ارزشیابی پیشرفت تحصیلی

ضرورت توصیف نتایج(1)

اشاره

هدف از برگزاری دوره‏های آموزشی و نشانه‏ی کارآمدی هر فعالیت آموزشی یا پرورشی، ایجاد تغییرات مطلوب در شناخت و رفتار بالقوه‏ی یادگیرندگان است. همین هدف اساس و چگونگی فعالیت‏های آموزشی و پرورشی را تعیین می‏کند. برای دست‏یابی به این هدف، به اطلاعاتی نیازمندیم که پیشرفت تحصیل یادگیرندگان را نشان دهد. با دست‏رسی به این اطلاعات و تجزیه و تحلیل آن‏ها می‏توانیم مشخص کنیم، کدام بخش از آموزش به یادگیری یادگیرندگان منجر شده است، و یادگیرندگان از کد ام بخش بهره‏ی لازم را کسب نکرده‏اند و در آن زمینه به توجه و آموزش بیشتری نیاز دارند. از سوی  دیگر، آگاهی از مؤثر بودن فعالیت‏ها و کوشش‏های آموزشی، مشوقی برای تداوم فعالیت‏های یادگیری_ یاددهی معلم و یادگیرنده است و به آنان کمک می‏کند که آگاهانه به این فعالیت‏ها اقدام کنند. بنابراین، معلمان به منظور افزایش و عمق بخشیدن  به یادگیری یادگیرندگان، به اطلاعاتی نیاز دارند تا نحوه‏ی آموزش خود را به سوی آموزش معنی‏دار و درست هدایت کنند. به  همین منظور، ضرورت دارد که به جای ثبت اطلاعات جمع‏آوری شده در قالب نمره، به توصیف آن‏ها اقدام کنیم. در این مقاله و مقاله‏های بعدی، به ترتیب ضرورت توصیف نتایج ارزشیابی پیشرفت تحصیلی یادگیرندگان، فواید توصیف نتایج ارزشیابی پیشرفت تحصیلی و چگونگی آن بیان خواهد شد.

مفهوم تدریس

همان‏طور که می‏دانیم، آموزش (تدریس) به فعالیت‏های هدف‏دار معلم گفته می‏شود که برای یادگیری در یادگیرنده از طریق تعامل معلم و یادگیرنده جریان می‏یابد. در واقع، یادگیری یادگیرنده هدف آموزش است و آموزش وسیله‏ی رسیدن به این هدف. به بیانی دیگر، آموزش به معنای هدایت و کنترل سنجیده و اندیشمندانه‏ی تجربه‏های یادگیرنده به منظور نفوذ در یادگیری اوست. بنابراین، آموزش نیازمند به‏کاربستن راهبردهایی است که به‏منظور هدایت یادگیرندگان، در جهت رسیدن به انتظارات آموزشی و پرورشی طراحی می‏شود.

آموزش کارآمد

هر یادگیرنده‏ای با توجه به توانایی‏هایش، در زمینه‏ی موضوع یادگیری تجربه‏های مثبت (موفقیت در یادگیری) و منفی (شکست در یادگیری) دارد و با این تجربه‏ها برای یادگیری پا به کلاس درس می‏گذارد. در واقع، هر یادگیرنده‏ای ساخت‏شناختی مخصوص به خودش را دارد. آگاهی از ساخت‏شناختی یادگیرنده در زمینه‏ی آموزش موردنظر، بر ارائه‏ی آموزش کارآمد معلم مؤثر است. بدین معنا که اگر معلم محتوای آموزش و محیط یادگیری را به گونه‏ای آماده کند که یادگیرنده بتواند بین مطالب جدید و قدیم (آموخته‏های قبلی) ارتباط برقرار کند، یادگیری او به‏طور معنی‏دار اتفاق می‏افتد. وقتی یادگیرنده در یادگیری معنی‏دار مطالبی که به او ارائه می‏کنیم موفق شود، در او لذت یادگیری به‏وجود می‏آید و همین رضایت و شادی از یادگیری است که برای یادگیری بیشتر ایجاد انگیزه خواهد کرد. بنابراین، آموزش کارامد مستلزم وجود معلم اندیشمند است؛ معلمی که کارها را با تدبیر و هدف انجام می‏دهد.

سنجش ورودی

هر معلم اندیشمندی پیش از آموزش، به سنجش آمادگی یا ویژگی‏های یادگیرندگان دست می‏زند که برای دست‏یابی به انتظارات آموزشی یا پرورشی، پیش‏نیاز محسوب می‏شود. در واقع، معلم اندیشمند از طریق سنجش آغازین (ورودی) ساخت‏شناختی یادگیرنده را به‏منظور آگاهی از پیش‏دانسته‏ها و تسلط او بر پیش‏نیازهای موضوع یادگیری، ارزشیابی می‏کند. سپس براساس تجزیه و تحلیل نتایج به‏دست آمده از سنجش آغازین، زمینه‏هایی را که یادگیرنده بر آن‏ها تسلط نداشته است و در آن‏ها به کمک نیاز دارد، مشخص می‏کند و برای انتخاب نقطه‏ی شروع آموزش (انطباق محتوای آموزش با توانایی یادگیرندگان) و رفع کمبودها و کاستی‏های آموزشی یادگیرندگان (تسلط بر پیش‏نیازهای یادگیری) تصمیم می‏گیرد و به آموزش مطالب درسی متناسب با نیاز و توانایی آنان می‏پردازد. از سوی دیگر، معلم باید معین کند از چه نوع فعالیت‏ها و راهبردهای آموزشی (فردی یا گروهی) استفاده خواهد کرد. زیرا طبق نظر بسیاری از نظریه‏پردازان روان‏شناسی یادگیری و پرورشی (به‏ویژه ویگوتسکی) هر یادگیرنده‏ای برای انجام دادن هر فعالیتی در زمان معینی (لحظه‏ی آموزش‏پذیری) توانایی یادگیری دارد و این لحظه برای تمام یادگیرندگان یکسان نیست.

ادامه دارد ...

منبع:

رشد تکنولوژی آموزشی، آبان ماه 1388

احمد شریفان ( کارشناس ارشد سنجش و اندازه‏گیری)