تقابل معماری کلاسیک و ایرانی

معماری كلاسیك

معماری و تمدن غرب همچنان وامدار دوره كلاسیك یونان باستان است و به آن می بالد. قرن پنجم و چهارم قبل از میلاد مسیح، زمان تكامل معماری یونان باستان بوده كه با كشورگشایی های اسكندر مقدونی پایان یافت اما تمام سبك های معماری غرب تا امروز به گونه ای تحت تاثیر آن مانده است.

معماری كلاسیك باستان به رهبری فیدیاس معمار و پیكره تراش دولت یونان باستان به اوج خود رسید. در اواخر قرن پنجم قبل از میلاد، یكی از مجموعه بناهای باشكوه یونان در عصر كلاسیك آكروپلیس در شهر آتن است.

این مجموعه به رهبری «پریكلس» در اواخر قرن پنجم ق. م یعنی هنگامی كه آتن به اوج قدرت رسیده بود احیا گردید؛ بزرگ ترین كاری بود كه در تاریخ معماری یونان پدید آمد و موجب شد عالی ترین یادگاری از دوران اعتلای هنر بر جای بماند.

همه بناهای آكروپلیس، هنر معماری دوره كلاسیك یونان را در آن هنگام كه به كمال رشد خود رسیده بود به منصه ظهور رسانده است.

این مجموعه شامل بناهای معبد پارتنون، دروازه پروپالایا، معبد ارختئوم، معبد آرتمیس، معبد الهه پیروزی «نیكه»، نگارخانه كالكوئیكی، محل معبد قدیمی آتنا و چند بنای كوچك است.

سبك كلاسیك در دوره رنسانس اروپا از نو كشف شد و مورد استفاده قرار گرفت، این سبك بر پایه خطوط منظم، قوانین ریاضی، با وقار و خویشتنداری، تقارن و تعادل، فرم های هندسی، خطوط واضح و جزئیات معمارانه چون ستون ها، سرستون ها و غیره مشخص می شود.

اصول معماری ایران

معماری ایران از گذشته بر پایه های مردم واری، پرهیز از بیهودگی، نیارش، خودبسندگی و درونگرایی ساخته می شد.

مردم واری به معنای رعایت تناسب میان اندام های ساختمانی با اندام های انسان و توجه به نیازهای او در كار ساختمان سازی است.

در معماری ایران تلاش می شده كار بیهوده در ساختمان سازی نكنند و از اسراف پرهیز می كردند. این اصل هم پیش از اسلام و هم پس از آن مراعات می شده است.

واژه «نیارش» در معماری گذشته ایران بسیار به كار می رفته است.نیارش به دانش ایستایی،فن ساختمان و ساختمایه (مصالح)شناسی گفته می شده است.

معماران گذشته به نیارش ساختمان بسیار توجه می كردند و آن را از زیبایی جدا نمی دانستند.آنها به تجربه به اندازه هایی برای پوشش ها و دهانه ها و جرزها دست یافته بودند كه همه بر پایه نیارش به دست آمده بود.

«پیمون»، اندازه های خرد و یكسانی بود كه در هرجا درخور نیازی كه بدان بود به كار گرفته می شد. معماران ایرانی تلاش می كردند ساختمایه مورد نیاز خود را از نزدیك ترین جاها به دست آورند و چنان ساختمان می كردند كه نیازمند به ساختمایه جاهای دیگر نباشد و «خودبسنده» باشد. بدین گونه كار ساخت با شتاب بیشتری انجام می شده و ساختمان با طبیعت پیرامون خود «سازوارتر» در می آمده است و هنگام نوسازی آن نیز همیشه ساختمایه آن در دسترس بوده است.

اصولاً در ساماندهی اندام های گوناگون ساختمان به ویژه خانه های سنتی، باورهای مردم، بسیار كارساز بوده است. یكی از باورهای مردم ایران ارزش نهادن به زندگی شخصی و حرمت آن و نیز عزت نفس ایرانیان بوده كه این امر به گونه ای معماری ایران را درونگرا ساخته است.