تبیان، دستیار زندگی
مستند «حمید هما» به مدد حضور حمید لبخنده و به واسطه آشنایی و معاشرت مدام او با حمید سمندریان و هما روستا توانسته تا میزان زیادی از زوایای نامکشوف فعالیت اجتماعی هما روستا و حمید سمندریان را بیان و تصویری کند.
عکس نویسنده
عکس نویسنده
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

حمید به روایت هما

نگاهی به «حمید هما» ساخته محمدعلی سجادی

مستند «حمید هما» به مدد حضور حمید لبخنده و به واسطه آشنایی و معاشرت مدام او با حمید سمندریان و هما روستا توانسته تا میزان زیادی از زوایای نامکشوف و کمتر مطرح شده کار و فعالیت اجتماعی هما روستا و حمید سمندریان را به عنوان میراث فکری و فرهنگی کمتر شناخته شده ما برای عموم،  بیان و تصویری کند.

محمدرضا مقدسیان-بخش سینما و تلویزیون تبیان
حمید هما

گرده برداری از خاطرات و داده های کمتر بیان شده از زبان هما روستا و یا نمایش برخی ویدیوهای ویژه و خصوصی از زندگی این دو استاد فقید، وجه بارز جذابیت «حمید هما» است. به بیان بهتر جدای از نقش کیفیت کارگردانی و شیوه تدوین اثر، خود داده ها و اطلاعات درون اثر و البته بیان این همه از زبان هما روستا به خودی خود قابلیت جلب نظر مخاطب را داراست.
جنس نقش آفرینی سجادی و لبخنده در ساخت این مستند اما کارکردی دوگانه دارد. از یک سو حضور لبخنده به عنوان تسهیل کننده مسیر انتقال اطلاعات برای آشنا شدن مخاطب با زوایای مختلف فکر و روح هما روستا و حمید سمندریان، عمل می کند و باعث می شود که داده های درون فیلم با کمترین میزان زائده به مخاطب منتقل شود.

نخ تسبیح مستند «حمید هما» ساخته محمدعلی سجادی، تصویری کردن خاطرات و ذهنیات هما روستا از زندگی و همراهی اش با حمید سمندریان است. این به این معناست که سجادی و لبخنده تنها به واگویه های کلامی هما روستا رضایت نداده اند و درمرحله تدوین با تصویر سازی و میکس و مونتاژ تصاویر سعی در نمایش برداشت خودشان از ذهنیات هما روستا پرداخته اند

در کنار این حضور واضح سجادی در مقابل دوربین جنسی از کارگردانی شدگی و دست بردن در مسیر حرکت فیلم را به شکلی عیان و فاصله گذاری شده به تصویر می کشد. وجه دوگانه این جنس حضور آنجا معنا می یابد که «حمید هما» به واسطه این شکل از اجرا تبدیل به اثری شده که حضورکارگردان و هدایت بحث به سمتی مشخص به وضوح نمایش داده شده است و از سوی دیگر این حضور بی واسطه باعث ایجاد حس خودی بودن و دور ماندن از اغراق شده است. 
به بیان بهتر جنس حضور کارگردان و حمید لبخنده در اثر باعث دست بردن در جریان طبیعی پیش برد کلام و روایت از سوی هما روستا شده و از سوی دیگر باعث حس راحتی و بی واسطگی میان مخاطب با فیلم گشته است. که از نظر ایجاد قرابت برای مخاطب مثبت و از نظر هدایت شدن بحث های خالص روستا، منفی تلقی می شود. سجادی در «حمید هما» به دنبال این بوده که با تاکید، قرائت خودش از شخصیت و سرنوشت هما روستا و حمید سمندریان را ارائه کند و خب این جنس از حضور بصری در فیلم هم ریشه در همین میل و هدف دارد.
نخ تسبیح مستند «حمید هما» ساخته محمدعلی سجادی، تصویری کردن خاطرات و ذهنیات هما روستا از زندگی و همراهی اش با حمید سمندریان است. این به این معناست که سجادی و لبخنده تنها به واگویه های کلامی هما روستا رضایت نداده اند و درمرحله تدوین با تصویر سازی و میکس و مونتاژ تصاویر سعی در نمایش برداشت خودشان از ذهنیات هما روستا پرداخته اند. این همه در شرایطی است که باید پذیرفت این تصاویر و ذهنیات لزوما تطابقی با آنچه در ذهن هما روستا نقش بسته نداشته و صرفا تعاریف بصری سجادی در مرحله تدوین فیلم است. این همه در این جهت به کار بسته شده تا مخاطب صرفا شنونده داده های خام از سوی هما روستا نباشد و قدمی فراتر بنهد و با تصاویر ذهنی او همراه شود. اینها جدای از تصاویر آرشیوی است که  از مراودات هما روستا و حمید سمندریان در زندگی شخصی یا حرفه ایست که در فیلم نمایش داده شده است. مراد این قلم تصاویر و فضا سازی های صوتی و بصری است که برای نمونه در ابتدای فیلم و در مرحله توصیف شرایط زندگی در روسیه توسط هما روستا بیان می شود.
در پایان باید گفت محمد علی سجادی به واسطه بهره گیری از مواد تصویری تازه، کمتر مطرح شده و حضور حمید لبخنده به عنوان شخصیتی که آشنایی نسبی با دنیای ذهنی و کاری سمندریان و روستا داشته تا حدود زیادی در سر و شکل دادن به «حمید هما» موفق بوده است. ناگفته پیداست که سراغ گرفتن از دو شخصیت مهم و تاثیر گذار در جریان سینما و تئاتر 4 دهه اخیر ایران و دستمایه قرار دادن زندگی و تفکرات آنها برای ساخت یک اثر مستند، تیغ دولبه است که احتمال اینکه اثری موفق از آب در بیاید به همان میزان قابل تصور است که امکان بریدن دست کارگردان در انتهای کار و نرسیدن به نتیجه مطلوب وجود دارد.  شاید«حمید هما»   برگی درخشان در کارنامه مستند پرتره ایران نباشد، ولی آنقدر داده بدیع در دل خود دارد که تماشای آن را غیر قابل اجتناب می کند.