قهر و آشتی با سینمای ملی

موفقیت عظیم فیلم «مادر» تحول عظیمی در سینمای كره‌جنوبی ایجاد كرده است .

صنعت سینمای كره برای موفقیت مالی در گیشه نمایش و در بین منتقدین سینمایی، از انواع و اقسام قصه‌ها و كاراكترها بهره می‌گیرد تا قصه‌هایی سرگرم‌كننده، فانتزی، ماجراجویانه، اجتماعی و حتی سیاسی را به‌زبانی روان تعریف كند.

به گزارش همهشری ، در شرایطی كه محصولات هالیوودی موقعیت خوبی در بین تماشاگران ضد آمریكایی این كشور آسیای دور دارند، محصولات داخلی هم گاهی‌اوقات مورد پسند و استقبال عموم تماشاگران قرار می‌گیرند. نكته جالب این است كه در شرایطی كه فضای عمومی كشور- به‌ویژه محیط‌های دانشجویی و روشنفكرانه- به نوعی ضد آمریكایی و ضد تسلیحات هسته‌ای است، ولی فیلم‌های پرسروصدا و پرهزینه آمریكایی فروش خوبی در گیشه نمایش سینماهای آن دارند. البته رسانه‌های گروهی خبر از آن می‌دهند كه پس از روی‌كارآمدن دولت باراك اوباما، از شدت تظاهرات ضدآمریكایی در این كشور تا حد زیادی كاسته شده و حالا شعار مخالفین بیشتر بر روی آزادی و دمكراسی متمركز است.

كره جنوبی با همه تضادهایی كه در درون خود دارد، در مورد یك مسئله موضع روشنی دارد و آن هم تب سینما و فیلم‌دیدن است. اهل فن می‌گویند حتی در سخت‌ترین شرایط سیاسی و اجتماعی مردم این سنت فیلم‌دیدن را رها نمی‌كنند. نمونه‌ای هم كه در این رابطه مثال زده می‌شود، مربوط به یك گذشته كامل نزدیك یعنی یكی دو ماه قبل است. روه موهیون رئیس‌جمهوری پیشین كشور- كه یك سال قبل از سمت‌های دولتی بركنار شد- درحالی كه به اتهام رشوه‌گیری و اختلاس به نوعی تحت محافظت بوده، خودكشی كرد. مرگ وی كل كشور را شوكه كرد و رسانه‌های گروهی خبر از سوگواری عمومی مردم در این رابطه دادند.

در همین ایام، «مادر»‌درام خانوادگی جدید یونگ جون‌هو در سینماهای كشور اكران عمومی شد و مردم عزادار آنچنان استقبال وسیعی از این فیلم كردند كه تحلیلگران اقتصادی سینما گفتند، این فیلم با شكستن ركورد «میزبان»، تبدیل به پرفروش‌ترین فیلم كل تاریخ سینمای كره جنوبی می‌شود! اما البته، چنین اتفاقی برای تمام محصولات داخلی نمی‌افتد.

«مادر»، قصه‌ای ساده دارد و درباره زن میانسالی (با بازی هویه جاكیم هنرمند كهنه‌كار سینمای كشور) است كه با دلسوزی تمام از پسر معلول خود نگهداری می‌كند. زمانی كه این پسر به دروغ متهم به قتل می‌شود، مادر باید با ازخودگذشتگی و ایثار خود، بی‌گناهی وی را ثابت كند. اگر در فیلم «میزبان» یونگ‌جون‌هو با قراردادن یك هیولای دریایی در رأس قصه و ماجراهای خود، فروش  100میلیون دلاری را برای این فیلم رقم زد، «مادر» با بهره‌گرفتن از مهر و محبت مادری- كه غریزه‌ای آشنا برای هر تماشاگری در هر نقطه از جهان است- به رقابت با این رقم فروش‌كلان برود.

موفقیت عظیم «مادر» در جدول گیشه نمایش، اهالی صنعت سینمای كره را به تحرك تازه‌ای واداشته است. این روزها هنرمندان كره‌ای تلاش تازه‌ای را برای تولید محصولات جدید خود شروع كرده‌اند و هر روز خبرهای تازه‌ای از شروع تولید فیلم‌های جدید در رسانه‌های عمومی پخش می‌شود. هونگ‌سنگ‌سو فیلمساز معروف كره‌ای كه علاقه‌ای به ساخت فیلم‌های عامه‌پسند و تجاری ندارد، برای هفتمین فیلم سینمایی خود از وجود كیم‌سنگ‌كیونگ بازیگر غالب آثار خود و هون سوری بازیگر زن جوان كشور- كه در جشنواره ونیز جایزه بهترین زن را گرفته- كمك می‌گیرد. فیلم كه هنوز نامی برای آن انتخاب نشده، با هزینه‌ای اندك ساخته می‌شود. هونگ سنگ‌سو معمولاً فیلم‌هایش را به‌صورت ارزان قیمت می‌سازد تا در صورت عدم‌موفقیت در گیشه نمایش، تهیه‌كنندگانش با شكست تجاری سختی روبه‌رو نشوند.

آخرین ساخته سینمایی او به نام «مثل تو كه همه آن را می‌دانی» 2 ماه قبل در بخش 2 هفته كارگردانان جشنواره بین‌المللی كن به‌نمایش درآمد و همین روزها در سینماهای كره به  روی پرده می‌رود. یك شركت فرانسوی در طول برپایی جشنواره كن، امتیاز پخش آن در كشورهای فرانسوی زبان را خریداری كرد. این نكته برای سینمای كره‌جنوبی اهمیت زیادی دارد، زیرا محصولات سینمایی این كشور بازار عمومی خوبی در سطح بین‌المللی ندارند.

اما در شرایطی كه رسانه‌های گروهی با خرسندی اخبار مربوط به فروش خوب «مادر» را پخش می‌كردند، كانگ‌هان‌سوپ مدیر كنسول فیلم كره (Kofic) از سمت خود استعفا داد. این استعفا خیلی زود از سوی یو‌ این چون وزیر فرهنگ، ورزش و توریسم كشور مورد موافقت قرار گرفت. منابع نزدیك به این وزارتخانه می‌گویند در دوران تصدی كانگ‌هان‌سوپ در كنسول فیلم كره، نمره و امتیاز این مركز سینمایی به پایین‌ترین حد خود رسید. یو این چون می‌گوید: «كانگ ماه قبل استعفای خودش را اعلام كرد. طی این مدت من با هنرمندان كشور و اعضای جامعه سینمایی صحبت‌ها و مشاوره‌هایی داشتم.

بعد از این مشورت‌ها بود كه تصمیم گرفته شد با استعفای او موافقت شود.» این اتفاق در شرایطی رخ داد كه 6 عضو دیگر كنسول فیلم كره هم قصد استعفا داشتند، ولی استعفای آنها مورد قبول واقع نشد. به گفته مسئولین رسمی، این افراد لازم است كه به فعالیت خود در این مركز ادامه دهند و كمك كنند تا كنسول فیلم كره به وضعیت و موقعیت خوبی دست پیدا كند.

منتقدین سینمایی رفتار كانگ‌هان‌سوپ را در ارتباط با وضعیت كلی سینمای كره ارزیابی می‌كنند و می‌گویند موقعیت نه‌چندان خوب صنعت سینما در شرایط فعلی، دلیل اصلی استعفای وی بوده است. آنها می‌گویند موفقیت عظیم «مادر» را نباید به كل صنعت سینمای كره جنوبی ارتباط داد. اگر موفقیت خوب مالی این فیلم و یكی دو فیلم دیگر را نادیده بگیریم، صنعت سینمای كره در یك بحران به‌سر می‌برد.

اهالی سینما طی چند ماه گذشته انتقادهای زیادی به عملكرد كنسول فیلم كره داشته‌اند و این مركز را متهم به عدم تحرك در زمینه تولید فیلم‌ها كرده‌اند. به گفته اهل فن كانگ تا چندین ماه پس از آنكه به سمت جدید گمارده شد، اقدامات جدیدی برای بهبود وضع سینمای كره نكرد. زمانی هم كه وی خبر اعطای وام 55میلیون‌دلاری برای احیای فیلمسازی را اعلام كرد، كمتر كسی از این طرح استقبال كرد و واكنش مثبت زیادی را دربرنداشت.

گروه‌های مختلف در صنعت سینما- و از جمله گروه‌های داخل كنسول فیلم كره- از استعفای كانگ استقبال كرده‌اند، ولی در انتظار اقدامات عاجل دولتی برای حل مشكلات خود هستند. كانگ فعالیت رسمی خود را از اواخر ماه می سال 2008 شروع كرد و قرار بود تا اواخر ماه می سال 2011 مدیر كنسول فیلم كره باشد تا انتخاب رئیس جدید، معاون رئیس قبلی یعنی شیم‌سنگ‌مین وظایف او را انجام می‌دهد.

وزیر فرهنگ كشور از اهالی سینما خواسته برای حل مشكلات موجود، پیشنهادات و راه‌حل‌های خود را ارائه دهند. این اتفاقات در شرایطی می‌افتد كه بخش خصوصی فعالیت چشمگیر و دامنه‌داری در تولید فیلم‌های سینمایی دارد اما هنرمندان كره‌ای اعتقاد دارند، دولت باید از هنر هفتم حمایت مادی و معنوی كند و در صورت ضرورت كمك‌های نقدی خود را به صورت سوبسید به صنعت سینمای كره ارائه دهد.

یكی از راه‌هایی كه صنعت سینما احساس می‌كند می‌تواند به وضعیت كلی تهیه و تولید فیلم‌های سینمایی كمك كند، افزایش قیمت بلیط سینماهاست. به همین دلیل مدیران مولتی پلكس‌های مگاباكس، لوته سینما و سینوس در یك اقدام مشترك، خبر افزایش قیمت بلیط مراكز سینمایی خود را اعلام كردند. به دنبال این 3 مركز بزرگ هنری، سی‌جی‌سی‌جی‌وی چهارمین مركز بزرگ مولتی پلكسی كره هم به جمع آنها پیوست.

این مركز كه  63 مولتی پلكس در خاك كره دارد، قیمت بلیط خود را  78 سنت افزایش داده است. این مبلغ شامل هر دو دسته محصولات داخلی و خارجی می‌شود. 3 مركز دیگر هم تقریباً همین اندازه قیمت‌ بلیط‌های خود را افزایش داده‌اند. گفته می‌شود با وجود افزایش قیمت بلیط سینماها، نوع و میزان استقبال تماشاگران از فیلم‌ها تغییر زیادی نكرده است.

برای مثال، قسمت دوم اكشن ماجراجویانه «تغییر شكل‌دهندگان» كه در 1200 سالن سینمای كره به‌روی پرده رفته، در  3 روز اول نمایش خود حدود  15میلیون دلار فروش كرده است. این رقم افتتاحیه برای یك فیلم در كره جنوبی، به معنی یك رقم كلان و عالی است. با این حال، تماشاگران سینما در گفت‌وگو با رسانه‌های گروهی گفته‌اند با افزایش قیمت بلیط سینماها، سرویس‌دهی مولتی‌پلكس‌ها هم باید بهتر شود.

برخی از منتقدین سینمایی می‌گویند افزایش قیمت بلیط سینماها ممكن است تأثیری بر وضعیت فروش فیلم‌های خارجی و میزان استقبال تماشاگران از آنها نگذارد، ولی در ارتباط با محصولات داخلی با احتیاط صحبت می‌كنند. یكی از روزنامه‌های پایتخت در این رابطه می‌نویسد: «فیلم‌های پرسروصدای خارجی مشتریان خودشان را دارند. برای این فیلم‌ها آنقدر تبلیغات می‌شود كه همه از قبل نسبت به موفقیت مالی آنها مطمئن هستند اما در ارتباط با فیلم‌های كره‌ای وضعیت چنین نیست. این فیلم‌ها نیازمند تبلیغات زیادی هستند.

شاید یونگ‌‌جون‌هو برای فیلمش نیازی به این چیزها نداشته باشد، ولی بقیه فیلمسازان وضعیتی شبیه او ندارند. برای كشاندن تماشاگران به داخل سینماهای نمایش‌دهنده این فیلم‌ها، باید تلاش سخت و دامنه‌داری كرد اما این تلاش‌ها همیشه جواب مثبت نمی‌‌دهند.

با آنكه تعداد زیادی از فیلم‌های كره‌ای در نمایش عمومی با موفقیت مالی خوبی روبه‌رو می‌شوند، ولی گفته می‌شود این تعداد هنوز كم است.» نكته دیگری كه در این بین باید به آن اشاره كرد این است كه فیلم‌های كره‌ای معمولاً بازار خارجی ندارند و از آنها در كشورهای دیگر-  و از جمله كشورهای همسایه- استقبال زیادی نمی‌شود.

موفقیت اكثر محصولات این سینما، به بازار داخلی محدود می‌شود. برای همین است كه شركت سی‌جی تصمیم گرفته در واحد تولید فیلم، به سراغ محصولات مشترك برود. مسئولین شركت سی‌جی امیدوارند این اقدام باعث شود تا فیلم‌های كره‌ای راه خود را در سطح وسیعی در كشورهای همسایه بازكنند. سی‌جی در اولین قدم، فیلم‌هایی را با 2 كشور چین و ژاپن به‌صورت مشترك تولید می‌كند و حتی صحبت‌هایی هم با طرف آمریكایی داشته است.

این شركت برای رونق‌گرفتن فعالیت‌های سینمایی یك سرمایه 47میلیون‌دلاری درنظر گرفته است كه می‌تواند تا  6میلیون دلار هم افزایش پیدا كند. این رقم در اختیار 13 تا 15 فیلم سینمایی قرار می‌گیرد. شركت سی‌جی قصد بین‌المللی كردن فعالیت‌های خود را دارد اما قبل از آن، عمده فعالیت‌ شركت بر روی بهبود وضعیت سینمای داخلی تمركز می‌كند.

كاترین كیم مدیر این شركت یكی از اصلی‌ترین مشكلات فعلی صنعت سینمای كره را سرقت ویدئویی می‌داند. این مشكل طی چند دهه اخیر، فقط گریبان سینمای كره را نگرفته است. از اوایل دهه80 كه ویدئو قدم به خانه‌های مردم سراسر جهان گذاشت، پدیده سرقت ویدئویی به‌صورت بلای‌جان صنعت سینمای بین‌المللی درآمده است. صنعت سینمای آمریكا سالانه بیش از یك میلیارد دلار از سرقت ویدئویی محصولاتش ضرر می‌كند. در این بین سهم سینمای كره از سرقت ویدئویی، حدود   30درصد از فروش كلی محصولات آن است.

لطمه اصلی از كار و فعالیت سارقین ویدئویی در كره را فیلم‌های آمریكایی می‌خورند. با آنكه محصولات پرسروصدای تابستانی و كریسمس هالیوودی همزمان با آمریكا در بسیاری از كشورهای جهان به‌روی پرده سینما‌ها می‌رود (و این اقدام به این دلیل صورت گرفت كه حذف فاصله نمایشی آنها در آمریكا و بقیه كشورهای جهان، باعث توقف روند سرقت ویدئویی آنها در كشورهای دیگر شود) اما این حركت هم نتوانسته فعالیت‌های سارقین ویدئویی را به‌صورت كامل متوقف كند. درعین حال، سارقین ویدئویی فیلم‌های پرسروصدای كره‌ای را هم از فعالیت‌های خود بی‌نصیب نمی‌گذارند!

با وجود تلاش فراوان سازندگان «مادر» برای محافظت از كپی‌رایت فیلم خود، چند روزی است كه نسخه‌های قاچاق آن (با كیفیت بد تصویر و صدا) به صورت دی‌وی‌دی در شهرهای بزرگ كشور پخش شده است.

به اعتقاد كاترین كیم تولید محصولات مشترك می‌تواند تا حدودی ضررهای ناشی از سرقت ویدئویی محصولات سینمایی را كاهش دهد. چنین تولیداتی همچنین نام بازیگران و فیلمسازان كره‌ای را در سطح وسیع‌تری مطرح می‌كند و كمك می‌كند تا آنها وارد بازار بین‌المللی شوند.

یكی از اولین فیلم‌هایی كه شركت سی‌جی به‌صورت محصول مشترك بین‌المللی تولید می‌كند «عروسی كره‌ای» نام دارد كه 85درصد آن در داخل كره فیلمبرداری می‌شود. این فیلم با همكاری شركت آمریكایی ورتیگو اینترتیمنت ساخته می‌شود. محصول مشترك دیگر سی‌جی با كشور چین است كه فعلاً با نام موقت «دنیای سوفی» جلوی دوربین رفته است. ژانگ‌زی‌یی بازیگر سرشناس چینی نقش اصلی فیلم را بازی می‌كند.

این فیلم اوایل فصل پاییز در چین اكران عمومی می‌شود و قرار است اواخر همین فصل در كره ‌روی پرده سینماها برود. فیلم مشترك شركت سی‌جی و ژاپن «قصه‌ ماهی»‌ نام دارد كه ماه مارس سال آینده میلادی در ژاپن اكران عمومی خواهد شد. این شركت همچنین قصد بازسازی درام اكشن موفق كیم‌‌جی‌وون به نام «یك زندگی تلخ و شیرین» را نیز دارد.

منتقدین سینمایی به هنرمندان سینما پیشنهاد كرده‌اند همكاری خود با اهالی صنعت سینمای ژاپن و چین- كه هنگ‌كنگ را نیز دربرمی‌گیرد- را گسترش دهند. به اعتقاد آنها، این همكاری می‌تواند كمك زیادی به احیای صنعت سینمای كره جنوبی بكند. فیلم‌های ژاپنی سال‌هاست كه با موفقیت خوبی در گیشه نمایش سینماهای این كشور روبه‌رو می‌شوند و سینمای چین هم در طول 5سال اخیر، موفقیت‌های كلانی كسب كرده است. به اعتقاد منتقدین، تهیه‌كنندگان و فیلمسازان كره‌ای می‌توانند درس‌های خوبی از موفقیت‌ها (و همچنین شكست‌های) همكاران چینی و ژاپنی خود بگیرند.

آنها در عین حال، صنعت سینما را از تولید فیلم‌های مشترك با همكاران آمریكایی خود برحذر كرده‌اند. دلیل آنها هم این است كه بعد‌مسافت و فاصله فرهنگی، مانع از وجود یك دیدگاه مشترك برای تولید محصولات مشترك می‌شود. به عقیده آنها بهتر است كه صنعت سینمای كره فقط به این نكته اكتفا كند كه امتیاز بازسازی نسخه‌های سینمایی موفق خود همچون «میزبان» را به هالیوود واگذار كنند. «میزبان» قرار است در هالیوود توسط گور وربینسكی بازسازی شود.

این فیلمساز كه (سه‌گانه «دزدان دریایی كارائیب» را در كارنامه‌اش دارد) پیش از این با كارگردانی نسخه آمریكایی «حلقه» با بازی ناموئی واتس، نشان داده كه توانایی خوبی برای بازسازی محصولات سینمای آسیا را دارد. نسخه اصلی «حلقه» یك فیلم پرفروش و ترسناك ژاپنی بود كه نسخه آمریكایی آن هم با موفقیت خوب مالی روبه‌رو شد.

تنظیم برای تبیان : مسعود عجمی