پس این مسئله به طور کلی اتفاق خوبی است.
*در این شرایط بهتر نبود به جای برگزاری مسابقه استعدادیابی، بحث آموزش به علاقه مندان مطرح می شد؟ چون در این صورت حداقل، شرکت کنندگان اطلاعاتی به دست می آوردند.
خب تدریس مقوله متفاوتی است. بارها به خود من گفته اند که بیا درس بده اما قبول نکردم چون بلد نیستم درس بدهم. دوبله که اصلا درس ندارد. آدم باید برود کم کم کار کند تا یاد بگیرد. حالا یک عده آمده اند شده اند مدرس دوبله؛ افرادی که خیلی هایشان را حتی خود ما نمی شناسیم. حالا اینکه از کجا آمده اند معلوم نیست. همه می روند پول خوبی می دهند و کلاس می بینند اما بازار کارش معلوم نیست چطوری باشد.
*این اولین باری است که چنین برنامه ای برای هنر دوبله ساخته می شود. فکر میکنید واقعا توانست حق مطلب را ادا کند؟
خب این اولین برنامه بود و گاف هم زیاد داشت. برنامه خیلی سریع تولید شد. اینها می خواستند آن را توی عید پخش کنند اما بعد از مدتی فهمیدند که به عید نمی رسد. برنامه آقای گزارشگر آماده تر بود و زودتر پخش شد. گفتند حالا این برنامه چون اولین بار است میخواهد پخش شود بگذارندش بعد عید که دیده شود. خوشبختانه تا همین حالا خیلی ها آن را تماشا کردند.
*کلا فکر میکنید چنین برنامه ای برای استعدادیابی می تواند موثر باشد؟ یا مثل خیلی از برنامه های دیگر پخش می شود و بعدش هم تمام می شود می رود و تمام؟

چون این حرفه ما متقاضی زیاد دارد قطعا چنین برنامه ای اهمیت پیدا می کند. الان کل ایران دلشان می خواهد بیایند و دوبلور شوند اما ورود به دوبله که اینطوری نیست. هر کاری یک اندازه و تعدادی دارد. مثلا یک شرکت فقط 10 تا حسابدار می خواهد. شاید پنجاه هزار نفر در آزمون استخدامی شرکت کنند اما جای این نیست که همه شان بخواند استخدام شوند. دوبله هم همین است. دو سه نفر قبول شوند هرسال بیایند در بازار کار خیلی خوب است چون قدیمی ها هم بالاخره تمام می شوند و جوانها باید بیاینداما چه بهتر از طریق تلویزیون بیایند اما این برنامه هم آنطور که باید جان نداشت. به نظر من خیلی گاف داشت.
*نوع آزمونها منظورتان است؟
خب ما تا به حال چنین کاری نکرده بودیم.هم برنامه جدید بود هم ما تجربه آنچنانی نداشتیم که بیاییم داوری کنیم. بهرحال سری اول هر برنامه ای یک مقدار گاف دارد. طول می کشد تا به مرور زمان بهتر شود و قوت بگیرد. اول اینکه باید به صورت سالانه برگزار شود. بعد یک سری جوایز بگذارند که شرکت کننده ها حداقل انگیزه داشته باشند.بالاخره صدای خوب هم بینشان هست. وقتی خوب باشند واقعا می توانند به دوبله راه پیدا کنند.
*به طور کلی در کشورهای دیگر دنیا ما برنامه ای اینچنینی برای استعدادیابی در زمینه دوبله داریم؟ یعنی الگوی رایجی در این زمینه هست؟
نه برای دوبله چنین مسابقه ای نیست. اینها همگی منشعب از همان مسابقه خوانندگی است. در ایران هم به خاطر همان مسابقات خوانندگی توجه به این مجموعه مسابقات خیلی زیاد شد. واقعا جایی چنین مسابقه ای نداشتیم باز هم خوب است حداقل کاری کردند که بچه های علاقه مند به دوبله به استعدادشان در این زمینه امیدوار شوند. بدانند بالاخره یک راهی هست که خودشان را نشان دهند. برای مجری گری، اجرای ورزشی، خوانندگی و ... چنین مسابقاتی در ایران برگزار میشد اما حالا این استعدادها انتخاب شدند بعدش چه می شود؟
*خودتان فکر می کنید برگزاری چنین مسابقه ای اثرگذار باشد؟
ما که مدیر تلویزیون نیستیم تضمین دهیم بعد از پایان این دوره، برای تک تک آنها کار پیدا می شود یا نه. بودجه در دست سازمان است و خودش این مسابقه را جور کرده. ما که جور نکردیم فقط ما را انتخاب کردند برای داوری. کاری از ما برای آینده این مسابقه بر نمی آید. در حدی داوری کردیم که آنهایی که واقعا استعداد دارند پذیرفته شوند و دل شکسته و ناراحت از مسابقه نروند.
*تلویزیون امسال برخلاف سالهای قبل، که تعداد زیادی فیلم و کارتون روی آنتن می فرستاد، عملا در تعطیلات عید، غیر از چند نمونه خاص، فیلم و سریال جدیدی پخش نکرد. طبیعتا شما هم به عنوان دوبلر، این مسئله را کاملا درک کردید. به نظر شما وضعیت به چه صورت بود؟
بله تعداد فیلم ها خیلی کم بود و خیلی هم تکراری پخش شد.
*شمامطمئنا بیشتر از سایر مردم در جریان کم شدن تعداد خرید یا تامین فیلم های خارجی توسط تلویزیون هستید.
بله خب تلویزیون بودجه ندارد. الان آنهایی که دارند 20 سال است کار دوبله می کنند، واقعا قرارداد قابل توجهی ندارند. یک عده بلند می شوند می آیند خیال میکنند بیایند سراغ دوبله ماهی چند میلیون در میاورند نه بابا اصلا از این خبرها نیست. مگر اینکه تلویزیون آنقدر بودجه داشته باشد وهی فیلم دوبله کند تا نهایتا دو تا دوبلور هم کم بیاورد. الان همین تعدادی هم که هستیم زیادیم کاری نمی کنیم.
*پس به عنوان یک دوبلور، بیشتر در شبکه نمایش خانگی دوبله می کنید تا تلویزیون؟
آنجا هم فیلم های بهتری دارد و هم دستمزد بیشتری می دهند. چون بهرحال می رود در شبکه خانگی به فروش می رسد و خب به صرفه است اما در تلویزیون که فروشی وجود ندارد. الان 15 سال است که به دستمزد ما به عنوان دوبلورهای پیشکسوت، چیزی اضافه نشده. به خاطر چی؟ چون فیلمهایی که دوبله و پخش می کنند، بازده مالی خوبی ندارد.  مردم مجانی آن را می ببینند. خب در شبکه نمایش خانگی، فیلم ها بازخورد دارند. آنجا هم البته پول خوبی به ما نمی دهند. با چه مکافاتی باید پولمان را بگیریم. حالا این مسابقات استعدادیابی راه انداختند یک جورهایی دل خوش کنی باشد. راهی باز کردند که جوانها بدانند راه باز است و کسیکه صاحب استعداد و ذوق است می تواند شروع کند. من بارها گفته ام کسی که دوبلور می شود، شغل دیگری نمی تواند داشته باشد. ممکن است در یک روز دو تا فیلم دوبله کنیم اما همیشه باید حضور داشته باشیم. تا حضور نداشته باشیم بهمان کار نمی دهند. مثلا خود من اگر ده روز نروم تلویزیون یا رادیو کسی سراغم هم نمی آید. وای به حال کسی که تازه بخواهد بیاید داخل این کار.