بازیگری فراتر از روزمرگی
كمبود بازیگران حرفه‌ای دغدغه‌ای برای تئاتر آئینی سنتی
كمبود بازیگر درعرصه تئاتر آئینی سنتی از جمله مشكلاتی است كه بسیاری از گروه‌های تئاتری در دوره‌ی اخیر جشنواره تئاتر آئینی سنتی با آن روبه‌رو شدند.
به گزارش ایسنا، محدودیت بازیگرانی كه توانایی ایفای نقشی در نمایش‌های آئینی سنتی را داشتند، موجب شد كه تعدادی از بازیگران به‌طور همزمان در چندین نمایش حضور داشته باشند و همین موضوع مشكلاتی را برای گروه‌های نمایشی و برگزاركنندگان جشنواره ایجاد كرد.
قطب‌الدین صادقی یكی از هنرمندانی است كه همواره در آثارش نسبت به ریشه‌های نمایش ایرانی حساسیت نشان داده است.
او كه در این دوره از جشنواره نمایش «باغ شكرپاره» را به صحنه برده بود، درباره كمبود بازیگرانی كه توانایی ایفای نقش در نمایش‌های آئینی و سنتی را داشته باشند، می‌گوید: متاسفانه با ورود ناتورئایسم به سینما این روند متداول شد كه بازیگران ، خود را بازی كنند و فراتر از آن نروند، در حالیكه بازیگری به معنای روزمرگی نیست.
او ادامه می دهد: این روند نادرست از سینما آغاز شد و در تلویزیون به اوج خود رسید و این چنین است كه می‌بینیم برخی از بازیگران در چندین كار، مدام خود را تكرار می كنند، اما تئاتر آئینی سنتی به بازیگری نیاز دارد كه فراتر از روزمرگی عمل می‌كند.
این كارگردان تئاتر و استاد دانشگاه یادآور می‌شود: در دوره گذشته این محدودیتها وجود نداشت، چرا كه بازیگران نمایش‌های سنتی هر یك تخصص ویژه خود را داشتند و در آن نقش ویژه خبره می‌شدند، اما امروزه دیگر چنین تخصص‌هایی وجود ندارد، علاوه بر این سیستم آموزش ما در دانشگاه‌ها هم راه به جایی نمی‌برد. زیرا بسیاری از استادان نمایش ایرانی چیز خاصی در چنته خود ندارند، بنابراین مشكل همچنان وجود دارد.
اما هدایت هاشمی به عنوان یكی از بازیگرانی كه تجربه بازی در ژانرهای گوناگون را دارد، معتقد است: باید از چند منظر نسبت به این موضوع نگاه دقیق و كارشناسانه داشت. نخستین موضوع به وضعیت آموزشی دانشگاه‌ها بر می‌گردد، صرف‌نظر از اینكه تا به حال هیچ آموزشگاه آزادی برای آموزش این شیوه‌ها نداشته‌ایم.
او توضیح می‌دهد در دانشگاه‌های ما با واحدهای كارگاهی نمایش‌های سنتی در نهایت سهل‌انگاری برخورد می‌شود. استادان این كارگاه‌ها، تخصص و تبحر ویژه این كار را ندارند عموما كارگردان‌هایی هستند كه نمایش ایرانی كار كرده‌اند یا افرادی كه بر رشته‌های دیگر تبحر دارند، اما برای اجراگر بودن، پیشنهادی ندارند، در این رشته معدود استادانی هستند كه تحصیلاتی آكادمیك داشته باشند.
هدایت هاشمی از بهرام بیضایی به‌عنوان یكی از درخشان‌ترین استادان نمایش سنتی یاد می‌كند كه در هیچ دانشگاهی تدریس نمی‌كند.
او یادآور شد: هنرمندانی مانند سعدی افشار و دیگرانی كه قابلیت اجراگر بودن را دارند، هم هرگز برای تدریس به دانشگاه‌ها دعوت نمی‌شوند و یا اینكه در گزینش رد می‌شوند، حتی برای افرادی مانند ما هم فرصت تدریس دردانشگاه‌ها فراهم نمی‌شود.
هاشمی كه به‌عنوان نویسنده و یكی از بازیگران نمایش «بدل» در این دوره از جشنواره تئاتر آئینی سنتی حضور داشت با اظهار تاسف از بی‌توجهی نسبت به‌این گونه نمایشی به ایسنا عنوان می‌كند: بی‌توجهی كاملا آشكار با مقایسه ساده بودجه جشنواره تازه تاسیسی مانند رضوی با بودجه جشنواره آئینی سنتی كاملا مشخص است. این بی‌توجهی تنها به جشنواره‌ها محدود نمی‌شود بلكه اجراگران این گونه آثار با بی‌اعتنایی‌های دیگری مانند دستمزد پایین‌تر، زمان نامناسب‌تر اجرا و ... روبه رو می‌شوند و همین مسایل، انگیزه هنرمندان را برای كاركردن در این ژانر كمرنگ می‌كند، در حالیكه ما پتانسیل بسیار بالا و جوانان بسیار متعددی داریم و در این میان تنها به مدیرانی دلسوز نیاز داریم كه در مدیریت كلان فرهنگی‌شان به اندازه سرسوزنی ایرانی باشند و به ایرانی بودن خودشان اهمیت بدهند.
او در پایان سخنان خود با انتقاد از سیستم آموزشی دانشگاه‌های آزاد ادامه می‌دهد: سیستم كلی آموزش بازنگری سیستم جزء پردازانه غربی است، اما شیوه اجراگری نمایش‌های شرقی، كلی، است بنابراین سیستم آموزشی ما تعارض بسیاری با نمایش‌های سنتی دارد. در حالیكه بهترین دستاوردها و تجربیات بازیگران غربی، حضور و بازی در كارهای شرقی است.
افشین هاشمی دیگر بازیگر و كارگردانی كه تجربه كار كردن در نمایش‌های سنتی را دارد اشاره به ضعف سیستم آموزشی ما می‌گوید: واحدهای نمایشی ایرانی در دانشگاه‌ها تنها به ارایه و شرح تاریخچه اینگونه نمایشی بسنده می‌كنند در حالیكه این شیوه‌ها را باید به‌طور عملی آموزش داد. البته كارگاه‌های عملی هم برگزار می‌شود اما از دل این كارگاه‌ها چیزی بیرون نمی‌آید. از سوی دیگر باید بخشی از شرح درس‌های آموزشگاه‌های آزاد هم به تدریس شیوه‌های نمایش ایرانی اختصاص پیدا كند تا شاهد كاهش محدودیتها و مشكلات فعلی باشیم.
تنظیم برای تبیان : مسعود عجمی
