چرا مفاهیم دینی، دغدغه نویسنده نیست؟

همراه با ابراهیم حسن‌بیگی در باب خلق رمانهایی با تم دینی.

سال 93 شاهد خلق و انتشار آثار بسیاری در حوزه‌های مختلف بودیم، ولی رمان‌هایی که شاید بتوان گفت با رویکرد مناسب دینی در این عرصه به حوزه نشر ارائه شده باشند، فارغ از اینکه با چه مشکلاتی پس از انتشار مواجه شدند بسیار اندک هستند که آنان نیز در نتیجه تلاش چندین ساله نویسندگان خلق شدند.
از جمله این آثار می‌توان به رمان «برج 110» اثر فیروز زنوزی جلالی که هنوز به چاپ نرسیده است یا رمان «دوازدهم» که پس از انتشار با انتقادهای بسیاری مواجه شد و همچنین ترجمه رمان «محمد(ص)» که به قلم ابراهیم حسن‌بیگی به رشته تحریر درآمد و در توزیع در خارج از کشور مشکلاتی گریبانگیر آن شد یاد کرد.
اگر چه هر کدام از آثار داستانی دینی که در این عرصه پدید آمدند با مشکلاتی مواجه بودند که مشکل در توزیع رمان محمد یا انتقاد به رمان دوازدهم را می‌شود از این دست برشمرد، ولی در هر صورت می‌توان آنها را در زمره آثار ادبیات داستانی دینی برشمرد.

در همین راستا همراه می شویم با ابراهیم حسن‌بیگی، نویسنده رمان «محمد(ص)» تا درباره انگشت‌شمار بودن آثار این حوزه و دلایل آن بدانیم:

از کوزه همان تراود که در اوست
درباره دلیل اینکه چرا تعداد داستان‌های دینی بسیار اندک هستند نمی‌توانم با قاطعیت صحبت کنم، ولی موضوع در این باره همان است که «از کوزه همان تراود که در اوست».
وقتی موضوعی دغدغه نویسنده باشد، خواه ناخواه به آن سو می‌رود و به نگارش اثر در آن موضوع می‌پردازد. باید به این موضوع بپردازیم که چه باید بکنیم که مفاهیم دینی مورد نظر دغدغه نویسنده شوند.
در چند مصاحبه گفته‌ام که در پی اهانت‌هایی که به پیامبر اکرم(ص) طی سال 84 در فرانسه و دانمارک شد، و در ادامه آن تظاهرات‌های اعتراض‌آمیزی صورت گرفت، این موضوع برای من دغدغه شد که رمان محمد(ص) را بنویسم.
همچنین درباره رمان «قدیس» که درباره حضرت علی(ع) است نیز اوضاع به همین شکل و رویه پیش رفت. از این رو باید گفت که این چنین دغدغه‌هایی باید وجود داشته باشند و درونی شوند و نتیجه می‌شود «از کوزه همان تراود که در اوست». نویسندگان ما باید با توجه به اتفاقاتی که می‌افتد و اراداتی که به خاندان پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) دارند به نگارش داستان در این باره بپردازند که متاسفانه چنین دغدغه‌هایی وجود ندارند.

باید کارهایی انجام دهیم که دغدغه خلق این آثار در نویسندگان دینی ایجاد شود. برای مثال به یاد دارم که طی دورانی، نویسنده‌ها را در حوزه هنری جمع می‌کردیم و به سفرهای مناطق عملیاتی دفاع مقدس می‌بردیم.
افرادی که به مناطق می‌آمدند خیلی تحت تاثیر قرار می‌گرفتند و معمولاً وقتی بر می‌گشتیم این دغدغه‌ها جواب می‌داد و شاید لازم باشد که سفرها، الگوها و نشست‌های تخصصی در حوزه دین برگزار کنیم تا دغدغه‌سازی انجام دهیم.
به عقیده من بردن یک کاروان از نویسندگان به عتبات عالیات، مکه مکرمه یا مدینه منوره به مدت دو هفته بسیار اثرگذار است و باعث ایجاد دغدغه در نویسندگان می‌شود.
در چنین سفرهایی روحانیونی نیز حضور دارند که علاوه بر انتقال تجربیات معنوی خود می‌توانند به سوالات نویسندگان پاسخ دهند. این سفر معنوی می‌تواند مورد نیاز باشد، اما متاسفانه چنین اقداماتی متولی ندارند و در واقع باید گفت که کسی در این باره از نویسندگان، هنرمندان و حتی مسئولان مطالبه نمی‌کند که چرا این خلأ وجود دارد تا بخواهند برای رفع آن کاری انجام دهند.

*
حسن بیگی نویسنده داستان های دفاع مقدس به سال 1336 در یكی از روستاهای شهرستان گرگان متولد شد. دارای مدرك كارشناسی‌ادبیات فارسی است و در سال 1359 در آموزش و پرورش استخدام و پس از دو سال مدیر امور برنامه‌های رادیو گرگان می‌شود. سفر به كردستان در سال 1364، باعث دریافت حس و حال و سوژه‌های داستانی خوبی برای وی ‌شد. بعدها این سوژه دستمایه بیشتر داستانهای كوتاه وی قرار می‌گیرد. در سال 1367 به دفتر انتشارات كمك آموزشی وزارت آموزش و پرورش منتقل می‌گردد تا به‌عنوان كارشناس بخش داستان انتشارات مدرسه مشغول به كار شود. از ویژ‌گیهای حسن بیگی این است که منابع فکری را از توده های مردم می‌گیرد و بیشتر دغدغه های اجتماعی را به عنوان محورهای بحث خود در رمان قرار می‌دهد.
 از جمله آثار اوست: رمان "محمد (ص)" كه به زبان ازبكی، اردو، تركی و عربی ترجمه شده است، "گلستان در آتش" براساس زندگینامه‌ شهید باهنر، "رشته‌های ماندگار" كه شایسته دریافت دیپلم افتخار شناخته شد، "سالهای بنفش"، "اسب سفیدخالدار"، "پایان راه"، "معمای مسیح"، "چته ها"، "جشن گندم"، "مروارید ری"، "عروسك شكسته"، "شش تن یك فریاد"، "كمیل"، "نیكوتر از طلا"، "عمو جان عباس"، رمان "اشكانه"، "سالهاى سختى بود"، "غنچه بر قالی" به یكی از 25 جلد كتاب برتر سال 2000 در جهان، "عصر آن روز"، "تا به آفتاب"، "پرستوها" مجموعه داستانهای كوتاه درباره امام خمینی (ره)، "رشته‌های ماندگار"در سیزدهمین جشنواره كتاب كودك و نوجوان سال 1387 شایسته دریافت دیپلم افتخار گردید و كتاب "ریشه در اعماق" او كه در طی سالهای متعدد به‌عنوان كتاب برگزیده 20 سال داستان‌نویسی انقلاب و دفاع مقدس انتخاب شده و جوایز متعددی كسب كرده است.