تبیان، دستیار زندگی
استاد میرزا احمد نیریزی یكی از مهم ترین نقش آفرینان تحول در عرصه هنر خوشنویسی قرآن است كه در نیمه قرن دوازدهم هجری می زیست.
بازدید :
زمان تقریبی مطالعه :

میرزا احمد نیریزی، خوشنویس ایرانی


استاد 'میرزا احمد نیریزی' یكی از مهم ترین نقش آفرینان تحول در عرصه هنر خوشنویسی قرآن است كه در نیمه قرن دوازدهم هجری می زیست.


خوشنویس ایرانی

همزمان با ورود اسلام به ایران،نگارش این كتاب آسمانی به وسیله هنر خوشنویسی یكی از مرسوم ترین اقدامات ایرانیان بود.

قرآن نویسی در طول قرن های متمادی در كشورما ادامه یافته واوج این هنر ارزشمند را درعصر صفوی می توان دانست.عشق و علاقه ایرانیان به اسلام و همچنین گرایش دیرینه آنها به هنر، سبب پیدایش خوشنویسان بزرگ و خلق آثار بسیارماندگاری از كتابت قرآن شد.

بنابراین هنر خوشنویسی قرآنی یكی ازمهم ترین شاخه های هنر در رشته خوشنویسی محسوب می شود كه امروزه در جهان به خوبی با آن آشنا هستند.

امروزه هنر خوشنویسی قرآن رفته رفته در حال پیشرفت بوده و زیبا نگاری این كلام آسمانی از مهم ترین افتخارات هنرمندان ایرانی به شمار می رود.

یكی از شناخته شده ترین این افراد،'احمد بن شمس‌الدین محمد نیریزی' (1087-1155 ه ‍ .ق) ملقب به 'سلطان' است.

وی از بزرگترین خوشنویسان خط نسخ و كاتبان قرآن در اواخر حكومت صفوی است كه بانی شیوه خاصی در خط نسخ شناخته می شد. شیوه های ابداعی وی كه مورد استقبال خوشنویسان پس از او قرار گرفت به 'نسخ ایرانی' شهرت یافت.

استاد احمد نیریزی كه از نوابغ خط نسخ در دوره صفویه بوده ،متولد شهرستان نیریز فارس است.شهرت وی به این دلیل است كه همانند 'میرعماد' در نستعلیق سبب انقلابی عظیم در خط نسخ شد.

وی ابتدا نزد 'آقا ابراهیم قمی' خط نسخ را تعلیم گرفت و از روی خطوط 'علاءالدین تبریزی' بسیار مشق كرد و با اینكه از این دو استاد به احترام و نیكی یاد كرده‌است، شیوه مخصوصی در خط نسخ به‌وجود آورد كه سرمشق نسخ‌نویسان ایران شد و به نسخ ایرانی معروف است.

وی ابتدا نزد 'آقا ابراهیم قمی' خط نسخ را تعلیم گرفت و از روی خطوط 'علاءالدین تبریزی' بسیار مشق كرد و با اینكه از این دو استاد به احترام و نیكی یاد كرده‌است، شیوه مخصوصی در خط نسخ به‌وجود آورد كه سرمشق نسخ‌نویسان ایران شد و به نسخ ایرانی معروف است.

نیریزی سبك خطاطی خود را نخستین بار در نگارش صحیفه سجادیه در سال 1087 قمری به كار برد و این كار نخستین اثر شناخته شده وی به شمار می رود.

انتخاب محل اعراب‌گذاری در خط این استاد ایرانی به گونه‌ای بوده كه بیشتر در خدمت چشم خواننده و قاری است، چشم را بی اختیار به سمت كلمه‌ بعدی هدایت كرده و خواندن را آسان‌تر می كند.از این رو از حیث فضا سازی و جلوه های هنری سبك وی دارای ویژگی های گرافیكی است.

خوشنویس ایرانی

از این استاد خوشنویسی 99 مجلد قرآن، 77 مجلد صحیفه و بسیاری از ادعیه و مرقعات دیگر به خط او در موزه‌های بزرگ ایران و جهان برجای مانده‌است.

بزرگترین اثر نیریزی قرآن وزیری وی بوده كه جلد آن را 'عبدالوهاب مذهب باشی' به سال 1292 تذهیب كرده است.این كتاب نفیس كه متعلق به كتابخانه مجلس شورای ملی بوده در سال 1332 به ملك مسعود پادشاه عربستان هدیه شده است.

از دیگر آثار به جای مانده از استاد نیریزی ،قرآنی نفیس به قلم وی است كه در سال 1128 هجری قمری به دست توانمند این استاد به پایان رسیده و بالغ بر 30 سال در اصفهان به دست استادان هنر تذهیب، نقش و نگار یافته است، در دهه قبل از یكی از نوادگان قاجار خریداری و در كشور آلمان با دستگاه های مدرن چاپ تصویر برداری شد.

این اثر فاخر به بهترین نحو ممكن كلام مقدس وحی را به هنر والای خط و تذهیب ایرانی نمایانده است. این اثر به آثار مشابه خود برتری های بسیاری دارد و هنر آن توسط بزرگانی چون 'محمد هادی معرفت'، 'محمود فرشچیان'،'سید حسین نصر'،'بهاءالدین خرمشاهی' و 'آیدین آغداشلو' ستایش شده است.

علاوه بر ویژگی های هنری خوشنویسی وی،نكته‌ مهم دیگر درباره‌ استاد میرزا احمد نیریزی شان و معنویتی است كه در كارهای او وجود دارد. در واقع آثار وی نورانیت ،صفای درون، ایمان و اخلاص این استاد را نیز متجلی می كند.

این استاد ایرانی بیش از 50 سال به كتابت قرآن مشغول بود.

بخش هنری تبیان


منبع:ایرنا