Seyyid Cemaleddin Esedabadi (3)
Avrupa'nın kalbinde.
Seyyid Cemaleddin Esedabadi, hicri 1300 yılında Hindistan'dan çıkarıldıktan sonra ilk yolculuğunu Londra'ya yaptı ve burada bulunduğu süre içinde ilmi ve kültürel çalışmalarına da ara vermeksizin devam etti. Bir süre sonra ise Londra'yı terk ederek Paris'e yerleşti.
Seyyid Cemaleddin Artık tanınmış ve güçlü bir düşünür idi, Batı, onu, ilmi ve sosyal alanda verdiği mücadelelerle, aydın bir reformcu olarak tanıyordu.[1]
Seyyid'in buradaki önemli faaliyetlerini şöyle sıralayabiliriz:
1-Urvetu'l Vuska dergisini hazırlayıp yayınlatarak İslam düşmanlarının gerçek yüzünü ortaya çıkardı.
2-Ernest Runan gibi meşhur Fransız ve İngiliz bilim adamlarıyla görüşerek İslami konularda münazaralar gerçekleştirdi.
Vatan'a dönüş.
Seyyid Cemaleddin Esedabadi Paris'ten sonra, Arabistan'ın Katif adlı bölgesine gitti, ancak İran Şahı Nasiruddin Şah'ın ısrarcı daveti üzerine hicri 1304 yılında Katif'ten ayrılarak, Tahran'a gitti.
Bu davet ve ısrarlar da fazla sürmedi ve Şah'ın etrafındaki satılmış din adamı kisvesindeki vatan düşmanları seyyid'in tekrar İran'dan çıkarılmasına sebep oldular.
Seyyid Cemaleddin, Aynı yıl içinde, hicri 1304 yılında Rusya'ya gitti ve Rusya'da kaldığı iki yıl boyunca, Rusya'nın İngilizlere olan düşmanlığından yararlanarak Rusya basını aracılığıyla İngilizler aleyhine demeçler vermeye başladı. Seyyid'in bu başarısını gören Rus hükümeti, Rusya'daki Müslümanların Şeyhülislamlığını üstlenmesini istedi ama Rus hükümetinin bu isteğini geri çeviren Seyyid şöyle bir yanıt verdi: "Ben tüm dünya Müslümanlarının savunucusuyum."
Avrupa şenliklerine katılmak için Rusya'ya, oradan da Paris'e giden Nasiruddin Şah, gittiği her yerde Seyyid'in faaliyetleri ve hizmetleriyle karşılaşınca Münih'te Seyyid ile görüştüğünde kendisinden özür diledi ve Seyyid'in yeniden Tahran'a dönmesini rica etti. Vatan ve milletin çıkarını düşünen seyyid, sultan'ın bu isteğini kabul etti ve hicri 1307 yılında Tahran'a geri göndü ancak İngilizlerin hile ve oyunları sonucu altı ay sonra yeniden ülke dışına çıkarıldı.
Eserleri.
Seyyid Cemaleddin Esedabadi 10 yaşından itibaren yolculuklara çıktı ve sosyo-kültürel alanlarda önemli mücadeleler verdi ama tüm bu uğraşlara rağmen fırsat buldukça kalemine sarıldı ve kendisinden sonra bir yazılı eser bırakmayı ihmal etmedi.
Seyyid'in eserlerini iki başlık altında toplayabiliriz:
a)Farklı konulardaki telifleri
1-Tetimmetu'l Beyan fi Tarih'i Afgan
2-El-Kaza vel Kader
3-İslam ve İlim
4-El-Va'detu'l İslamiye
b)Konuşmalar, mülakatlar, makaleler, mektuplar vs.
Vefatı.
Seyyid Cemaleddin Esedabadi Tahran'dan çıkarıldıktan sonra Basra'ya gitti. Basra'da bir süre kaldıktan sonra Londra'ya gitti ve Londra'da İngiliz sömürgeciliği ve batı zihniyeti aleyhinde makaleler ve mektuplar yazarak, İslam âlimleri, bilim adamları ve kabile reislerini sömürgecilere karşı aydınlatmağa başladı ama bu faaliyetleri kendi çıkarları için büyük bir tehlike olarak algılayan İngiliz hükümeti Seyyid'in bu faaliyetlerine büyük kısıtlamalar getirdi.
Bu dönemde ise Osmanlı padişahı Abdülhamit, Seyyid'e bir mektup yazarak kendisini İstanbul'a davet etti ve yıllardır gerçekleştirmek istediği İslami birlik ve beraberliği sağlamak amacıyla seyyid Cemaleddin, hicri 1310 yılında İstanbul'a gitti.
İstanbul'a gelir gelmez, dönemin önde gelen İslam âlimlerine mektuplar yazarak onların da fikrini alan seyyid, kısa bir süre içinde İslami Birlik Cephesini kurdu ve Müslümanların kaybettiği izzetlerini tekrar geri kazandırmaya başladı. Bu hedefini gerçekleştirmek için ise yaklaşık dört yıl çaba harcadı. Seyyid'in bu faaliyetlerini gören Sultan Abdülhamit, yanlış düşüncelere kapılıp makam ve saltanatının tehlikede olduğunu düşünerek Seyyid'i tutuklattı.
Seyyid cemaleddin, hicri 1314 yılında gözaltındayken rabbinin vuslatına koştu ve pak naşı, İstanbul'da, Şeyhler mezarlığında defnedildi.
[1] - Nakişi Seyyid Cemaleddin der Biydariy-i Meşrik s.22.
Seyyid Cemaleddin Esedabadi (2)
Seyyid Cemaleddin Esedabadi (1)
