دوست یابی (1)
از وظایف مهم و خطیر بخش امور تربیتی و پرورشی در مدارس می توان به توجه مستمر به منویات و رهنمودهای امام راحل و مقام معظم رهبری و اهتمام برای اقامه نماز جماعت و اعتلای فعالیت های قرآنی و تعظیم شعائر دینی و انقلابی در مدرسه می باشد، بر همین پایه، بخش مرکز یادگیری همراه همیشگی معلمان پرورشی در چند سال اخیر فعالیت هایی در بخش شعرهای مناسبتی، متن مجری های مناسبتی، قرآن و صبحگاه در مدرسه مقالاتی را ارائه داده است، با توجه به استقبال این عزیزان در مدرسه، بر آن شدیم که با ارائه مسائل و شبهات دانش آموزان در سنین مختلف، آن ها را برای ورود به جامعه بزرگ تر از خانواده و مدرسه آماده نماییم. بسیاری از مسائل طبق فرمایشات مقام معظم رهبری، دانش آموزان و خانواده های آن ها را با سبک زندگی اسلامی آشنا می نماید.
در این بخش به یکی از بزرگترین دغدغه های خانواده ها و دانش آموزان خواهیم پرداخت و تلاش بر آن داریم که دانش آموزان پس از آشنایی با این مبحث در آینده ای نه چندان دور در زندگی خود با درک درست از آموزه های دینی بتوانند زندگی شایسته ای را انتخاب کنند.
انتخاب دوست در دوران نوجوانی برای دانش آموزان از اهمیت زیادی برخوردار می باشد و یکی از دغدغه های بزرگ والدین می باشد، مدرسه اولین ارگان اجتماعی است که دانش آموزان به آن وارد می شوند، نقش مدرسه در آگاه سازی دانش آموزان برای انتخاب دوست مناسب می تواند حائز اهمیت باشد، لذا در این مقاله به برخی از مواردی که مربیان پرورشی می توانند به دانش آموزان ارائه دهند، می پردازیم.
انسان در تمام دوران زندگی از ایام کودکی تا پیری، نیازمند رفاقت و دوستی است. همان طور که انسان از داشتن دوست صمیمی و موافق احساس شادمانی می کند، از تنهایی و نداشتن همنشین شایسته نیز آزرده خاطر می گردد، زیرا انسان یک موجود عاطفی است.
بحث دوستی و دوست یابی برای نوجوانان و جوانان از اهمیت ویژه ای برخوردار است؛ زیرا آنان در دوره ای به سر می برند که دوست دارند با اجتماع ارتباط زیادی داشته و از نظر عاطفی سعی می کنند استقلال عاطفی خود را در این دوره نسبت به خانواده و والدین حفظ کنند و با دوستان و همسالان خود ارتباط بیشتری برقرار سازند. همچنین مایلند در این ارتباط ، خانواده نیز با آن ها هماهنگ باشد و به آن ها میدان بیشتری نسبت به این موضوع بدهد.
گرچه دوست خوب و شایسته برای تمام مقاطع سنی ارزنده و مهم است، اما برای دانش آموزان نوجوان
اهمیت بیشتری دارد؛ چون جوانان در آستانه ی زندگی اجتماعی قرار دارند و می توانند به وسیله ی دوست خوب و بافضیلت، شخصیت خود را تقویت کنند و استعدادهای خویش را شکوفا سازند و خود را برای فعالیت های دامنه دار اجتماعی فردای خویش مهیا سازند. به همین جهت است که ملاک شناخت آدمی در خوبی یا بدی هم نشینانش معرفی شده است.
« روی ان سلیمان قال : لاتحکموا علی رجل بشیء حتی تنظروا الی من یصاحب، فانما یعرف الرجل باشکاله و اقرانه و ینسب الی اصحابه و اخدانه » ، « حضرت سلیمان فرمودند: درباره ی کسی به نیکی یا بدی قضاوت نکنید تااینکه به دوستانش نظر کنید، ببینید آن ها چگونه آدمی هستند ، چون انسان از دوستانش شناخته می شود و به ویژگی همنشینان و دوستان صمیمی اش توصیف می گردد ».
در این جا به طور مختصر به فواید داشتن همنشین خوب اشاره می کنیم:
فواید دوست خوب
1. به جامعه پذیری انسان کمک می کند.
2. به اجتماعی شدن او کمک می کند.
3. مانع گوشه گیری، انزوا طلبی و دوری از جامعه است.
4. انتخاب دوست فرار از تنهایی است.
5. دوستان، به خاطر مشابهت مشکلاتشان به هم نزدیک می گردند.
6. به تقویت ارتباط کلامی کمک می کند.
7. باعث می گردد از خودمداری و خودمیان بینی خارج گردد.
8. همکاری، همدلی، صمیمیّت و رقابت را یاد می گیرد.
9. حسّ اعتماد به نفس در فرد تقویت می گردد.
10. دوستان خوب مکمل اند نه مزاحم.
و اما :
معیارهای انتخاب دوست
دراسلام مساله ی رابطه و دوستی که مبتنی بر اصول دینی باشد، به دیده ی احترام نگریسته شده و برای دوستی و انس و انتخاب دوست، توصیه های بسیاری شده است. از جمله:
1. انتخاب دوست با انگیزه ی الهی
امام علی ( ع ) می فرمایند : « کسی که دوست خود را که برای خدا با وی پیوند دوستی داشته، از دست بدهد؛ مانند کسی است که مهم ترین اعضای خود را از دست داده است » ( غرر الحکم، ج 2، ص 723 ).
و نیز از پیامبر اکرم ( ص ) روایت شده : « هیچ بنده ای در راه خدا دوستی نمی کند، مگر اینکه خداوند برای او درجه ای در بهشت قرار می دهد » ( مستدرک الوسائل، ج 8، باب 7، ص 323).
اگر دوستی ها بر اساس ارزش های جاودانه صورت گیرد، پایدار بوده و نتایج پربارش در قیامت آشکارتر می گردد. در این باره قرآن کریم می فرماید: « الاخلاء یومئذ بعضهم لبعض عدو الا المتقین »( سوره زخرف/ 67 )، « دوستان در آن روز دشمن یکدیگرند، مگر پرهیزکاران ».
امام صادق ( ع ) می فرمایند: « الا کل خلة کانت فی الدنیا فی غیر الله عزوجل فانها تصیر عداوةً یوم القیامة » (بحار الانوار، ج 70، ص277)، « بدانید هر دوستی ای که در دنیا برای خدا نباشد، در قیامت به دشمنی تبدیل می شود ».
2. ابتدا آزمایش، سپس انتخاب
یکی از معیارهایی که در روایات دینی برای انتخاب دوست به آن تصریح شده، آزمایش و امتحان دوستان است. چگونگی این امتحان در بعضی از روایات این گونه مطرح شده است؛ برای مثال ، آزمایش شخص در هنگام خشم و غضب، زیرا بعضی افراد به محض عصبانیت، برای خالی کردن عقده ی خود شروع میکنند به بد و بیراه گفتن و افشای بعضی رازها. چنین شخصی لیاقت دوستی ندارد، اما اگر دیدید دوست شما هرچقدر از شما عصبانی شد چیزی را برملا نکرد، این دوست صلاحیت دوستی ندارد.
امام صادق (ع) می فرمایند : « من غضب علیک ثلاث مرات ، فلم یقل فیک شراٌ فاتخذه لنفسک صدیقا » ( وسائل الشیعه، ج 12ف ص 147)، « کسی که سه بار نسبت به تو خشمگین و درباره ات به بدی سخن نگوید، ( این شخص شایسته ی رفاقت است.) او را برای دوستی انتخاب کن ».
ادامه ی این بحث را در طرح آینده دنبال کنید.
مرکز یادگیری سایت تبیان
تهیه: فاطمه شیرزاده
