از نود تا هفت

وقتی برنامه ی نود شروع شد ،فوتبالیست ها فوتبالشان را بازی می کردند ،تیم ها مدیر داشتند ، تیم ملی در مسابقات مختلف شرکت می کرد ، نتایجی هم که می گرفت بدتر از الان نبود . تیم ها ی محبوب مردمی مثل پرسپولیس و استقلال هم اگر یک وقتی پیش می آمد که ببازند ، واقعا در حکم یک اتفاق محسوب می شد و طرفداران تیم مقابل تا چند سال با همان یک شکست که آن هم خفیف بود برای هم کری و رجز می خواندند . اما امروز از باخت با اختلاف این هفته ی استقلال و پرسپولیس نگذشته هفته ی بعد و باخت های بعد از راه می رسد . تماشاچی های قدیم تر این قدر به داور و مربی و بازیکنان حریف بد و بی راه نمی گفتند . اصلا رسم شعار علیه تیم خودی که وجود نداشت . این همه قهر و آشتی نبود و بدون سفارش و نصیحت همه چیز همه ی آدم ها شفاف بود .اما حالا همه مچ هم را باز می کنند و همه به فکر اخلاق و ورزش هستند .

و حال حکایت سیما و برنامه ی هفت است . یک زمانی در همین تلویزیون خودمان نقد فیلم در حال اکران ، خطای نا بخشودنی محسوب می شد . اگر برنامه ای تحت عنوانی به غیر از نقد فیلم، کارگردانش را دعوت می کرد ، از فردا صدای همه در می آمد که این کار درست نیست و دارند غیر مستقیم تبلیغ فیلم می کنند . تا سینما به حال و روز ی افتاد، که دیگر اشکالی نداشت اظهار نظر کردن در مورد فیلمی در حال اکران.

آن هایی که دهه ی 60 را به خاطر دارند و از قضا اهل سینما هستند برنامه ی جنگ هنر هفته را به خاطر دارند . برنامه ای که از شبکه ی دو پخش می شد و به نقد فیلم های در حال اکران می پرداخت . جنگ هنر هفته تنها به سینما مربوط نبود . تئاتر را هم شامل می شد. جنگ هنر هفته سه مجری شاخص داشت : اصغر توسلی ، علی معلم و فرخ نعمتی .

خیلی از ماها ، از ما که به سینما علاقه داشتیم و آن زمان دوران نوجوانی و جوانیمان بود خیلی از درس های سینما را ز همین برنامه و مجله ی فیلم یاد گرفتیم . طبیعی بود که آن زمان در برنامه ای که به نقد فیلم مربوط می شد به جز همان نقد فیلم به چیز دیگری پرداخته نمی شد . به چیز هایی که امروز به آن شفاف سازی فضای حفه ی سینما نسبت می دهند .

برنامه ی هفت که شروع شد با توجه به حضور جیرانی که سوای فیلم نامه نویس یا کارگردان بودنش، زبان نقد وحتی تاریخ سینمای ایران وجهان را می شنلخت ، امیدوار کننده بود. البته نقایصی که در برنامه ریزی کنداکتور برنامه دیده می شد نشان از بیگانه بودن جیرانی با فضای تلویزیون بود و هر هفته که می گذشت ، انگار به توصیه مشاوران جوانش به جای این که از یک برنامه ی نقد فیلم خارجی موفق الگو برداری کنند از برنامه ی نود عادل فردوسی پور کپی می کردند .

آن چه وجه اشتراک نود و هفت می شود یک کلمه است: جنجال.

جنجال کن که مخاطب داشته باشی . نمی دانم این درس ، قانون نوشته یا نانوشته است  . در کار روزنامه و مجله هم این داستان هست . اصلا از جنجا ل های به طمع مخاطب در روزنامه ها و مجلات این رسم به تلویزیون ها رخنه کرده.

ویژگی جیرانی ، ویژگی تندروی نیست . اهل ملاحظه است . می خواهد دل همه را به دست بیاورد همه را راضی  کند که هیچ کدام این ها بد نیست  اما اشکال از جایی شروع می شود که می خواهد نقش یک منتقد شجاع را بازی کند نه فقط منتقد که بعضی وقت ها مصلح وضعیت سینما می شود این کار را می کند که اصل شجاعت را مراعات کرده باشد یا همان نقش را خوب بازی کرده باشد اما چون با روحیه اش سازگاری ندارد ابن رنگ آمیزی از شمایلش بیرون می زند. و کسی که جیرانی را می بیند توی ذوقش می خورد.

اگر برنامه های سال های ابتدایی  نود را دوباره ببینیم عادل فردوسی پور، جوان مودب و آرامی است که زبان بدنش هم مطابق  هملن آرامش کلامش برداشت مشود البته امروز هم هم فردوسی پور جوان هست مودب هست ولی آرام نیست . زبان بدنش هم مطابق همان کلام تند و تیزش می شود .

احتمالا آن موقع که فروسی پور  سال های ابتدایی نود را می ساخت و اجرا می کرد این هیجان و انرژی برون گرایانه را داشته است اما یا آن را پنهان می کرده ویا شرایط فوتبال تا این حد بحرانی نبوده که او را در هر برنامه چند بار از کوره به در کند.

حکایت برنامه ی هفت به جیرانی تنها بر نمی گردد همه می دانند که کسی در برنامه ی جیرانی هست که به وجود این برنامه تبدیل به یک برند سینمایی شده .

جیرانی در بیان نظرات خودش و برنامه اش سعی می کند صادق باشد ، حتی اشکالاتی که دیگران وارد می کنند را قبول می کند با صمیمیتی که از این نقد پذیری خیلی وقت ها جا می خوری. اما تکرار اشتباهات از این دست به همان اندازه دوباره متعجبت می کند .

برنامه ی هفت به دیدن فریماه فرجامی رفت . فریماه فرجامی در گیر بیماری است و طبیعی است که شاید چیز هایی بگوید که خود واقعی اش هم نمی پسندد و. در برنامه ی هفت حرف هایش پخش شد  حرف هایی که نوعی توهین به دیگران بود . اولین کسی که به این کار انتقاد کرد امین تارخ بود . جیرانی در همان برنامه و حتی چند برنامه ی دیگر به اشتباه هفت اشاره و اعتراف کرد .

بعد از حضور عرب نیا در هفت و آن دو برنامه ی جنجالی و بعد نامه هایی که بهداد و عرب نیا به هم نوشتند و  از خجالت هم در آمدند  ، شبی نوبت نقد فیلم سیروس الوند بود و کارگردان آوردند ولی در مورد فیلمش حرف نزدند ، در حین گفت و گوی جیرانی و فراستی و الوند ، نکته هایی ، خبرهایی به صورت زیر نویس پخش شد . در مورد همان دعوای بهداد و عرب نیا . جیرانی بعدتر از این کار خودشان هم عذر خواهی کرد .

هم زمان با اکران نارنجی پوش ،  در برنامه ی  هفت، زمانی که به این فیلم اختصاص داده شد  به هیچ وجه نقد فیلم نبود دقایقی که معلوم نبود برای چه هستند از زمان تماشاچی گرفته شد . اگر قرار به نکو داشت مهر جویی هم بود بهتر بود کسی یا کسانی هم وزن استاد مهرجویی باشند نه جوان هیجان زده ای که اصلا نوع کاری که در سینما می کند با تخصص مهر جویی تفاوت می کند . به هر حال این رسم را رضای کیانیان عزیز روی دست سینما گذاشت . هر وقت یک چیزی می شد کسی از دنیا می رفت یا کسی بیمار می شد یا به کسی جایی یا چیزی ظلم می شد ایشان چیزی می نوشت و از قضا هم خوب می نوشت دلسوزانه و با دانش . اما دیگر همه یاد گرفته ان هنر پیشه هایی که تا تقی به توقی مخورد به خود واجب می دانند که از حریم سینما و آدم هایش محافظت کنند و جیرانی هم در برنامه هایش به این رسم و آدم هایش پر وبال می دهد .

حالا وقتش بود که جیرانی با کسوت و تجربه اش ، با فیلم نامه هایی که نوشته با فیلم هایی که ساخته با خوی آرام واهل مدارایش وجهه ی دیگری داشته باشد نه این که در هر دعوایی که بسیاری از آن زاییده ی همین برنامه است  یک سر دعوا به حساب بیاید