غافلگیری 60 میلیاردی

بهار سینما چطور طی شد؟

یک گزارش درباره وضعیت اکران سینمای ایران در بهار سال 1395 .

هیچ کس پیش بینی نمی کرد سینمای ایران به یک باره از رخوت خارج شود و بتواند پای مخاطبان قهر کرده را به سالن ها باز کند. نوروز امسال این اتفاق رخ داد و در نهایت با فروش 16 میلیاردی اتفاقی ویژه در تاریخ سینمای کشورمان ثبت شد. تب سینما رفتن حتی بعد از عید پایین نیامد؛ اما مدتی بعد شاهد کاهش مخاطب بودیم. با تغییر آرایش اکران و آمدن فیلم های جدید چراغ سینما روشن مانده است و حالا می توان سه ماه ابتدایی سال 95 را با فروش نزدیک به 60 میلیارد تومان یکی از دوران های طلایی سینمای ایران نامید. در این سه ماه غیر از فروش خوب فیلم ها ، اتفاقات دیگری هم رخ داد که در این گزارش می خوانید.

فروش کم سابقه

سال سینما توفانی تحویل شد و توفانی ادامه یافت. «من سالوادور نیستم» در نهایت به فروش بیش از 14 میلیارد و «50كیلو آلبالو» به بیش از 13 میلیارد رسید. در نوروز هم جمع كل فروش فیلم ها شد 16000000000 میلیارد تومان. این موفقیت با «اژدها وارد می شود» و «باركد» تداوم یافت. «رسوایی 2» به عنوان یك فیلم مجزا، فروش معقولی داشته و وقتی آن را با دیگر فیلم های مسعود ده نمكی قیاس می كنیم نتیجه شکست است.

سانس های غیرمتعارف

سینمای ما همیشه به سانس های فوق العاده عادت دارد اما این كه چراغ سینما 24 روشن باشد نوروز امسال شاهدش بودیم. استقبال از اکران فیلم های نوروزی باعث شد برخی پردیس ها مجبور به سانس در نیمه شب ها شوند. فیلم «من سالوادور نیستم» بیشترین سانس های غیر معمول در اکران نوروز را داشت. این فیلم  با دو اکران 5.40 صبح و 8 صبح بدون هیچ وقفه ای در روزهای 12 فروردین و 13 فرودین بر روی پرده این سینما نمایش داده شد.

چهره ها

مانی حقیقی: مانی حقیقی را می توان به دو دلیل، چهره مهم فصل بهار دانست.ابتدا «پنجاه کیلو آلبالو» را روی پرده داشت که با 14 میلیارد دومین فیلم پر فروش بهار شد و بعد از آن «اژدها وارد می شود» در کمال تعجب فروش معقولی داشت؛ حدود دو میلیارد.
رضا عطاران:تجربه ثابت کرده تمام فیلم های کمدی که عطاران در آنها بازی دارد، به طرز عجیبی می فروشند نادیده پیدا بود که «من سالوادر نیستم» هم از این قاعده مستثنی نیست.  
سعید روستایی: «ابد و یک روز» به عنوان فیلمی اجتماعی با رگه های کمدی، از روز اول عید، مردم را روز به روز بیشتر برای تماشایش ترغیب کرد. سعید روستایی، کارگردان 27 ساله این فیلم، خیلی زود مورد توجه مردم قرار گرفت و خیلی ها حاضر شدند برای خرید بلیت  فیلمش، ساعتها داخل صف بمانند.

كارگردان های شكست خورده

مسعود ده نمكی:حتما شوخی كرده كه گفته دوست نداشته «رسوایی 2» پرفروش شود. حتی وقتی روی آنتن زنده می گفت در قید فروش نیست و باید فرصت برای دیگران فراهم شود، لبخند معنا داری روی لب داشت. حالا مسعود ده نمكی چه دوست داشته باشد چه نه ، «رسوایی 2» جزو فلیم های شکست خورده اش در گیشه بحساب می آید. نشانه های عدم توفیق ششمین فیلمش در جشنواره فجر دیده شد؛ جایی كه خیلی از اصحاب رسانه و منتقدان به نشانه اعتراض به كیفیت فیلم سالن را ترك كردند. بعد از آن در اتفاقی بی سابقه فیلم او جزو اكران اول نوروز نبود. فیلم افتتاحیه موفقی داشت اما در نهایت به گرد فیلم های پرفروش ابتدایی سال نرسید. فیلم پس از 45 روز نمایش از دو میلیارد گذشت اما این رقم برای مسعود ده نمكی شكست بزرگی است. «رسوایی 2» نتوانسته موفقیت فیلم های قبلی این كارگردان را تکرار کند ؛ آن هم در روزهایی كه گیشه دیگر فیلم ها بشدت داغ است.
روح الله حجازی: نیکی کریمی، علی مصفا، طناز طباطبایی، بابک حمیدیان، سحر دولتشاهی، پانته آ بهرام، ریما رامین فر... روح الله حجازی با این جمع از بازیگران مطرح برای ساخت بهترین فیلم كارنامه اش دورخیز كرده بود اما «مرگ ماهی» نه نظر منتقدان را بدست آورد و نه گیشه موفقی داشت. فروش 500 میلیونی  فیلم بعد از 45 روز یعنی شكست تمام عیار در اكران. حجازی با «زندگی خصوصی آقا و خانم میم» و «زندگی مشترك آقای محمودی و بانو» محبوب سینمادوستان شد، فیلم هایش  در جشنواره فجر قدر ندید اما منتقدان به آن ها روی خوش نشان می دادند. «مرگ ماهی» اما حكایت دیگری دارد. حجازی ترجیح داد این بار به تنهایی فیلمنامه فیلمش را بنویسد و علی طالب آبادی كنارش نبود ، نتیجه اما به بار ننشست و فیلم بعد از یك سال و چهار ماه كه فرصت نمایش عمومی یافت ، دل كسی را نبرد.
هومن سیدی : كم كم باید باور كنیم گیشه ، فیلم های هومن سیدی را دوست ندارد!  «خشم و هیاهو» براحتی پتایسیل فروش بالا را داشت اما نفروخت. هم قصه اش جذاب است،هم بازی ها مجذوب كننده است و هم این كه تماشاچی بلافاصله پس از تیتراژ درگیر سوژه فیلم می شود. سیدی فیلمنامه «خشم و هیاهو» را با نگاهی به زندگی دراماتیك شهلا جاهد ساخت،  طناز طباطبایی مثلا قرار بود یادآور زندگی این آدم باشد.خیلی هم خوب و باورپذیر بازی كرد،  نوید محمد زاده هم در نقش یك موزیسن معروف حس آدم گرفتار را به باور مخاطب نشاند و ... «خشم و هیاهو» بر خلاف انتظار به فروشی كه باید نرسید و با یك میلیارد و پانصد میلیون تومان از گیشه خداحافظی كرد. در شرایطی كه فیلم های چیده شده دركنار آن شگفتی آفریدند ، استقبال پایین از فیلم سیدی عجیب بود.

جنجال آفرین ها

ابراهیم حاتمی كیا: ابراهیم حاتمی كیا در چند سال اخیر تبدیل به كارگردانی جنجالی شده كه هر گفته و سخنش حاشیه ای به همراه دارد. او به بهانه «بادیگارد» چند گفت و گو انجام داد كه بی حاشیه نماندند. داغ ترین آن ها گفت و گویش با هفته نامه مثلث بود:« وقتی در مناظره تلویزیونی روحانی به قالیباف لقب سرهنگ داد، خیلی عصبانی شدم. واژه سرهنگ بار نظامی و بوی کودتاهای آمریکای لاتینی می داد. این ظلم به نسل قالیباف که من هم خودم را متعلق به آن می دانستم بود. من اگر احساسی بودم، باید به قالیباف رای می دادم، ولی انتخابات برای من یک امر عقلانی بود و من به روحانی رای دادم و بچه هایم به قالیباف!» انتقاد غیر مستقیم از «50 كیلو آلبالو» در گفت و گو با برنامه 35 دیگر جنجال حاتمی كیا بود.
كمال تبریزی:«دونده زمین» چند سال خاك خورد تا این كه بهار امسال فرصت نمایش عمومی پیدا كرد؛ در گروه هنر و تجربه. فیلم به خاطر سانس و سالن های معدود به چشم نیامده و اگر نقد مسعود فراستی در برنامه هفت نمی بود كمتر كسی از نامش اطلاع می یافت. او برای توصیف فیلم از «دیاثت فرهنگی» استفاده كرد و معتقد بود بود «دونده زمین» چیزی ندارد جز این كه هویت ایرانی ها را زیر سوال برده. یكی دو روز بعد كمال تبریزی مصاحبه كرد و همه را نواخت ؛ از مسعود فراستی تا بهروز افخمی ، مجری هفت و مسئولان تلویزیون. بعد هم به نشانه اعتراض «سرزمین كهن» را تعطیل كرد و گفت تا عذرخواهی تلویزیون كاری انجام نمی دهد. مدتی خبری نبود تا این كه متنی كوتاهی نوشت و اعلام كرد پس از یك جلسه با مسئولان تلویزیون مشكل حل شده و سریال راه خواهد افتاد!
مانی حقیقی: مدتی از اکران «پنجاه کیلو آلبالو» گذشته بود که دانشجویان دانشگاه امام صادق (ع) نامه ای به رئیس سازمان سینمایی نوشتند كه نگذارید «پیاله آلبالوی فاسد» به شبکه نمایش خانگی برسد. وزیر ارشاد در دیدار با علما اذعان كرد كه نباید به فیلم پروانه نمایش داده می شد و همین حقیقی را دست به قلم كرد و نامه ای خطاب به وزیر نوشت. بعد از سه ماه فیلم مهر توقیف خورد تا این بار حقیقی تندتر بنویسد: « وظیفه شما ایجاد شرایط مناسب برای پیش بردن این بحث است و نه پایان دادن به آن، و من عمیقا متأسفم که شما تا این حد در انجام وظیفه تان کوتاهی کرده اید. توقف نمایش فیلم «پنجاه کیلو آلبالو» اشتباه بزرگی بود.»

حاشیه ها

جنجال ماهواره: نوروز امسال گیشه سینما فروشی فوق العاده داشت ؛ این استقبال كارشناسان را به تكاپو انداخت كه ریشه اش كجاست. بعضی ها در یكی از بندهای موفقیت سینما، تبلیغات شبكه های فارسی زبان ماهواره را هم لحاظ كردند. برخی دیگر مخالف بودند اما هر چه بود تیزر فیلم ها از ماهواره پخش می شد. مدتی بعد خبر آمد تهیه كنندگانی كه تیزر فیلم شان از ماهواره پخش شده به دادسرای فرهنگ و رسانه فراخوانده شدند. عصر روز دهم خرداد منصور لشگری قوچانی تهیه کننده «کوچه بی نام» اعلام کرد آیت الله لاریجانی رییس قوه قضاییه در جلسه دادگاه این فیلم به دلیل پخش تیزرهای آن از ماهواره حضور یافته است و قول هایی برای حل مشكل بیان شده. وزارت ارشاد هم بندی به مجوز پروانه ساخت اضافه كرد كه بر اساس آن صاحبان فیلم ها اجازه پخش تیزر فیلم هایش از شبكه های ماهواره ای را ندارند. دور جدید اكران كه شروع شد، دادستانی با سخت گیری بیشتری به مساله تبلیغ تیزر فیلم ها از شبكه های ماهواره ای ورود كرد. معاون دادستان در نامه اى به وزارت ارشاد اعلام کرد از این پس تیزر هر فیلمى که از شبکه هاى ماهواره اى پخش شود توقیف می شود . این تصمیم خیلی زود منجر به توقیف«آآاادت نمی كنیم» ساخته ابراهیم ابراهمیان شد. فیلم چهارشنبه 12 خرداد اكران عمومی شد اما خیلی زود به خاطر پخش تیزهای آن از شبكه های ماهواره ای اخطار گرفت. ماجرا روز جمعه 19 خرداد با توقیف فیلم وارد فاز تازه ای شد و در نهایت سه روز بعد دادستانی تهران دستور ادامه اكران آن را صادر كرد. پیش از این پیمان جعفری تهیه كننده فیلم در چند بیانبه و مصاحبه گفته بود شبكه های ماهواره ای تیزر فیلم را بدون اجازه پخش می كنند و قصد شكایت داشت.
توقیف 50كیلو آلبالو: «50 کیلو آلبالو» خیلی زود با واكنش منفی برخی از رسانه ها مواجه شد. با این حال فیلم فروش داشت و به سانس های فوق العاده می رسید. در نهایت بعد از سه ماه و در حالی كه نوبت خداحافظی فیلم از گیشه داشت نزدیك می شد، فیلم توقیف شد. اکران این فیلم با انتقاد مراجع تقلید همراه شد و حتی علی جنتی وزیر ارشاد، اعطای پروانه نمایش برای این فیلم را اشتباه بزرگ نامید. بعد از آن سازمان سینمایى در اطلاعیه ای اعلام کرده سینماهای کشور مجاز به نمایش فیلم« 50 کیلو آلبالو »نیستند.
تیزهای غیرقانونی: در هیاهوی پخش تیزر فیلم ها از شبكه های ماهواره ای اتفاق عجیبی رخ داد: پخش تیزر «ایستاده در غبار» و «رسوایی 2» . با توجه به خاستگاه فكری سازندگان و عوامل این دو فیلم، می شد پیش بینی كرد كه این اتفاق بدون اجازه از صاحبان فیلم ها بوده. موسسه اوج به عنوان سرمایه گذار «ایستاده در غبار» بیانیه ای با عنوان « حکایت تانک به گل نشسته اى به نام جم » صادر كرد. تهیه كنند فیلم هم مصاحبه كرد و گفت: « «ضمن اعتراض به رفتار مزوّرانه و شیطنت مدیران شبکه مذکور برای حل مشکلات ایجاد شده برای بعضی فیلم ها، اعلام می کنیم که عوامل تولید و نمایش فیلم سینمایی ایستاده در غبار، هیچ درخواستی را برای نمایش هرگونه تیزر یا تبلیغی در آن شبکه نداشته اند.»