روزهای آخر
نفسهای یك سال تحصیلی دیگر هم به شماره افتاده است و شمارش معكوس برای رسیدن به كنكور شروع شده است.
در این روزهای آخر چگونه باید خود را برای كنكور آماده كنیم؟
هر سال، جمعیت بسیاری از دختر و پسرهای جوان، شاید در بزرگترین امتحان و مسابقهی زندگی خود یعنی كنكور شركت میكنند كه برنده شدن در این ماراتن را بزرگترین آرزوی خود میدانند و برای رسیدن به سد كنكور صف میكشند كه بسیاری از آنها، به دلیل محدودیت ظرفیت و پذیرش، پشت درهای دانشگاه میمانند و دغدغه و نگرانی آن را همیشه به همراه دارند. اضطراب قبول شدن در كنكور همیشه هست اما بیتردید هرچه بیشتر به روز كنكور نزدیك میشویم، بر اضطراب داوطلبان افزوده میشود تا جایی كه در روز آزمون، اضطراب به اوج خود میرسد.
شاید اضطراب روزهای آخر، داوطلبان را برای درس خواندن و تلاش بیشتر، ترغیب كند اما در واقع این تلاشهای آخر، ممكن است به ضرر داوطلب تمام شود و نگرانی و اضطراب آزمون را در او بیشتر كند. بنابراین در این روزهای كوتاه باقیمانده تا كنكور، سعی كنید به دنبال آرامش باشید و البته در كنار آن، به مرور مطالبی بپردازید كه قبلاً مطالعه كردهاید، زیرا دیگر زمان مطالعه سپری شده است و این كار تنها موجب برهم زدن آرامش و تعادل روحی شما میگردد.
اشتباه نكنید! منظور از مرور و دوره، مطالعهی مباحثی است كه قبلاً فراگرفتهاید. برای مثال شما بارها یك فصل از ریاضیات را مطالعه كرده و تست هم زدهاید اما پس از صرف وقت بسیار، در عمل به این نتیجه رسیدهاید كه نمیتوانید تستهای مربوط به آن را حل كنید، بدیهی است كه شما هنوز این فصل را فرا نگرفتهاید و اگر واقعاً به این نتیجه رسیدهاید كه برای رفع مشكلتان، نیاز به باز آموزی دارید، دیگر مجال چنین كاری نیست. اما اگر در فصل دیگری، مطلب را آموختهاید و میتوانید تستهای آن را علیرغم اشكالات زیاد، حل كنید و پیشرفت خود را در آنها مشاهده كنید و كارتان در حد رفع اشكال و مرتب كردن مطالب در ذهن و تسلط و حافظهای كردن مطالب است، وضعیت فرق میكند و باید این كار را با جدیت انجام دهید، چرا كه بدون تردید انجام این مراحل (رفع اشكال- مرتب كردن فرمولها و نكات- حفظ كردن) ضامن نتیجهگیری از زحمات قبلی شما است و عدم انجام آن، موجب هدر رفتن روزهای زیادی است كه صرف مطالعات اولیه در آن مباحث كردهاید.
دروس را برای مرور و دوره، میتوان به دو دسته تقسیم كرد:
یك دسته شامل دروسی است كه به طور كامل خوانده، تست زده و دوره هم كردهاید. وضعیت تسلط شما در این دروس، بالای 50 درصد است. دستهی دیگر شامل دروسی است كه بر آنها تسلط كافی ندارید. وضعیت شما در این دروس زیر 50 درصد است. وقت روزانهی خود را قسمت كنید. بخش اصلی آن را كه حدود 70 تا 80 درصد از وقت روزانهی شما را تشكیل میدهد، صرف خواندن دروس دستهی دوم كنید و بخش دیگر را كه شامل 20 تا 30 درصد وقت باقیماندهی شماست، به دروس دستهی اول اختصاص دهید.
كار شما در این دروس، اختصاص دادن اندكی از وقت روزانهتان (حداقل نیم ساعت) برای هر یك از دروس دستهی اول، جهت حل تستهای آن است. این حفظ ارتباط بسیار ارزشمند است و موجب تسلط روزافزون شما در همهی دروس میشود. شما حتی میتوانید در حل تستهای یك درس، آنها را از چند مبحث مختلف تمرین كنید، مثلاً اگر برای دیفرانسیل یك ساعت وقت در نظر گرفتهاید، یك روش این است كه همهی زمان در نظر گرفته شده را صرف خواندن یك بخش از آن درس كرده و مثلاً تمام وقت خود را انتگرال بخوانید، یا وقت خود را صرف خواندن چندین مبحث مختلف كنید و مثلاً چند تست انتگرال، چند تست مشتق و ... را در دستور كار خود قرار دهید.
حسن این شیوه آن است كه هر روز از طریق حل تستهای مباحث مهم (به خصوص آنهایی كه خودتان نیاز بیشتری احساس میكنید) این آمادگی ذهنی را كسب میكنید كه خیلی سریع از یك موضوع به موضوع دیگر پرداخته و سرعت و تحرك فكریتان را در مباحث گوناگون آن درس افزایش دهید.
نكته برای داوطلبان قویتر:
اگر تسلط شما در اغلب دروس خوب و عالی است، باز هم دروس را به دو دسته تقسیم كنید و برای دروسی كه نسبتاً ضعیفتر هستید، وقت كافی در نظر بگیرید. بدیهی است كه در این صورت، بیشترین فعالیت شما، حل و مرور تستها است و نسبت تقسیم اوقات روزانه، بین دو دسته دروس تغییر میكند و برای دروس دستهیاول (دروسی كه قویتر و مسلطتر هستید) باید وقت بیشتری در نظر بگیرید.برای مطالعهی دروس دستهی دوم (دروسی كه در آنها ضعیفتر هستید) ساعات مطالعه را طولانیتر و به اندازهی نیاز در نظر بگیرید.
زمانی را كه برای مطالعهی این دروس در نظر گرفتهاید، بین 2 تا 4 درس تقسیم كنید. بعضیها علاقه دارند كه در یك روز، فقط یك درس را مطالعه كنند اما این عمل، بهرهوری مطالعه را كاهش میدهد و در طول مدت كوتاهی، موجب گسیختگی ارتباط فكریشان با مطالبی كه چند هفتهی قبل خواندهاند، میشود. اما با این حال، شما میتوانید درسی را كه موجب نگرانیتان شده است، در مهلت كوتاهی جمعبندی كرده و مجدداً برنامهی مطالعه را به وضعیت عادی برگردانید.
اگر توانستهاید كلیهی دروس را تا این زمان مرور كنید، برنامه خوبی اجرا كردهاید و حالا میتوانید یك بار دیگر و با اطمینان خاطر و اعتماد به نفس، آنها را دوره كنید. ولی اگر درسها و كارهای باقیمانده، هنوز اجازهی اجرای چنین برنامهای را به شما ندادهاند، حداقل این اصل مهم را در برنامهی خود اجرا كنید كه تمام مطالب حفظ كردنی و قسمتهای مشكل دروس (از نظر خودتان و با توجه به تجربهی مطالعاتیتان) را در این چند روز فرصت باقیمانده تا كنكور برای آخرین بار دوره كنید.
شما میتوانید در 4 روز آخر، با صرف روزی 4 الی 5 ساعت و حتی كمتر از آن، تمام كتاب شیمی را به خصوص بخشهای دشوار و مهم آن را دوره كنید. تجربیها حتماً در ده روز آخر، زیستشناسی را مرور كنند و بر قسمتهای مشكلتر تاكید كرده و تسلط یابد، لغات، تاریخ ادبیاتها، متون مهم، تستهای علامت زده در دروس مختلف و هر آنچه كه مرور و دورهی آن در این ایام كوتاه باقیمانده تا كنكور، میتواند مفید باشد، حتی فرمولهای ریاضی یا تستهای آن را در برنامهی روزهای آخر خود قرار دهید. بدیهی است كه عمدهی وقت شما متعلق به مطالب و دروس حفظ كردنی است.
بر اساس ارزیابیهایی كه از سرعت مطالعهی خود در دروس مختلف دارید و با توجه به منابعی كه باید بخوانید، با دقت تمام، وقت لازم برای هر درس را محاسبه كنید و اگر مجموع این وقت، از وقت واقعی و مفید شما فراتر رفت، از منابع تعیین شده، قسمتهای كم اهمیتتر را حذف كنید و برنامهی تنظیم شده را با واقعیت و تواناییهای خودتان تطبیق دهید.عدم توجه به این موضوع میتواند منجر به لطمات جدی گردد. كمتر شدن ساعات خواب از میزان حداقل، اضطراب و احساس كسالت در اثر عدم اجرای برنامه و نرسیدن به اهداف تعیین شده كه همه، افت شدید تواناییهای فكری، حافظهای و تمركز را در پی خواهند داشت، از نتایج یك برنامهی نادرست و غیرواقعی است.جمعهای كه در راه است، برای شما روز بسیار مهمی میتواند باشد. شما باید در این روز به ارزیابی واقع بینانهای از خود در دروس مختلف برسید.
فراموش نكنید كه ارزش وقت صرف كردن برای رسیدن به این نتیجه و ارزیابی از خود، از دهها ساعت مطالعه، بیشتر است. فاصلهی 5، 6 روزهی باقیمانده تا كنكور، دیگر مجالی برای خواندن كتاب جدید یا حتی تست جدید نمیگذارد. در این هفته بهتر است منابعی را كه هفتهی پیش مطالعه كردهاید و هنوز در بعضی مباحث آن احساس ضعف میكنید، مطالعه كنید و یا تستهایی را كه علامت زدهاید، مجدداً مرور كنید. حل دوبارهی تستهای كنكورهای آزمایشیای كه قبلاً در آنها شركت كردهاید، میتواند بسیار موثر باشد.
تجربهی سالهای گذشته نشان داده است كه این تستها، ضمن در نظر گرفتن چهارچوبهای جدید كنكور، مشابهت زیادی با تستهای كنكوری كه قرار است در آن شركت كنید، دارد. نیازی به گرفتن زمان و نمرهدهی نیست اما اگر این كار موجب افزایش روحیه و اعتماد به نفس شما میشود، آن را انجام دهید. یادتان باشد كه سوالات كنكور دو سال گذشته را حتماً در این مدت مرور كنید. البته حتماً تستهای آن را دیدهاید و یا قبلاً حل كردهاید ولی این كار به شما یادآوری میكند كه در كنكور، سوالات عجیب و غریب نمیپرسند و باید همین مطالبی را كه از كتابهای درسی آموختهاید، به خوبی فراگرفته و پاسخ دهید تا موفق شوید.
اگر دانشآموزی قوی هستید، وضعیت برای شما كمی فرق میكند. اگر در درسی وضعیتی عالی دارید و منابع تستی خود را هم دوره كردهاید، به طوری كه همهی مطالب آن برایتان حافظهای شده است، میتوانید با توجه به زمان، منبع «تستی» جدیدی را در دستور كار خود قرار دهید.در این مدت، اجرای این توصیهها، بدست آوردن درك درستی از آنها، فراموش نكردن و یادآوری به موقع هر یك از آنها، خود نیاز به صرف وقت و حواس جمع دارد. یك فرد نزدیك كه واقف به این مسایل بوده و به طور نسبی آنها و شما را درك كند (فردی كه دست كم بتوانید به راحتی با او گفتوگو كنید و مسایل خود را مطرح كنید)، میتواند در پذیرش امر نظارت و هم فكری در تهیه گزارشات و ثبت و درج وظایف، به خصوص در این روزهای آخر، كمك فكری شما باشد و باری از دوش شما بردارد تا بتوانید بهتر تصمیم بگیرید.
در صورتی كه این كار از طریق مشاور یا مربیان آموزشی شما یا هر دو انجام گیرد، تأثیر چشمگیری در نتیجهگیری و آرامش درونی شما خواهد داشت.بی تردید یكی از عوامل مهم عدم موفقیت در كنكور، عامل اضطراب و استرس داوطلبان است كه گاهی با فشار خانوادهها برای قبولی فرزندانشان در كنكور، افزایش هم مییابد. اضطراب موقعیتی است كه در شرایط و وضعیت خاص، فرد با آن مواجه میشود و بالاترین سطح ناراحتی و نگرانی را احساس میكند. در این روزها اضطراب ناشی از كنكور، مشكل بسیاری از داوطلبان است و متأسفانه این دسته، علیرغم مطالعهی خوب و آمادگی كامل، به دلیل اضطراب، در كنكور ناموفق عمل میكنند، البته وجود كمی اضطراب در هر امتحانی طبیعی است اما لازم است كه راههای غلبه بر اضطراب و استرس را نیز فراگرفت.
تپش قلب، خشك شدن دهان، سرد شدن دست و پا، از دست دادن تمركز، لرزش دست و ... نشانههای آشنایی هستند كه در اثر فشار روانی و اضطراب ایجاد میشوند و خواه ناخواه كاركرد فرد را مختل كرده و بازده را پایین میآورند. نخستین گام برای مقابله با اضطراب، حفظ ارادی آرامش است، به این معنا كه اگر مشكلی پیش آمد، به جای این كه دست و پای خود را گم كرده و دست از تلاش بردارید، به صورت ارادی تصمیم بگیرید كه آرام باشید. به هنگام احساس تنش و اضطراب به خود بگویید: «آرام باش» و برای این كه مطمئن باشید كه آرام هستید یا نه، 3 تا 5 نفس عمیق كشیده و كل بدنتان را بررسی كنید و ببینید اگر انقباض و فشردگی در ناحیهای وجود دارد، آن را برطرف كنید، برای این كار بهتر است چشمها بسته بوده و این اتفاقات را تجسم كنید.
یكی دیگر از راههایی كه میتوانید در كسب آرامش از آن استفاده كنید، انجام كارها به شیوهای آرامتر است. دانشآموزان به این روش، تكنیك slowmotion میگویند و آن را یكی از موثرترین روشها در روزهای پایانی برای دستیابی به آرامش میدانند، از آنجا كه در این ایام همه جا سخن از مدیریت زمان و سرعت عمل است، ممكن است انجام دادن كارها با سرعت بالا و گاه با عجله تبدیل به یك عادت شود كه این مساله خود به خود باعث اضطراب میگردد. پیشنهاد میكنیم برای حفظ آرامش، زمانی را به انجام «كند» كارها اختصاص دهید. برای مثال میتوانید هنگام صرف غذا، در كمال آرامش و با خیالی آسوده غذا بخورید....هدف از این كار این است كه مادامی كه در حال رفع ضعفها و نقایص خود هستید واغلب انرژی شما صرف این دروس میشود، ارتباط خود را با دروس دستهی اول قطع نكنید و تسلط و توانایی فكرتان را در آنها حفظ كرده و حتی افزایش دهید و به این ترتیب، به حفظ اعتماد به نفس و آرامش روحی خودتان كمك كنید.
مرکز یادگیری تبیان - گردآوری و تنظیم: مریم فروزان کیا