آیا مکان های حفاری شده الف و ب به یکدیگر شباهت دارند؟
حساب کنید:
باستان شناسان متوجه شدند تفاوت هایی در انواع مدارک به دست آمده از 5 مکان حفاری شده وجود دارد. در جدول زیر، درصد مواردی را که در هر مکان کشف شده، نوشته اند. با استفاده از این اطلاعات، بگویید کدام یک از مناطق حفاری شده، شبیه یکدیگرند؟
راهنمایی:
چه تفاوتی بین درصد سفال های پیدا شده در مکان "الف" با "ب" وجود دارد؟ از نظر استخوان های پیدا شده چه طور؟
از معیارهای عددی برای مقایسه می توان استفاده کرد. برای پزشکان هنگام تصمیم گیری در آثار معالجات مختلف، برای زمین شناسان هنگام جستجوی نفت و برای متخصصان با ارزیابی هنگام تصمیم گیری در راه کارهای تبلیغاتی مشابه، تعیین شباهت یا تفاوت بین مجموعه های اطلاعات، بسیار مهم است.
پاسخ:
مکان های "ج" و "ه" بیشترین درصد شباهت را به یکدیگر دارند.
شروع کنید:
مکان ها را دو به دو جفت کنید و جدولی رسم کنید تا تفاوت درصد مربوط به هر ماه کشف شده در دو مکان را در آن بنویسید ( تفاضل کوچک تر از بزرگ تر ). مثلا برای مکان های "الف" با "ب" تفاوت ها بدین ترتیب به دست می آید: ( 10% - 30% ) ( 5% - 20% ) ( 0% - 10% ) ( 10% - 40% ) ( 30% - 45% )
اگر حاصل این تفاضل ها را با هم جمع کنیم خواهیم داشت:
90% = 15% + 30% + 10% + 15% + 20%
جدول زیر را کامل کنید:
راه حل:
با استفاده از راهنمایی، تفاوت درصد مربوط به هر ماه کشف شده در دو به دوی مکان ها را پیدا کنید و مجموع تفاوت ها را به دست آورید. این اطلاعات در جدول زیر نشان داده شده است. مثلا با توجه به جدول، در خانه ای که محل تقاطع ستون "ب" و سطر "الف" 90 درصد است. ( چون بین یک مکان و خودش تفاوتی وجود ندارد در خانه های مربوط به یک مکان 0 نوشته شده است. ) دو مکان که کم ترین مجموع را دارا هستند مکان های "ج" و "ه" می باشند. یعنی درصد موادی که در این مکان یافت شده، بیشترین شباهت را به هم دارند.
تحقیق کنید:
- با بررسی کفش های افراد خانواده، حداقل 4 ویژگی برای توصیف آن ها بیابید. سپس کفش ها را بر اساس ویژگی ها طبقه بندی کنید. با استفاده از این معیار، کدام جفت کفش ها بیشتر به هم شباهت دارند؟
- از خواراکی های موجود در آشپزخانه، کدام ها از نظر ارزش غذایی بیشتر به هم شبیهند؟
- با استفاده از اینترنت، مثال هایی از کاربرد ریاضی در حرفه باستان شناسی بیان کنید؟
مسائل اضافی:
1- با توجه به جدول کامل شده در قسمت راه حل، اگر خطی از گوشه بالای سمت چپ جدول به گوشه پایین سمت راست آن رسم کنیم، اعدادی که در دو طرف خط در مکان های مشابه قرار دارند، با یکدیگر مساویند. چرا چنین است؟
2- باستان شناسی به نام تی پاتریک کولبرت از دانشگاه آریزونا، از اطلاعات حاصل از 20 مکان حفاری شده توانست تخمین بزند که در گذشته، تقریبا در هر کیلومتر مربع از سرزمین های جنوبی امریکای مرکزی 200 نفر زندگی می کردند. امروزه در همین منطقه در مساحتی حدود 617/79 مایل مربع، 508’775’4 نفر زندگی می کنند.
( توجه: هر کیومتر مربع 386102/0 مایل مربع است ). جمعیت گذشته و حال را در این منطقه با هم مقایسه کنید.
3- در جدول زیر، قیمت نان، شیر، تخم مرغ، قهوه و آب پرتغال در 5 بازارچه محلی ارائه شده است. کدام دو بازارچه، تشابه قیمت هایشان بیشتر است؟ کدام بازارچه ها اختلاف قیمت بیشتری دارند؟ ( قیمت های جدول به تومان است. )
فکر کنید:
- باستان شناسان چگونه قدمت یک استخوان یا یک تکه سفال را تعیین می کنند؟
- به نظر شما، باستان شناسان آینده، هزار سال بعد هنگام حفاری در محله شما، چه چیزهایی خواهند یافت؟
- چه عواملی باعث شده شهر های قدیمی نابود شوند و در زیر خاک یا آب مدفون گردند؟
- چگونه می توانید آب و هوای چند منطقه مختلف را با یکدیگر مقایسه کنید؟
آیا می دانید:
- باستان شناسان برای یافتن ساختمان ها و خرابه های متعلق به تمدن های باستان به جستجوی اعماق آب ها نیز می پردازند.
- در روم باستان، از نشانه های مقام و منزلت فرد این بود که پس از مرگ در کنار جاده ای پر رفت و آمد به خاک سپرده شود تا رهگذران بتوانند هنگام توقف، سنگ نوشته مقبره وی را بخوانند به تصور آنان این کار به شخص مرده، شهرت ابدی و جاودانگی می بخشید.
- سکه هایی که در مکان های باستانی یافت می شوند به مورخان در فهم الگو های اقتصادی و تجاری فرهنگ های باستانی کمک می کند.
- باستان شناسان اغلب برای زدودن گل و خاک از روی سکه ها، استخوان ها و سفال ها و سایر یافته ها، از ابزارهای دندان پزشکی و سمبه ی مویی ( نخی ) استفاده می کنند.
- باستان شناسان در بعضی از موارد می توانند با تجزیه تحلیل تفاوت های موجود در نوع سوزن دوزی، رنگ و طرح تکه پارچه های پیدا شده، روستا یا محل بافته شدن آن را تعیین نمایند.
- شواهدی منبی بر وجود شهرهایی با طرح های شطرنجی، گذرگاه های آیینی، ترکیبات آپارتمانی و ساختار میدان ها و بازارها، باستان شناسان را به این عقیده رسانده است که چندین شهر باستانی از باسین مکزیک با شهر تئوتاکان از تمدن آزرت شباهت داشته اند.
پاسخ به مسائل اضافی:
1- به علت خاصیت تقارن، زیر مجموع تفاضل های بین دو شهر هنگام مقایسه شهر الف با ب و مقایسه شهر ب با الف یکسان می شود.
2- امروزه چگالی جمعیت در این ناحیه 60 نفر در هر مایل مربع یا تقریبا 23 نفر در هر کیلومتر مربع است. یعنی چگالی جمعیت در قدیم حدود 9 برابر جمعیت کنونی بوده است.
3- قیمت های مواد، در بازارچه های "الف" و "ه" شباهت بیشتری دارند. زیرا مجموع تفاضل های آن ها 64 تومان است. قیمت ها در بازارچه های "ج" و "ه" بیشترین تفاوت را دارند. مجموع تفاضل های آن ها 238 تومان است.
مترجم: منصوره فروزان
گروه مدرسه اینترنتی سایت تبیان - تنظیم: طیبه موسیوند
