دلزدگی مخاطبان از دنیای ماورایی تلویزیون

تولید آثار با مضمون ماورایی و متافیزیكی در قالب گونه سینمای وحشت - دلهره - و برخی در قالب علمی - تخیلی رویه ای رایج بوده كه مخاطبان خاص خود را دارد. فیلم هایی كه به مقوله روح و شیطان می پردازند اغلب در گونه سینمایی وحشت ساخته شده كه از جمله این آثار می توان به فیلم جن گیر، مه، جن مزاحم، سلطان خیابان ها،تسخیر شده، درخشش و... اشاره كرد.

در این میان فیلم روح به كارگردانی 'جری زوكر' كه در دهه 80 میلادی ساخته شده را می توان تاثیرگذارترین اثر در قالب فیلم های متافیزیكی عنوانكرد. این اثر سینمایی كه حكایت مردی است كه پس از مرگ روح او به دنبال انتقام گیری از قاتلین و حفاظت از همسرش است، بعدها در قالب های متفاوت داستانی دستمایه ساخت آثاری بسیاری در سینمای جهان و به خصوص در تلویزیون ایران تكرار شد.

یكی از سریال هایی كه در سال های اخیر با مضمون شیطان و روح ساخته شد مجموعه تلویزیونی 'اویك فرشته بود' است و این مجموعه را می توان سرآغاز ساخت سریال های ماورایی در تلویزیون دانست. این مجموعه روایت شیطانی دخترنما بود كه با حضور در زندگی یك انسان مومن موجب مرگ مادر وی از هم پاشیدگی زندگی او شد و در نهایت مرد با توسل به ادعیه الهی توانست خود را از اسارت این شیطان زیبا برهاند.

این مجموعه تلویزیونی به رغم مشكلاتی كه در ساختار آن دیده می شد به دلیل تازگی موضوع با اقبال خوبی از سوی مخاطبان روبه رو شد و پس از این بود كه سیما در ماه رمضان هر سال یك اثر تلویزیونی با درونمایه ماورایی را برای پخش در این ماه در نظر گرفت كه از جمله این آثار می توان به سریال اغما و شخصیت شیطانی الیاس اشاره كرد.

اما در ماه رمضان امسال اتفاق دیگری در حوزه برنامه سازی سیما رخ داده است و سه سریال از چهار مجموعه سیما كه در این ماه از شبكه های مختلف پخش می شوند به مقوله روح آن هم به صورت غیر حقیقی و ناشیانه می پردازند.

مجموعه 'پنج كیلومتر تا بهشت' ساخته 'علیرضا افخمی' را می توان سرآمد این سریال ها دانست. در این مجموعه پسری با نام امیرحسین است كه پس از اصابت ضربه ای به سرش روح شده و با دختر دیگری كه 20 سال روح سرگردان است گره می خورد و با وی به هرجایی كه می خواهد سفر می كند.

نكات قابل توجهی در این اثر وجود دارد. نخست آنكه روح های سرگردان در این سریال می توانند وارد وانت یا هر اتومبیلی كه می خواهند شوند در حالی كه اتومبیل از روی آنان رد می شد. این در حالی است كه در یكی از بخش های این مجموعه تلویزیونی زمانی كه پسربچه ای امیرحسین را پیدا می كند و به دلیل اصرار مادر سوار بر تاكسی شده و از منطقه ای كه جسد امیرحسین در آن افتاده دور می شوند این روح سرگردان چند بار محكم به بدنه این اتومبیل می زند و دست وی از آن رد نمی شود و در نهایت روح سرگردان داستان این سریال برای آنكه با این خودرو برخورد نكند خود را كنار می كشد.

رفتن به سر كلاس درس برای آنكه روح های سرگردان از وقتی كه در اختیار دارند به بهترین نحو ممكن استفاده كنند از دیگر عجایب این مجموعه است. همچنین گشنگی روح سرگردان دختر و تلاش برای رفتن روح سرگردان امیرحسین به خواب یك انسان مومن نیز از دیگر بخش های این مجموعه است كه بیشتر به نظر می رسد كپی برداری از فیلم روح بوده و پیشینه ای ندارد. هرچند كه فیلمساز تلاش كرده تا با ارایه آیاتی از قرآن كریم در قالب صحبت های بازیگران، این بخش ها را برای مخاطب توجیه كند اما به نظر می رسد این اتفاقات بیشتر جنبه تفریح دارد و عقبه دینی در این اتفاقات دیده نمی شود.

مجموعه سقوط فرشته نیز نقش شیطان را در فریب یك دختر به تصویر می كشد. در این سریال تلویزیونی آشنایی دختر مردی مومن كه پرورش ماهی دارد با پسری متمول سبب می شود تا وی اسیر تخطی هایی شود و با هر خطای این دختر، بخشی از ماهی های پرورش یافته این پدر می میرد.

درونمایه این مجموعه تلویزیونی بی شباهت با سریال او یك فرشته بود نیست و در این سریال نقش شیطان را یك مرد و فرد فریب خورده را یك دختر بازی می كند در حالی كه در او یك فرشته بود، این موضوع قرینه بود.

در مجموعه 'سی امین روز' نیز پس از پاره شدن طناب دار پسری كه متهم به قتل بود یكباره با فرشته ای آشنا می شود و این فرشته كه نقش او را پژمان بازغی بازی می كند این مجرم رها شده از بند دار را راهنمایی می كند.

در این میان مجموعه 'سه دونگ سه دونگ' نیز به عقیده بسیاری از كارشناسان اثری سرشار از لودگی و توهین به شعور مخاطب است و آنچه در این مجموعه تلویزیونی دیده می شود تنها تعجیل در ساخت سریالی است كه نام طنز را یدك كشیده و شوخی های آن به هیچ وجه برای مخاطب جذاب نیست.

در كل پرداختن به مساله روح آن هم به این شدت و كثرت در سریال های تلویزیونی را می توان حاصل برون سپاری ساخت مجموعه های تلویزیونی و از بین رفت نظارت بر محتوای این آثار مناسبتی دانست.

به عقیده كارشناسان، حضور برخی شركت ها به عنوان مجری طرح برخی سریال های تلویزیونی می تواند زنگ خطری برای مسوولان سیما باشد.

اختصاص سه اثر از مجموع چهار مجموعه ماه رمضان سیما به موضوعی واحد كه پیشتر تكرار شده و مخاطب به نوعی از آن اشباع بوده، اتفاق خوبی نیست و عدم تنوع در سریال ها موجب می شود كه مخاطب آثار امسال را پس زده و از برنامه هایی تهیه شده از سوی سیما برای این ماه ارتزاق نكند.

مجموعه های ماه رمضان امسال به هیچ عنوان نتوانستند موفقیت آثار تلویزیونی سال گذشته همچون جراحت به كارگردانی محمد مهدی عسگرپور و در مسیر زاینده رود ساخته حسن فتحی را تكرار كنندو تولیدات عرضه شده در رمضان 90 به رغم گذر از هفته نخست پخش در جذب مخاطب توفیقی نداشتند.

بخش سینما و تلویزیون تبیان

منبع:ایرنا