صنیع الملک،کمال الملک، علی حاتمی و تالار آئینه

«تالار آینه در مجموعه کاخ گلستان در میان بناهای تاریخی تهران شهرت قابل توجهی دارد ، این بنا ماندگاری خود را مدیون سه هنرمند شاخص می داند ، هنرمندانی که یکی خلق بنا و یکی ثبت عینی ظاهر بنا ودیگری ساخت فیلمی از روزگار این بنا را بر عهده داشته اند تا ما امروز شاهد حال و هوای روزگار قاجار باشیم».

تالار آئینه، بنایی که یکی از شاهکارهای معمار سازنده آن بود و موضوع یکی از آثار برجسته کمال الملک، همینطور یکی از فیلم های مهم علی حاتمی به نام کمال الملک شد که تالار آینه یکی از لوکیشن های اصلی این فیلم بود. تالار آینه یکی از اتاق های زیبای کاخ گلستان تهران است که در سمت غربی مجموعه گلستان و بالای سردرب ورودی عمارت اصلی و در غرب تالار سلام واقع شده است. این تالار به همراه تالار سلام در سال ۱۲۵۳ شمسی توسط صنیع الملک ( با ابوالحسن غفاری نقاش نامدار که او هم ملقب به صنیع الملک است اشتباه نشود) ساخته شد و اتمام تزیینات آن تا سال ۱۲۶۱ شمسی طول کشید. بیشترین شهرت این تالار به دلیل نقاشی کمال الملک از آن است. کمال المک به مدت ۵ سال بر روی این اثر کار کرد و در آن نقاشی، ناصر الدین شاه در تالار دیده می شود. تالار دیگری که در نزدیکی این تالار قرار دارد تالار سلام است که در گذشته برای مراسم رسمی مورد استفاده بوده است.

نقاشی کمال الملک از تالار آینه

تابلوهای کمال الملک (محمد غفاری) آنقدر جذاب بودند که بیننده ای را به تحسین وا می داشت .پدر محمد هم در کشیدن منظره و نقاشی و چاپ سنگی استاد بود و بهمین علت استعداد محمد را به سرعت تشخیص داد و او را برای جدی گرفتن نقاشی ،تشویق و راهنمایی کرد . پدرش نقاشی های او را با دقت بررسی می کرد و هرجا که لازم بود ، نکته ای را به او می آموخت و راهنماییش می کرد.

آموزشهای پدر متناسب با رشد محمد تنظیم می شد . پدر وقتی مطمئن شد که نقاشی جزئی از وجود پسرش شده و تا پایان عمر نمی توانددل از آن بکند ، نکاتی را به او گوشزد می کرد که تا پایان عمر آویزه گوش محمد شد :«محمد جان اگر می خواهی نقاش خوبی شوی ، باید مداوم کار کنی و تا می توانی طرح بزنی و نقاشی بکشی» .
عمویش صنیع الملک از نقاشان بنام عصر خود بود. کمال الملک در نوجوانی به تهران رفت و در سالهای اقامتش در تهران به سفارش ناصر الدین شاه چندین تابلو کشید. او چند سالی را در اروپا گذراند و نزد تعدادی از نقاشان اروپایی تحصیل کرد و در موزه های مختلف اروپا به مطالعه آثار نقاشان بزرگ اروپا پرداخت. کمال الملک در بازگشت به ایران مدرسه "صنایع مستظرفه" را تاسیس کرد و مدیریت آن را عهده دار شد. او در سال ۱۳۰۷ به حسین آباد نیشابور رفت و دوازده سال آخر عمر خود را در این روستا در انزوا گذراند و در سال ۱۳۱۹ خورشیدی، در سن ۹۵ سالگی درگذشت. مقبره وی در کنار آرامگاه شیخ فرید الدین عطار نیشابوری قرار دارد.
محمد غفاری (کمال الملک) از هنرمندان بنام عصر قاجار است که ظهور او در عرصه نگارگری با ابداعات و نوآوری های او در سبک و روش، فصل تازه ای را در بخش هنرهای تجسمی ایران گشود. وی با کشیدن تابلو تالار آیینه از سوی ناصر الدین شاه به کمال الملک ملقب شد. آرامگاه وی درمیان باغی در حومه شهر نیشابور واقع است و در سمت غرب آرامگاه خیام و به فاصله دو کیلومتری از آن واقع است. طراح این بنای یادبود هوشنگ سیحون است. نکته جالب در مورد تالار آینه این است که نقاشی کمال الملک از این تالار وسیع تر از آن چیزی است که در واقعیت می بینید. در واقع کمال المک در این اثر بر شکوه تالار آینه افزوده است.

از این تالار نمایی از تالار آینه در پشت صحنه فیلم "کمال الملک" ساخته زنده یاد علی حاتمی پیش از ساخت تالار آینه در آن مکان عمارت چهل ستون چوبی بوده است که در سال ۱۲۳۲ شمسی به دست محمد تقی خان معمارباشی و اهتمام حاج علی خان حاجب الدوله در عمارت سلطنتی به جای عمارت الماسیه ساخته شد. ضلع جنوبی این تالار به باغ گلستان است و دارای سه ارسی بزرگ قوسی شکل به سمت باغ و دو درب و یک پنجره قوسی بزرگ در سمت عمارت است. در این تالار از آینه کاری بسیار زیبایی انجام شده است. معماری و طراحی این بنا را ابوالحسن معمارباشی معروف به صنیع الملک انجام داده است و مباشرت بنایی آن نیز با میرزا یحیی خان معتمدالملک وزیر بنایی بوده است.

منابع:
- هنرآنلاین
- بیتوته