نمایش صرف بُعد روحانی و عبادی روحانیت در سینما اشتباه است
حمید بهمنی، کارگردان سینما و تلویزیون در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) با بیان اینکه در میان تولیدات جشنواره سی‌و‌چهارم فیلم فجر، روحانیت حضوری جدی و فعال نداشت، اظهار کرد: در دوره‌های پیشین جشنواره می‌دیدیم که در فیلم‌های سینمایی، روحانیت حضوری پررنگ‌تر داشت، اما این گرایش در دوره اخیر شکلی کم‌رنگ‌تر به خود گرفته است. این اتفاق نیز از آنجا نشئت می‌گیرد که معمولاً توجه ما به این قشر بیشتر منبعث از ظاهر است. برای همین وقتی در چند فیلم این مسئله دائماً تکرار می‌شود، جذابیت خود را از دست داده و نتیجه آن می‌شود که در سال جاری، دیگر حضوری پررنگ از روحانیت را در سینما نمی‌بینیم.
وی در پاسخ به این سوال که چرا باید در سینما نگاه به روحانیت شکلی جدی داشته باشد؟ گفت: سؤال خوبی مطرح کردید، چون تا زمانی که ندانیم چرا باید به روحانیت در سینما بپردازیم، فیلمسازی هم در این حوزه بی‌ثمر خواهد بود. با توجه به این مهم باید بگویم در چند قرن اخیر همیشه روحانیت یکی از جریانات فعال و تاثیرگذار کشور بوده است. برای نمونه در جریان انقلاب مشروطه یا پیروزی انقلاب اسلامی روحانیت مهمترین نقش را داشته است. با این توضیح وقتی سینما به روحانیت بپردازد در حقیقت بخش مهمی از تاریخ این سرزمین را مد نظر قرار داده است.
این فیلمساز به توضیح فوق اضافه کرد: موضوع دیگر اینکه همیشه حضور روحانیت در سینما یکی از موضوعات جدی و جذاب در سینمای جهان بوده است. برای همین هم در بسیاری از فیلم‌های برتر تاریخ سینما معمولاً از کشیش‌ها به عنوان کارکترهای جدی استفاده شده است، اما در سینمای پس از انقلاب ما تنها در چند فیلم به روحانیت نگاهی جدی شده است. برای مثال در فیلمی چون «زیر نور ماه» به دغدغه‌های ذهنی یک روحانی توجه شد یا در فیلم «طلا و مس» زندگی خصوصی این قشر به نوعی مورد توجه قرار گرفت.
وی با بیان اینکه نگاه به روحانیت می‌تواند، تاثیرات اجتماعی نیز داشته باشد، گفت: نمی‌توان کتمان کرد که برخی از مردم تصور می‌کنند که روحانیت قشری است که مشکلات اقتصادی آنها را آزار نمی‌دهد. این تصور کاملا اشتباه است، چون بسیاری از روحانیت ما همانند مردم با مشکلات عدیده اقتصادی درگیر هستند و حتی در بسیاری از مواقع شدت این کمبودها برای آنها بیشتر است. برای همین وقتی در فیلم‌های سینمایی نشان می‌دهیم که روحانیت نیز همانند مردم زندگی عادی دارند، بسیاری از تصورات نادرست از بین می‌رود و اصلاح می‌شود.
الگوبرداری اشتباه از روحانیت مسیحی در سینما
این فیلمساز در بخش دیگری از سخنان خود به برخی آسیب‌های احتمالی در پرداختن به روحانیت در سینما اشاره کرد و گفت: متاسفانه نگاهی اشتباه در این زمینه وجود دارد؛ آن هم این است که ما روحانیت را تنها افرادی تصویر کنیم که عمر خود را صرف عبادت و خدمت به خلق کرده و اصولاً زندگی قدیس‌گونه برای خود انتخاب می‌کنند. این روش در جای خود پسندیده است، اما تکلیف نقش اجتماعی و سیاسی روحانیت چه می‌شود، چون آنها رسالتی هم دارند که نباید آن را از یاد برد.
وی به توضیح فوق اضافه کرد: با توجه به توضیح فوق، روحانیت باید نسبت به آنچه که در جامعه می‌گذرد حساس بوده و نسبت به آن واکنش نشان دهد. برای مثال اگر قرار است اتفاقی در بحث سیاسی و اقتصادی روی دهد، روحانیت هم باید نسبت به آن اشراف داشته باشد. این شرایط، موضوعاتی است که حتماً باید در سینما به آن اشاره شود تا روحانیتی که در ترسیم آن هستیم با الگوهای اسلامی همخوان باشد.
بهمنی در بخش دیگری از سخنان خود گفت: اتفاق مثبتی را در چند دوره جشنواره فجر شاهد هستیم، آن هم حضور روحانیت در سالن‌های سینماست. این اتفاق نشان می‌دهد که آنها نسبت به هنر هفتم توجه دارند و بر اهمیت آن واقف شده‌اند. مطلب دیگر اینکه نزدیکی روحانیت با سینما سبب می‌شود که سینماگران هم به داشته‌های علمی بالاتری دست پیدا کنند، چون در حوزه موضوعات دینی معمولاً ما فیلم‌های چندان دقیقی نداریم. برای همین اگر ارتباط بین حوزه و سینما برقرار شود برداشت دقیق و جذابی به موضوعاتی دینی و اسلامی حاصل خواهد شد.
کارگردان فیلم سینمایی «آن مرد آمد» در پاسخ به سوالی دیگر مبنی بر اینکه حضور روحانیت در جشنواره فجر تنها باید به بخش سینمای ایران محدود شود؟ تصریح کرد: به نکته‌ای بسیار مهم اشاره کردید، چون معمولاً حضور روحانیت در سالن سینماها در ایام جشنواره فجر تنها محدود به سینمای ایران می‌شود، در صورتی که بخش بین‌الملل فجر هم حوزه بسیار جدی به شمار می‌آید که نباید آن را فراموش کرد به ویژه اینکه از سال گذشته این بخش به صورت جداگانه برگزار می‌شود و توجه به آن هم از سوی سینماگران بیش از گذشته است.
وی در پایان تاکید کرد: توجه روحانیت به بخش بین‌الملل جشنواره دو سود بسیار مهم به همراه داشت؛ ابتدا اینکه روحانیت با سینما و سینماگران خارجی بیشتر آشنا شده و همین عامل سبب می‌شود که آنها نگاهی نزدیکتر به موضوعات دینی از دیدگاه فیلم‌های خارجی داشته باشند. نکته دوم اینکه می‌توانند آموزه‌های اسلامی را بهتر و جذاب‌تر در اختیار سینماگران خارجی قرار دهند.
