این کودکان کار

نگاهی به مجموعه تلویزیونی «همه بچه های ما» ساخته تاجبخش فنائیان

مجموعه تلویزیونی همه بچه های ما کاری از گروه فیلم و سریال شبکه دو سیماست که به کارگردانی و نویسندگی تاجبخش فنائیان و تهیه کنندگی سیدعلیرضا سبط احمدی تولید شده است. این سریال مضمون اجتماعی بچه های کار، بچه های بی سرپرست و بدسرپرست را دستمایه تولید داستان های خود قرار داده و سعی دارد در قالب روایت داستان به بحث همکاری و حس انساندوستی مردم نسبت به برطرف کردن ناهنجاری های برخی کودکان در جامعه بپردازد.

از آنجایی که در جامعه امروز ما کودکان بی سرپرست و بدسرپرست زیادی وجود دارند؛ سازندگان این سریال تلاش کرده اند تا بتواند تلنگری برای کسانی باشد که تمکن مالی دارند و می توانند یاریگر این بچه ها باشند. این مجموعه صدمات وارده بر کودکان را در جامعه کنونی، در قالب درام اجتماعی و داستانی به تصویر می کشد و با سوژه ای طرف است که باید هم نگاه داستانی و هم نگاه مستندگرا به آن داشته باشد.

نگاه داستانی بار دراماتیک فیلم را برعهده دارد تا مخاطب را با خود همراه کند و نگاه مستند جنبه باورپذیری فیلم را برای مخاطب تقویت می کند. همه بچه های ما گرچه درباره کودکان و زندگی پیرامون آنها ساخته شده، اما مخاطب آن بزرگسالان هستند و در آن به همه هشدار داده می شود که در مقابل کودک و نوجوان این جامعه مسئولیت دارند.

مجموعه هایی که درباره معضلات اجتماعی ساخته می شود، باید در وهله اول به استناد تحقیقات اجتماعی، آنچه را که در متن جامعه رخ می دهد برای مخاطب باورپذیر کند، که می توان گفت خلق و پرداخت شخصیت های متفاوت با ملیت ها، طبقات اجتماعی و فرهنگ های متفاوت در اپیزودهای مختلف سریال، گواه بر توفیق در این مهم بوده است.

همچنین برای تولید چنین مجموعه ای چه در عرصه سینما و چه در عرصه تلویزیون لازم است عوامل تهیه و تولید خیلی خوب جامعه را بشناسند تا هنگامی که مخاطب کار را می بیند به نوعی با آنچه که در جامعه می بیند همذات پنداری کند. این امر هم در انتخاب لوکیشن ها، زوایای خوب دوربین و تصویر و نماهای فیلم بخوبی قابل رویت است و هم در طراحی صحنه و لباس که نشان از شناخت و تحقیق پیگیر این عوامل دارد.

فیلمنامه همه بچه های ما توسط کارگردان این سریال یعنی تاجبخش فنائیان نوشته شده است که اگرچه سابقه دیرینه ای در فیلمسازی و فیلمنامه نویسی ندارد، اما سال های درازی است که استاد و هیات علمی دانشکده هنرهای زیبا در رشته تئاتر است و از دور دستی بر آتش دارد.

فنائیان قصه این سریال را به صورت اپیزودیک روایت می کند و در هر قسمت سرگذشت یکی از این کودکان را سوژه داستان می کند اما بخوبی آگاه است که رشته اتصال این داستان ها و اپیزودها را نباید از دست بدهد و هربار به طریقی امیر یا فرزانه به این اشخاص برخورد می کنند و داستانشان به هم ربط پیدا می کند

شاید تنها ایرادی که به این فیلمنامه بی ادعا اما خوب وارد است، پایان داستان یکی و ورود به داستان کودک بعدی است که گاه با یک کات از آخرین پلان قصه اصلی وارد قصه بعدی می شود. اگر پایان هر قسمت پایان داستان شخصیت قبل و آغاز هر قسمت، شروع آشنایی با شخصیت بعدی بود، این ضعف به چشم نمی آمد و ملموس نبود.

فنائیان در کارگردانی این سریال، اصول و قوانین زیبایی شناسی کلاسیک را پیش می گیرد و بدون هرگونه ادعایی، آن را به صورت قابل قبول به سرانجام می رساند تا فرم و محتوا در خدمت هم باشند و پابه پای هم پیش بروند. بازی بازیگران در این سریال همه خوب و تاثیرگذار است و صمیمیت مطلوبی در بازی های آنها در مقابل هم دیده می شود. خصوصا بازیگران خردسال بسیار باورپذیر بازی می کنندکه این امر ناشی از انتخاب و هدایت درست بازیگران است. سازنده سریال همچنین از بازیگران جوان و تعدادی از دانشجوهایش که اغلب چهره های تئاتری هستند در کنار بازیگران مجرب سود برده است.

علیرضا سبط احمدی، تهیه کننده این سریال، پیش از این سریال پیشواز و نامه های بالدار را در کارنامه دارد، همواره در فیلم های مستند و تله فیلم هایی برای کودکان و نوجوانان و ناهنجاری هایی که ممکن است به دلایل گوناگون به آن دچار شوند، پرداخته است و دانش و تحقیقات و تخصص او در این زمینه به کمک او و فیلم و عواملش آمده، تا سریالش را هرچه پربارتر و کامل تر بسازد.

طبیعتا همه ما در اطراف مان فرزندانی را که سر چهارراه ها یا هر جای دیگر بسختی مشغول کار هستند، می بینیم و می دانیم که چه مشکلاتی دارند؛ اما نشان دادن این شرایط نامطلوب در قاب تصویر نیاز به ذوق و خلاقیت و شناخت هنری دارد که سازندگان همه بچه های ما به طور نسبی در ارائه آن موفق بوده اند.