شگفتی های موهنجودارو

موهنجودارو ، با بیش از پنج هزار سال پیشینه، از طرا حی شهری به صورت شبکه‌ ی شطرنجی برخوردار بوده و ساخت آن بر فراز تختگاهی انسان ساخت به بلندای 14 متر بوده است. قدیمی ترین سیستم آب و فاضلاب مربوط به موهنجودارو میباشد.

آثار بر جای مانده از معماری و شهرسازی این شهر گویای تأسیس یک مرکز بزرگ تجاری با خیابان های بزرگ شمالی ـ جنوبی به پهنای دوازده متر با خانه ‌های چند طبقه از آجر و چوب و شبکه ‌های پیشرفته فاضلاب است. ساخت خانه ‌ها با رعایت دو اصل صورت می پذیرفته : امنیت و آسایش

خانه ‌ها را به گونه‌ ای ساخته اند که ورودی ها در گذرگاههای فرعی باز شود و نور و هوا از حیات خلوت ها تأمین گردد. ضخامت دیوارها نمایانگر دو طبقه بودن خانه ‌هاست.

حمام همگانی شهر نیز بر فراز تختگاه دارای استخری به طول 12 متر و عرض 7 متر و ژرفای 2 متر بوده که دیواره ی داخلی آن با آجر، ملات و ساروج ساخته شده. انبار غله ‌ی شهر با سقف چوبی و سالنی با بیست ستون از دیگر بناهای مهم موهنجودارو به شمار می آیند.

استفاده از آجرهای استاندارد (cm 27أ— 13أ—6) ، شبکه فاضلاب پیشرفته، خانه ‌هایی بر اساس نقشه و اندازه یکسان و سرانجام برقراری عدالت اجتماعی با توجه به وضع ساختمان های شهر، همگی حکایت از شهری توسعه یافته و تمدنی شگفت انگیز دارد.

مهر ها

مهر های بدست آمده در موهنجودارو عموماً از نوع سنگ صابون و به شیوه مسطح اجرا گردیده است .نقوش های روی مهر شامل نقش خدایان ؛ علایم رمزی ،نقوش حیوانات نظیر گاو ، خر ، و کرگدن ،رب النوع و خدایان گوناگون می باشد .علامت رمزی بروی مهر ها که شامل تصویر های ساده اشیاء و ... تشکیل می شده اند( تصویر های حلقه ای ، دایره ای ، شاخه ، نرده بان ، چرخ پره دار ، ماهی و برگ  )

اشیاء فلزی

اشیاء فلزی شامل ابزار و لوازم خانه گی و ابزار یراق وسیله های جنگی ، اشیاء تزیینی است که از مس و مفرغ ساخته شده است . یکی از اشیاء منحصر به فرد مفرغی یک مجموع زیبای مفرغی است که پژوهش گران این مجسمه را به نام دختر در حال رقص معرفی نموده اند و این به علت حرکات دست و پا می باشند .که حالت رقص بخود گرفته است به احتمال این مجسمه باید حالت مذهبی و جنبهء تقدس داشته باشد .مجسمه های که بعد ها در هندوستان ساخته می شد هماننده مجسمه مشکوفه در موهنجودارو بوده و جنبه مقدس و آیینی داشته نظیر مجسمه شیوا که جشن خدای نر در خدایان هند است .

سایر یافته ها

ترسیم صفحه شطرنج و بازی کردن با مهره های که از عاج و و عقیق ساخته می شد  نخستین بار در موهنجودارو صورت می گرفت . این بازی از جمله سر گرمی اوقات فراغت بزرگان شهر بود که برای نخستین مرطبه در این تمدن دیده شده و طی قرن ها بد تکامل یافته و شکل شطرنج امروزی در آمده است .

آنچه  موهنجودارو را از سایر تمدن های معاصرش متمایز می کرد داشتن واحد های برای وزن کردن و اندازه گیری بود مجموعه ای کاملی از وزنه های بدست آمده که اندازه های کوچک تا بزرگ آنها نشانه دقت عمل و نظارت قانون برخوردار است . این وزنه ها از قطعات کامل صیقلی سنگ چخماق ، مرمر سفید ، سنگ آهک ، پشم ساخته شده اند .موهنجودارو دارای نوعی سیلو با دیوار های آجری و کف پوش تخته ای برای انبار کردن کیسه های غلات بوده است .در بالای شهر ، استخر بزرگی به درازای 12 متر و به عرض 7 متر و عمق 2 متر با دیواره آجری ساخته لوده که به عنوان آب انبار شهر به منظور نگاهداری آب آشامیدنی و تحمل فشاره لازم برای جاری شدن آب در شبکه لوله کشی شهر به کار می رفت مردم موهنجودارو ازراه کشاورزی روزگار را می گذراندند و محصول گندم و جو،کنجد  و پنبه و خرما را به همسایگانه خود می فروختند و به جای آن ادویه ، سنگ های قیمتی به همراه فلز می خریدند .گاری های که آنها را گاو های نر قوی هیکلی می کشیدند پیوسته در حال حمل و نقل مواد خوراکی و میوه از مزرعه ها ، باغ ها به شهر بودند .برای اداره ی  امور شهری ، ساکنین موهنجودارو برای خود نهاد های به وجود آودند تا بتوانند زندگی اجتماعی و فعایت شهری را به آسودگی بگزرانند .

دادگاه شهری به سرپرستی نخبگان جامعه اداره می شد و احترام نهادن به قانون بر همه واجب بود .شیوه خط و نوشتن موهنجودارئ گرچه الفبایی نبود ، اما ما شاهد همه خطهای باستانی از تصویر ساده اشیاء تشکیل می شد که امروزه آ ن را پیکتوگراف ( تصویر نگاری ) می نامند .از تمدن موهنجودارو متنهای مفصّل بدست نیامده است اما از بررسی مهر های یافت شده بر روی آنها تصویر های حلقه ای ، دایره ای ، شانه ، نردبان،چرخ پره دار،ماهی و برگ دیده می شود .این خط 250 علامت دارد و از راست به چپ نوشته می شود .

از مجموعه آنچه گفته شد بر می آید که مردم موهنجودارو از زندگی آسوده ای برخوردار بوده و قرن ها به رفاه و آسایش زندگی می کردند .این تمدن درخشان همان گونه ای که به طور شگفت آوری پدید آمد ،به شکل اسرار آمیز نیز در سال 1500 ق م از میان رفت .

از جمله دلایل سقوط تمدن دره سند و موهنجودارو به مواردی مانند : خشکسالی تدریجی خسارات ناشی از طغیان رود سند ، شیوع یک بیماری ناشناخته ، هجوم اقوام غارتگر و... اشاره نمود .

بر اساس نظرات متعدد و بررسی تطبیقی شباهت آثار هنری تمدن دره سند ،میان رودان و مصر و ایران ارتباط درون و برون منطقه ای را در دست اثبات داشته اند .

لئونارد وولی معتقد است که هر دو تمدن سومر و هند باستان را نشاعت گرفته از یک فرهنگ مشترک که احتمالاً در بلوچستان و پاکستان شکل یافته بود می داند .هنری فرانکفورت و جان مارشال از پژوهشگران سرزمین میان رودان بر این اعتقاد اند مهر های گلی بدست آمده در تل اسمر به عنوان یک کالای تجاری از موهنجودارو به میان رودان صادر شده است ."مک دونل» معتقد به تقلید موهنجودارو از تمدن سومر می باشد و درست در مقابل نظریه مک دونل « هال » معتقد به اقتباس تمدن سومر از موهنجودارو می باشد .برخی بر این اعتقاد اند که که پس از فرو پاشی و ترک ساکنان موهنجودارو به سمت شمال رود سند مهاجرت و پایگذار تمدن درخشان هارپا شدند . بر اساس یافته های باستان شناسی که در طی کاوش های علمی در محوطه هارپا صورت پذیرفت شباهت های بسیاری در آثار معماری و شهر سازی ،ظروف و اشیاءفلزی ،سفالی و سنگی ،مهر ها و ... مشاهده گردید . اوج شکوه و عظمت تمدن هارپا به اواسط هزاره دوم ق م می رسد .

آشنایی با تمدن های باستان

انجمن باستانشناسی اکو

کافه دیزاین