بررسی «من آقام یا الاغ» حسنی

فرزاد حسنی مجری و بازیگر تلویزیونی است که این بار وجه دیگری از خلاقیتش را برایمان به تماشا گذاشت است. مجموعه داستان «من آقام یا الاغ» نوشته ی او می باشد که در زمستان سال 88 توسط نشر افراز به چاپ رسیده است و تا بحال به چاپ چهارم رسیده و این نشان می دهد که رسانه های تصویری تاثیر قدرتمندی در جلب مشتری های کتابخوان ما دارند.

حسنی در مصاحبه ای، علت نوشتن اش را این گونه بیان کرد: راستش شاید یک جور پیش‌بینی بود برای پاسخ به فرزند نداشته‌ام زمانی که از من بپرسد چه کاره هستم تا با خیال راحت به او بگویم: نویسنده ! البته شوخی کردم. همانطور که گفتم ایده‌ام این بود که با مخاطبان خارج از فضای مجازی با علاقمندان کتاب و مشخصا دوستداران کتاب‌ ارتباط برقرار کنم.

مجموعه ی «من آقام یا الاغ» شامل 13 داستان کوتاه می باشد. عناوین كتاب عبارتند از: از دو زاویه، سمیرا، میدون سرو، تئاتر بلوار، بام تهران یا پارك پرواز، تردید، نویسنده و مرد تنها، من آقام یا الاغ؟!!، شك كازابلانكا، خاطرات كودكی، پسرسینما و چهارراه .

در 7 داستان از راوی اول شخص استفاده شده است. در برخی ازداستانها (تردید ، تئاتر بلوار) راوی عوض می شود که این تغییر راوی بدون هیچ گونه الزام صورت گرفته است.

توجه به المان‌های سینمایی و نگاه به وجوه متفاوتی از برخی آثار ماندگار سینمای ایران و جهان، ‌همراه با بكارگیری لحنی گزارش گونه در بیان وقایع داستانی، از ویژگی‌های بارز اولین مجموعه داستان حسنی است.

همانطور که خود اذعان داشته:« در این مجموعه اصول کلاسیک داستان‌نویسی را کمتر مد نظر داشتم. در این کار ویژگی‌هایی وجود دارد که شاید حاصل یک کار تجربی باشد و با توضیحی دیگر تا حد زیادی از علاقه‌ام به سینما نشات می‌گیرد.»

به عنوان مثال در داستان «سمیرا» با روایتی سینمایی مواجهیم که استفاده ا از این شیوه باعث جذابیت فرمی داستان شده است.

نثر در اکثر داستانها کمی دچار اشکال می باشد . نثر گفتار و نوشتار با هم و در یک داستان به کار رفته است. گرچه استفاده از نثر نوشتار برای خوانندگان غیر فارسی زبان بهتر و شاید درست تر می باشد، اما داستان هایی نیز هستند که با نثر گفتاری نوشته می شود و هیچ گونه خرده گیری بر آنها وارد نیست. اما در داستان های این مجموعه گویی خود نویسنده تکلیفش را با نثر نمی دانسته و در نهایت ما با نثر نادرست مواجه هستیم و متن دچار دوگانگی شده است.

مضمون اکثر داستانها اجتماعی می باشد . تأثیر شگفت انگیز صدا و سیما به روی تفکرات و قلم نویسنده به قدریست که شاید بتوان گفت در تک تک داستانها خودنمایی می کند. نگاهی کلیشه ای و در نهایت تأیید گفتمان غالب و قدرت حتی تصاویری که از انسان ها داده می شود تصاویری صدا و سیمایی است.

نوع وفاداری در داستان « از دو زاویه» در داستان «من آقام یا الاغ» دختر بدی که آرایش غلیظ و روسری قرمز رنگ دارد ، در داستان «تردید» پا فراتر از این ها نهاده می شود و ما کاملا با نوعی نژاد پرستی مواجه می شویم. فردی که بر خلاف میل خانواده اش با دختری از نژاد و فرهنگی دیگر و با عشق ازدواج می کند و در عین رضایت کامل از همسرش، تنها برای آن که دوست دارد فرزندش همرنگ خود باشد احساس پشیمانی و ناراحتی می کند .

شاید کمی با انتظاری که ما در جهت اعتلای فرهنگ و تفکر مردم داریم ، تناقض داشته باشد. ما انتظار داریم اگر کار فرهنگی ـ ادبی انجام می شود، در جهت استعلای فرهنگ و تفکر مردم باشد . ا ما مضامینی این چنینی نه تنها کمکی به رشد تفکر مردم نمی کند بلکه نتیجه ی معکوس خواهد داشت.

بخشی از داستان «راستی، علی عابدینی کجاست؟!» این‌گونه نوشته شده است: «برای لحظه‌ای جدی شد و گفت: مثل یک نسیم بود توی فیلم. همه‌ش در گذر بود و هر جا می‌رسید هامون نبود. همیشه هامون چند قدم ازش عقب‌تر بود...بعد به من نگاهی انداخت و گفت: فکر می‌کنی باید حسابی غرق بشیم تا یکی مثل علی عابدینی، ‌تو آخرین لحظه ها پیدامون کنه و لاشمونو از آب بکشه بیرون و بعدش تازه راه رو رسم زندگی رو یادمون بده؟! وقتی که خوب له شدیم تو زندگی،‌چه فایده داره زنده موندن، چه فایده داره مرشد و راهنما؟ هان!»

حسنی در جواب دوباره نوشتن می گوید: دوباره نویسی ام بستگی به توجه مخاطبین به اثرم دارد. در حال حاضر روی یک رمان کار می‌کنم که نوشته شده و در مرحله بازنویسی است. دو طرح رمان و طرح یک مجموعه داستان را هم آماده دارم.

اما خوب نهایتا توجه مخاطبین و استقبال آنان از اثرم مرا به ادامه ی این کار تشویق می کند.

با این حال این مجموعه با استقبال مواجه شده است و اما این را باید مدنظر قرار داد که ناخودآگاه این سوال نزد منتقدین و مخاطبین حرفه ای ادبیات به وجود می آورد که چرا کتاب نویسندگان حرفه ای ما که تفکرات عمیق فلسفی، اجتماعی و روانشناختی در آثارشان به کرات وجود دارد ـ که کم هم نیستندـ در چاپ اول متوقف می شود و یا در تیراژ پایین منتشر می شوند.

زهره سمیعی - تبیان