چهارشنبه سوری یا چهارشنبه سوزی؟

چهارشنبه سوری جشن کهن مردم ایران باستان که چند سالی است معضل اجتماع شده است و بسیار باعث نگرانی خانواده‌ها به خصوص آن‌هایی که کودک، نوجوان و حتی جوان دارند، شده است.

بوی بهار می‌آید و هوا رنگ و بوی دگر به خود گرفته؛ مردم کم کم بیدار شدن درختان را احساس می‌کنند، البته اگر صدای ترقه‌ها و بمب‌های دستی در شهر بیدارشان نکرده باشد! این سال‌ها شب چهارشنبه سوری تقریباً از یک ماه قبل از عید آغاز می‌شود و می‌رود تا کم کم سنت دیرین ایرانی را در هیاهوی انفجارها از بین برود.

با نزدیک شدن به چهارشنبه آخر سال بسیاری از خانواده‌ها حتی جرأت بیرون رفتن از خانه را ندارند چه رسد به شادی و سرور به پا کردن! پدران ما می‌نشینند و متعجب به نسل امروز می نگرنند، نسل تکنولوژی، نسل پیشرفت، نسل با پرستیژ و... آن وقت آرام زیر لب زمزمه می‌کنند؛ این چهارشنبه سوری است یا میدان جنگ و چهارشنبه سوزی!؟

شما جوانان را چه شده؟ جوانانی که همه دنیا را با دلیل و منطقشان متعجب کرده‌اند! چرا نمی‌دانید این شب چطور و چگونه برگزار می‌شده است؟ چرا نتوانسته‌اید یک رسم ساده و دلنشین را زیباتر کنید. بیایید نگذاریم در اثر هیجانات متفاوت، اصالت تاریخی رسمی دیرینه از بین برود.

در حقیقت دو خطر چهارشنبه سوری را تهدید می‌کند، یکی خطرات جانی بر اثر انفجار و یکی خطر از بین رفتن این سنت تاریخی.

آخرین سه شنبه آخر سال را شب چهارشنبه سوری می‌گویند شبی که در این روزگار فقط بوته سوزانی از آن باقی مانده است. قدیمی‌ها به شب چهارشنبه سوری اعتقاد بسیار داشتند و به جا آوردن سنت‌ها را لازم می‌دانستند بنابراین حرمت آن شب در میان ایرانیان محفوظ بوده است.

در گذشته آخرین سه شنبه سال شهرها و روستاها برای برگزاری مراسم چهارشنبه سوری آماده می‌شدند. بوته فروشان با بارهای بوته برای فروش در گذرگاه‌ها و کوچه‌ها مستقر می‌شدند تا بوته‌های خود را به مردمی که با شوق و شور آماده برگزاری این جشن هستند بفروشند. آن روزها شعله‌های آتش در شب چهارشنبه سوری باید حتماً از بوته‌های صحرایی می‌بود زیرا بوته‌های بیابان گیاهانی خودرو با خواص درمانی و طبی بودند.

بنابراین، فلسفه انتخاب بوته و آتش زدن و پریدن از روی شعله آن به این دلیل بود که هنگامی این بوته‌ها شعله می‌کشیدند؛ بخور آن همراه با حرارت آتش به هوا می‌رفت و شخص جهنده در معرض این بخور قرار می‌گرفت و معنی ورد معروف (سرخی تو از من - زردی من از تو) مصداق پیدا می‌کرد و مثلاً شخص مریض با پریدن از روی شعله بوته‌ها بخور شفا بخش را استنشاق می‌کرد و با تلقین این که امروز چهارشنبه سوری است و این شعله خاصیت درمانی دارد رو به بهبودی می‌رفت!

باید فرهنگ چهارشنبه سوری در مدارس آموزش داده شود؛ این همه خسارت وارد کردن به شهر و ...که نامش شادی نیست! با فرا رسیدن فصل بهار شهرداری با تمیز و زیبا ساختن چهره شهر به استقبال بهار می‌رود اما درست چند روز و گاهی کمتر مانده به عید تمام شهر چهره‌ای دیگر به خود می‌گیرد. دود، سیاهی، لاستیک سوخته، لامپ‌های شکسته و درختان نیمه سوخته که حق کودکان نسل آینده هستند میزبان سال نو می‌شوند.

در نتیجه تنها با آموزش درست می‌توان از حوادث ناگوار در این شب جلوگیری کرد. برخی معتقدند که استفاده از ترقه، فشفشه و... در آن شب به این شور و اشتیاق دامن می‌زند،

اما قابل ذکر است که این گونه وسایل باید به وسیله اهل فن تهیه شده در اختیار مردم قرار گیرند تا موجب ضرر و زیان‌های جبران ناپذیر نباشد.

مرکز یادگیری سایت تبیان - تهیه: ملیحه قشقایی

تنظیم: مریم فروزان کیا