انشا را این گونه به کودکان ناتوان یادگیری آموزش دهیم
در مقاله قبلی به مشکلات هجی کردن و انشا نویسی در دانش آموزان اشاره کردیم. گفتیم که برای شناسایی دانش آموزانی که در حیطه نوشتار و انشا مشکل دارند به اطلاعات دقیقی از مهارت دانش آموزان در حیطه های مختلف نوشتن (هجی کردن، حاشیه گذاری، گرامر، تعداد لغات و ...) نیازمندیم. معلمان این اطلاعات را از طریق از طریق آزمون های گوناگونی که مهارت های نوشتاری دانش آموزان را می سنجد به دست می آورند.
برنامه ریزی برای آموزش انشا
آزمون تصویری زبان یا pslt و آزمون زبان نوشتاری دو ابزار هنجار مرجع هستند که در آن دانش آموزان باید نمونه های نوشتاری خود را ارایه کنند.
در آزمون تصویری زیان pslt دانش آموزان داستانی را درباره تصویر یک پسربچه در حال بازی می نویسند. بخش هایی از نوشته دانش آموز مثل تعداد کلمات، تعداد جملات، صحت ترکیب و میزان انتزاعی بودن جملات مورد ارزیابی و قضاوت قرار گرفته و با نمرات هنجار مقایسه می شوند.
در آزمون زبان نوشتاری از دانش آموز خواسته می شود نمونه ای از نوشته خود را درباره شرایط کارتونی که ماجرایی فضایی را دنبال می کند ارایه دهند. از طریق ارزیابی نوشته دانش آموزا به خزانه واژگان و رشد توانایی دانش آموز در پاراگراف بندی، نحوه شروع و خاتمه متن و غیره نمراتی داده می شود. دانش آموزانی که در این آزمون ها نمرات پایینی دریافت کنند احتمالا به آموزش بیشتری نیاز دارند و واجد دریافت آموزش جبرانی هستند.
چه مداخلاتی در رفع مشکلات انشا موثر هستند؟
برخی معتقدند که آموزش جنبه های مکانیکی نوشتن باید حذف شود، چون مانع بروز خلاقیت دانش آموزان می گردد. در واقع آموزش نوشتن باید به نحوی باشد که افراد را تشویق کند تا عقایدی که میخواهند را بازگو کنند و در عین حال جنبه های اساسی نوشتاری را نیز فراموش نکنند .زیرا این جنبه ها برای برقراری یک ارتباط روشن و صریح ضروری است .برنامه ها باید ابعاد خاصی از دستور زیان را آموزش دهند .به طور کل مهارت های مکانیکی نیابد بر آموزش ارتباط برقرار کردن به وسیله نوشتار سایه افکند.
یکی از رویکردها در زمینه آموزش نوشتن این است که دانش آموزان در ابتدا باید تصاویری را از روزنامه ها و مجلات ببرند و برای هریک از تصاویر بریده شده عنوانی بنویسند. در مرحله بعد معلم آن ها را راهنمایی می کند که هر تصویر را با یک جمله توصیف کنند. سپس این دانش آموزان باید مطالب توصیفی دو جمله ای بنویسند. که در این مرحله است که به آن ها قواعد نگارشی و دستور زبان نشان داده می شود. و در مرحله چهارم کودکان برای تصویرها توصیف های سه جمله ای یا طولانی تر می نویسند. البته ضرورتی ندارد که جملات نوشته شده حتما به یکدیگر ارتباط داشته باشند. در مرحله پنجم از آن ها خواسته می شود که به طور موضوعی مطلب بنویسند.
- بر اساس تحقیقات انجام شده در مورد نوشتن میتوان توصیه های چندی را درباره آموزش ارایه داد.
- دانش آموزان باید آنچه را می خواهند بنویسند ابتدا برنامه ریزی کنند. برنامه ریزی می تواند نکته برداری ساده تا تهیه نمودارها یا خلاصه ها را دربر بگیرد.
- دانش آموزان باید برنامه هایشان را به مواد نوشتاری تبدیل کنند. این کار باید عمدتا بر تبدیل یک کار نوشته شده به یک پیش نویس متمرکز باشد.
- دانش آموزان باید آنچه را که نوشته اند ویرایش کنند. ویرایش باید از طریق خواندن دوباره آن صورت گیرد تا ببینند آنچه را که می خواسته اند به زبان بیاورند بیان کرده اند یا نه. سپس اشکالات آن را رفع کنند.
شش اصل که متخصصان به منظور جلوگیری از مشکلات نوشتاری مد نظر قرار داده اند:
- ارایه آموزش نوشتاری موثر
- ارایه آموزش نوشتاری به منظور رفع نیازهای فردی کودکان با ناتوانایی یادگیری
- مداخله زودهنگام و انجام تلاش مداوم و منسجم در بهبود مهارت های نوشتاری کودک
- داشتن این تفکر که همه کودکان نوشتن را می آموزند.
- شناسایی و توجه به موانع تحصیلی و غیر تحصیلی نوشتن و موفقیت های تحصیلی
- استفاده از ابزارهای فناوری برای بهبود عملکرد نوشتن.
در مداخله ی آموزش بیان نوشتاری به دانش آموزان آموزش داده می شود که چگونه سر سطر هر پاراگراف بنویسند، چگونه از جملات موضوعی استفاده کنند، چگونه مجموعه ای از حوادث را توصیف کنند و چگونه تولیدات نوشتاری خود را بر اساس انواع ویژگی های نوشتاری ارزیابی کنند.
ایجاد راهبرد خودتنظیمی
در این رویکرد معلمان راهبردهایی را برای برنامه ریزی یا بازبینی متنها آموزش می دهند. آن ها رویکردهای خودگردان شامل: هدف گذاری، خودنظارتی ، خودآموزی و خود تقویتی را آموزش می دهند. معلمان می توانند با استفاه از ایجاد راهبرد خود تنظیمی راهبردهایی از قبیل برنامه ریزی، سازمان دهی نوشتن، ویرایش و بازبینی را تعلیم دهند. همچنین می توانند نوشتن حروف بزرگ، سازمان دهی، نقطه گذاری و هجی کردن را تعلیم دهند.
دانش آموزان هنگام نوشتن راهبردهای زیادی را فرامی گیرند بعضی از این راهبردها عبارتند از:
جمله نویسی:
دانش آموزان می آموزند چگونه جملات ساده، مرکب، و پیچیده تشخیص دهند.پاراگراف نویسی:
تصحیح کردن:
دانش آموزان می آموزند چگونه نوشته های خود را اصلاح کنند و اشتباهات خود را در متن پیدا کنند.موضوع نویسی:
تقویت
این موضوع کاملا تایید شده است که پاداش دادن بر عملکرد نوشتاری دانش آموزان تاثیر مثبت دارد. هرچه معلمان نوشتن کلمات را بیشتر تقویت کنند، دانش آموزان کلمات بیشتری را می نویسند. هنگامی که به استفاده بیشتر از افعال اقدامی پاداش داده می شود، دانش آموزان افعال بیشتری را در نوشته هایشان به کار می برند (دویدن چرخیدن و پرتاب کردن افعال اقدامی هستند، اما فکر کردن و خواستن جز این افعال نیستند) هنگامی که به کار بردن کلمات متنوع تقویت شود، دانش آموزان در نوشته هایشان واژگان بیشتری به کار می برند. با وجود این تقویت بخشی از نوشتن بر عملکرد بخش های دیگر تاثیر ندارد. بنابراین سیستم پاداش دهی باید به گونه ای باشد که در بهبود ابعاد گوناگون نوشتن تاثیر بگذارد.
دستور زبان داستانی
دستور زبان داستانی یکی از فنون موثری است که نقش ارزنده ای در کمک به دانش آموزان با ناتوانایی های یادگیری در نوشتن انشاهای بهتر دارد. روش دستور زبان داستانی به آموزش اجزای اساسی داستان (یا یک مقاله) به دانش آموزان و دادن یک چهارچوب به آن ها به عنوان بخشی از مرحله برنامه ریزی که در نوشتن آثارشان به کار می بند گفته می شود. این روش رویه نوشتن را تسهیل می کند. این روش از نظر اجرایی ساده است و به دانش آموزان در تولید آثار نوشتاری با کیفیت بالا کمک می کند.
فنون شناختی-رفتاری
طرفداران رویکردهای شناختی – رفتاری ناتوانایی یادگیری اغلب توصیه می کنند که معلمان هنگام تدوین برنامه های آموزشی برای بهبود نوشتن روش های مختلف مانند دستور زبان داستانی، ویرایش به کمک همسالان و خود ارزیابی را با هم ترکیب کنند. خودارزیابی و خود نظارتی تکنیک های موثری هستند. زمانی که دانش آموزان درباره نوشته هایشان بازخورد دریافت می کنند نوشته های آن ها به طور شگفت انگیزی بهبود پیدا می کند.
همان طور که گفته شد دانش آموزان با ناتوانایی یادگیری اتواع مشکلات را در دستخط نوشتن املا و عبارات نوشتاری دارند .تمرین های آموزش موثر در دستخط بر سرمشق دهی معلمان و تمرین دانش آموز تاکید می کند. در مقالات بعدی به مشکلات املانویسی دانش آموزان خواهیم پرداخت.
