در جست و جوی گمشده

"از آنچه که بر من گذشته کلاژ می سازم. دوست دارم همه آنچه را که تجربه کرده ام، تلفیق کنم، چون دوران های مختلفی را از سر گذرانده ام. پراکندگی مشخصه زندگی امروز است. مرزهای حرفه ای امروز در حال محو شدن هستند. کلاژ از خود کار فراتر می رود..."

فریده لاشایی در سال ۱۳۲۳ در شهر رشت متولد شد و 6 اسفند 1391 پس از یک دوره طولانی بیماری در تهران درگذشت. لاشایی در طول حیات هنری خود به عنوان نقاش و نویسنده آثار فراوانی رابه یادگار گذاشت.
وی با نگاهی نگران به جهان آثارش را خلق می کرد ، آثاری که نگاهی کلاژ گونه به آنها داشت.چه در نقاشی هایش و چه در داستانها وترجمه هایش همه رد پایی از کلاژ را در خیال او به تصویر می کشید.

او در رابطه با اینکه خود چگونه هنرمندی است می گوید : "از آنچه که بر من گذشته کلاژ می سازم. دوست دارم همه آنچه را که تجربه کرده َام، تلفیق کنم، چون دوران های مختلفی را از سر گذرانده ام. پراکندگی مشخصه زندگی امروز است. مرزهای حرفه َای امروز در حال محو شدن هستند. کلاژ از خود کار فراتر می رود... و بدین نحو فضای کاری مرا گسترده َتر می کند. این از بین رفتن مرزهای حرفه َای به من این آزادی را داده است که در زمینه َهایی که قبلا به علت محدودیت های تعاریف حرفه ای بسته بودند، فعالیت کنم. این آزادی که در محیط َهای گوناگون بسیار متفاوتی شناور باشم و به یک هویت مشخصا تعریف شده بسنده نکنم برایم لذت فوق َالعاده ای به همراه دارد."
همچنین درباره رمان "شال با مو" گفته است: "من می خواستم یك كلاژ درست كنم. مثل كارهای مدرن نقاشی. من بی شكل بودن راوی را دوست داشتم.... اصلاً ساختارش هم شبیه نقاشی هایم است. تیكه تیكه بودن و بی ربطی، مانند لحظات بدون ربط زندگی در عین ربط داشتن. یك نوع كلاژ. كلاژی مبهم و كمی سخت. ولی اگر كشش داشته باشد، زیبایی داشته باشد، خوانند آن را دنبال خواهد كرد. این جوری راحت ترم. یعنی در نوعی درهم برهمی یك جوری خودم را گم می كنم."
 و امروز نمایشگاه "در جستجوی گمشده " که هم اکنون در موزه هنرهای معاصر برپاست نیز با حفظ این خصوصیات کلاژ گونه آثار فریده لاشایی ، آثار جمعی از هنرمندان سراسر جهان را نیز به نمایش فراخوانده است؛ آثاری که هر کدام به نوعی دارای تجاربی هستند که لاشایی از آنها به رشد و شکوفایی کلاژ گونه رسیده است. گویی امروز جمعی ازاساتید اودر موزه هنرهای معاصر به همراه اودر حیات اند و به گرمی مشغول صحبت اند . صحبتی که در خیال مخاطب طنین انداز است و خود را به گوش جهان رسانده است .

محفلی که در آن آثارهنرمندانی چون  لوترک، جکسون پولاک، مارک روتکو، آلبرتو جیاکومتی، منوچهر یکتایی، سهراب سپهری، فریده لاشایی، ناصر عصار، هنری ون دوالد، فرانسیس بیکن، اندی وارهول، کلاوس اولنبرگ، روی لیختن اشتاین، جاسپر جونز، بهمن محصص، منصور قندریز، حسین زنده رودی کامیل پیسارو، کلود مونه و ... روی دیوارهای خاکستری رنگ موزه هنرهای معاصر قرار گرفته اند.

در گالری شماره 1 موزه هنرهای معاصر نخستین آثار فریده لاشایی که به شیوه ه ای عموما رئالیستی یا با نوعی امپرسیونیسم خام دستانه خلق شده اند به نمایش گذاشته شده است.
در رواق گالری شماره 2 بخشی از کارهای لاشایی با شیشه به نمایش گذاشته شده است که وجه دیگری از این هنرمند را به مخاطب نشان می دهد. این کارهای شیشه ای در کنار طرح های او برای گلدان های روزنتال، آثار این بخش را تکمیل می کنند. اما در خود گالری 2 بخشی از کارهای کوچک لاشایی روی کاغذ که به دو مجموعه "درختان" و "گلدان ها"ی او تعلق دارد روی دیوار رفته است. این آثار در سال های مختلف دهه چهل و پنجاه خلق شده اند و به این ترتیب سیر تاریخی نمایشگاه کمی به جلو حرکت می کند.
گالری شماره 4 اما حجم بیشتری از آثار لاشایی را در خود جمع کرده است، آثاری از مجموعه "گلدان ها"، "اسب ها"، "مینیاتورها"، آثار حجمی، پرتره ای از هدایت و خودنگاره َای از خود هنرمند به نمایش گذاشته شده است.

گلدان ها در سال 1366 خلق شده َاند، فضایی مینی مال دارند و در آنها تنها گلدان َهایی بر زمینه سفید دیده می شوند. این مجموعه در واقع تلاقی علاقه مندی لاشایی به ساخت شیشه و کریستال و همین طور نقاشی از طبیعت را نشان می دهد. اسب ها نیز در سال 1368 شکل گرفته اند و برخلاف مجموعه قبلی که آثاری ایستا را به نمایش می گذاشت این اسب ها فضای اکسپرسیو داشته، در آنها خط های قوی و سریع دیده می شود که این اسب های در حال حرکت را تصویر کرده اند. مینیاتورها نیز در سال های دهه 60 و بین سال های 66 تا 68 خلق  شده اند و در آنها فضایی معلق میان نقاشی انتزاعی و فیگور دیده می شود. با این حال از آثار انتزاعی این مجموعه می توان حرکت لاشایی به سمت نوعی بیان انتزاعی و شاعرانه را متوجه شد.
همچنین در یکی دیگر از بخش های این گالری ویدئو پرتره ای درباره فریده لاشایی ساخته مانی حقیقی و با عنوان "ماندن" پخش می شود. این ویدئو در سال 1381 ساخته شده است و در آن فریده لاشایی از دنیای گسترده هنری خود حرف می زند.
گالری شماره پنج آثاری از سه مجموعه "انارها و درختان" و "شاخسار در تاریکی" به همراه تعدادی دیگر از آثار لاشایی روی دیوار رفته است که در فاصله سال های 79 تا 87 خلق شده َاند.
در گالری شماره شش دست نوشته ها و یادداشت های لاشایی از کتاب "شال با مو" به نمایش گذاشته شده است که تابلوی جلد این کتاب نیز برای مخاطبان جالب توجه است.
اما در گالری شماره هفت ویدئوآرت های فریده لاشایی به نمایش گذاشته شده است، "پیش درآمد خرگوش و سرزمین عجایب"، "قل خوردن در سوراخ خرگوش" و "من از سرزمینی به نام ایدئولوژی می آیم" به نمایش گذاشته شده است و در راهروی این گالری نیز ویدئوی "قاپیدن ماه" درون حجمی با عنوان چاه آبی فلزی بر حال پخش است.
همچنین در گالری شماره هشت نیز دو ویدئو در حال نمایش است که عنوان آنها ذکر نشده است. در رواق این گالری اما ویدئوی مشهور "العمل" با تکه های از دیکتاتور بزرگچاپلین و همین طور صدای ام کلثوم پخش می شود که پیش از این در بی ینال سیدنی به نمایش درآمده است.
نمایشگاه˝در جست وجوی گمشده ٝ  فریده لاشایی تا 29 اسفندماه در موزه هنرهای معاصر تهران برقرار است.