کمدی روی خط ویژه

نگاهی به فیلم سینمایی خط ویژه ، ساخته ی مصطفی کیایی

مصطفی کیایی کارگردان و نویسنده دغدغه مند آثار اجتماعی که نوشته ها و فیلم هایش او را هنرمندی مستعد و توانا نشان می دهد به دلیل ویژگی های نادری چون درک و احترام به دیدگاه ها و سلایق مخاطب (گمشده بزرگ سینمای ایران) و علاقه به هنر و سینمای قصه گو و تعهد به آمال و آرمان های اجتماعی خود و آثارش در صدر فیلمسازان مطرح و تولیدات برتر سینمای اجتماعی کشور ایستاده است. او که تلویزیون را با نگارش فیلمنامه مجموعه های نقطه سرخط، راه در رو و خروس تجربه کرده در مقام کارگردان سینما با ساخت سه فیلم اجتماعی متفاوت که تعهد اجتماعی، زبان طنز و روایت جذاب ونگاه خلاقانه و نوع آور شاخصه اصلی آنها را تشکیل می دهد موفق شده بخشی از توانایی ها و قابلیت های هنری خود را به اثبات رساند.

فیلم های بعد از ظهر سگی، ضدگلوله و خط ویژه تصویرگر مسیر فیلمساز جوان و نوع جویی است که فارغ از ادا و اطوار روشنفکرانه افتادن در دام سینمای فیلمفارسی ونازل بازی و تحقیر یا تخته ای نگرش های گفت وگو محور و گفتمان اجتماعی شخصیت ها و قشرهای اجتماعی راه تکامل سینمایی را طی می کند . آنچه در نگاه نخست در حرف فیلم کیایی به چشم می خورد موضوع های آشنا و مرتبط با زندگی آدم ها هست که بارها به شکل های مختلف سوژه فیلم های گوناگون تبدیل شده اند ، اما چیزی که کار این فیلمساز را از بقیه متمایز می کند زاویه نگاه تازه، روایت متفاوت و جدید، پرداخت پرکنش و جذاب سینمایی و ساختار حرفه ای و ارائه تلخی ها و شیرینی ها زندگی در ظرف های مناسب تلخ و شیرین سینما ست.

در غوغای تولید انواع فیلم بی ارزش و ضد ارزش و آثار مقایر با فرهنگ و منافع جامعه و محصولاتی صرفا سیاه و تلخ و ناامید کننده و جشنواره ای ساخت فیلمی مانند خط ویژه برای مردم و به زبان مردم یک امتیاز بزرگ و برجسته محسوب می شود و می تواند تماشاگر را با سینما آشتی دهد و تولید اینگونه فیلم ها را در دستور کار فیلمسازان متعهد اجتماعی قرار دهد. خط ویژه خط خاصی است و تعابیر و تفاسیر مختلف دارد از منظر قانون این خط غیرقانونی بوده و کسانی که پای در این خط می گذارند مجرم اند. از نظر عرف اجتماعی این خط غیر اخلاقی است و از لحاظ شرعی گناه است. با این همه فیلم کیایی می گوید بر یک خط و راه است منتها از نوع خاص آن و در اوضاعی که جامعه پر از خط و خطوط مالی و سیاسی و اقتصادی است و هیچکدام هم در عمل پاسخگوی حل مشکلات نبوده خط ویژه گرچه حتی به صورت فانتزی می تواند یک خط تلقی شود، خطی که واکنش های مثبت و منفی فروان دارد. کسانی که در فیلم خط ویژه کیایی خواسته و ناخواسته وارد خط ویژه می شوند قهرمان هایی چون زورو، رابین هود و  عیاران نیستند. آنها آدم هایی معمولی و از جنس اجتماع و نسل جوان امروز محصول شرایط و اوضاع اجتماعی ما هستند. در هر صورت چه کار آدم های خاکستری فیلم را بپسندیم یا از کارشان ناراضی باشیم این هشدار فیلمساز نمی توان چشم فروبست که تداوم مشکلات و ناتوانی در حل آنها می تواند نزد عده ای تفکر و راه خط ویژه را شکل بخشد.

فیلم خط ویژه اثری خوش ساخت، پرکنش و دارای موقعیت های طنز و تراژیک است و کارگردانش با پشتوانه از تفکر، خلاقیت و دانش اجتماعی و سینمایی به ساخت آن پرداخته است. پرداخت باورپذیر شخصیت ها و حوادث، انتخاب مناسب بازیگران، موسیقی هماهنگ، بازی های مقبول و درست هدایت شده، فیلمنامه استخوان دار و قاعده مند و کارگردانی حرفه ای از امتیازهای ویژه خط ویژه است. صحنه های خوب طراحی و اجرا شده ای تعقیب و گریز، سرقت اتومبیل عروس، نحوه ای فضاسازی حضور شخصیت های فیلم و ساختمان نیمه ساخته و تدوین و تصاویر سنجیده و اصولی فیلم از عناصر و لحظه ها و صحنه های به یادماندنی آن برای تماشاگر است. مصطفی کیایی خط ویژه خود را با نمای عمومی تیتراژی جذاب و خلاقانه آغاز می کند و برای بازگوی قصه سرراست ، اما پرفراز و فرود دراماتیک خود به همراه دوربین و از طریق هم سوکردن نگاه تماشاگر با نگاه شخصیت های فیلم و نگرش کارگردان در کنار کاراکترهای خط ویژه با حرکت لانگ شات دوربین در بالا و پایین شهر، پستی ها، بلندی ها و فواصل طبقاتی را به تصویر می کشد و در سکانسی تاثیرگذار، تلخ و هشدار دهنده آن را به پایان می برد.

فیلم پر از ماجراها و رویدادهای ریز و درشت است که در قالب داستانک هایی از زندگی آدم هایش با خط اصلی قصه یعنی سرقت از کلان سارقان به قصد تنبیه آنها و رساندن اموال سرقتی به مردم پیوند می خورند و گروه جوان معترض و ناراضی و ناآرام را به سوی گروه و عاصی شدن و مقابله سوق می دهند. شخصیت های خاکستری فیلم خوب کیایی پس از صحنه پرهیجان پاشیدن پول های سرقتی بر سر مردم مورد تشویق قرار می گیرند و این نکته با اهمیتی است که نیاز به توجه و دقت متولیان و دلسوزان جامعه دارد. خط ویژه با دستگیری و محاکمه این گروه جوان معترض دوست داشتنی تحت عنوان عاملان فسادهای کلان اقتصادی  و شنیدن صدای یک نوزاد به پایان می رسد. محاکمه جوانان جسور، ماجراجو که به زعم خود را با سرقت از کلان دزدها به شرایط موجود جامعه اعتراض کرده و حق مردم را به آنها بازگردانده اند با عنوان محاکمه مفسدان بزرگ اقتصادی محاکمه می شوند ، در حالی که دزدان اصلی و رانت خواران جامعه بر خر مراد سوارند زنگ خطر و تلنگر دیگریست که کیایی آن را به صدا درآورده است.

خط ویژه یک تراژدی شهری و اجتماعی است که با داستانی سرگرم کننده و وقایعی تماشاگر پسند و موضوعی برگرفته از واقعیت های اجتماعی و با استفاده از دیالوگ ها و موقعیت های فراوان طنز و ساختار جذاب سینمایی مخاطب را به سوی سالن های سینمایی می کشاند. این فیلم نمونه اجتماعی نشان می دهد که می توان به دور از بازی های افراطی با فرم گرای و آروغ های روشنفکرانه فیلم خوب ساخت و حرف هایی از جنس زندگی مردم را با تماشاگران در میان گذاشت. «خط ویژه» خط ویژه ای سینمای متعهد اجتماعی است و با احترام به نگاه و سلیقه مخاطب برای تماشاگر ساخته شده و جوایز و افتخاراتش را هم از تماشاگر گرفته و خواهد گرفت. خط ویژه در زمانه که خط خطی های دیکته پرغلط اجتماعی دیگران قادر به رفع مشکلات نیست و سینمای ایران در میان منگنه انواع افراط و تفریط های تجاری و غیر ارزشی و توهین به شعور مخاطب مچاله شده خط و سینمای قابل تامل و توجه است.

مطالب مرتبط:

عبور از خط ویژه  

«خط ویژه»؛ گناه و گناه‌تر!        

ضد گلوله بودم یا نبودم؟