طبقه بندی دانش آموزان با ناتوانایی یادگیری

به طور کلی ناتوانایی یادگیری (Learning disability) اصطلاحی است که برای مجموعه ی پیچیده ای از رفتارها و نشانه ها به کار می رود ، شاید اگر به شما والدین گرامی گفته شود دانش آموز شما LD  یا ناتوان یادگیری است ، در ابتدا متعجب شوید و شاید  این کلمه به اندازه کافی برایتان روشن نباشد. بنابراین می بایست با شناخت انواع و طبقه بندی اختلال یادگیری آگاهی خود را درباره ناتوانی دانش آموزتان افزایش دهید.

با توجه به مراحل رشد فرآیندهایی مثل گوش دادن، صحبت کردن، خواندن و نوشتن و با در نظر گرفتن این که یادگیری خواندن و نوشتن و حساب کردن، پایه ای برای یادگیری های دیگر است، اختلال یادگیری شامل اختلال در این موارد می شود.

اختلال در سه حیطه زیر جز اختلالات مهم در حیطه ناتوانایی یادگیری محسوب می شود.

• خواندن و هجی کردن
• نوشتن و املا
• ریاضیات و حساب

"دیس لکسی" یا "نارساخوانی" اصطلاحی است برای دانش آموزانی کهعلی رغم برخورداری از هوش طبیعی قادر به خواندن نیستند. این گروه از دانش آموزان ممکن است واژه های زیادی بدانند و به راحتی در هنگام صحبت کردن از آن ها استفاده کنند، اما قادر به شناسایی نشانه های نوشتن یا چاپی نیستند. برخی از این دانش آموزان می توانند واژه ها را بخوانند اما مفهوم آن را نمی فهمند، این حالت را اصطلاحا "هیپرلکسی" می نامند.

ویژگی اصلی اختلال خواندن، ناتوانایی در مهارت خواندن است که با هوش پایین و مشکلات آموزشی قابل توجیه نیست گاهی معلمان و مربیان و حتی والدین به دلیل ناآگاهی از مشکل دانش آموزان آن ها را در شمار عقب مانده های ذهنی قرار می دهند، یا آن ها را کودن و تنبل و افرادی که برای یادگیری  تلاش نمی کند، خطاب می کنند و گاهی آن ها را سرزنش می کنند. گاهی دشواری های خواندن با مشکلات هجی کردن نیز همراه است. توانایی خواندن و هجی کردن با این که با هم ارتباط نزدیک دارند اما یکی نیستند و ممکن است جداگانه وجود داشته باشند.

مشکلات مربوط به نوشتن و املا در بین دانش آموزان ناتوانایی یادگیری اکثرا دیده می شود. اصطلاح "دیس گرافی" برای دانش آموزانی که با وجود هوش طبیعی بسیار بد می نویسند به کار می رود. اکثر این دانش آموزان وارونه نویسی یا آینه نویسی می کنند. برخی محققان معتقدند بدنویسی این دانش آموزان بیشتر مربوط به عدم هماهنگی حرکتی آن هاست.

اما به هر حال نوشتن باید به عنوان یک عمل پیچیده، که شامل رشد ذهنی، مهارت های حرکتی و بینایی است در نظر گرفته شود. دانش آموزان مبتلا به اختلال نوشتن پس از ورود به دبستان خیلی زود مسایلی در هجا کردن کلمات، کلمه بندی افکار خود طبق موازین دستوری و املا نشان می دهند. نوشتار آن ها حاوی تعداد زیادی اشتباه دستوری و ضعف در ساختن پاراگراف ها می باشد.

در ریاضیات دانش آموزان نه تنها نحوه محاسبه کردن را می آموزند، بلکه یاد می گیرند چگونه استدلال کنند و آن را برای حل مسایل زندگی واقعی به کار ببرند. گرچه یک دانش آموز اختلال یادگیری  ممکن است قادر باشد شمارشی بی معنا انجام دهد، یا جدول ضرب را حفظ کند ولی ممکن است درک نکند این اعداد نشانگر چه هستند. اختلال ریاضی با نام "دیس کالکولی" یا اختلال در محاسبه هم شناخته شده است. محققان انواع بسیار متععدی از مشکلات را در حوزه ریاضی مطرح کرده اند. بسیاری از این مشکلات به طور مستقیم به عملکرد حساب مربوط نمی شود بلکه به مشکلات شناختی و اختلال پردازش اطلاعات مربوط است. دانش آموزان با اختلال ریاضی معمولا برای شمارش اعداد از انگشتان دست ها یا وسایل کمکی دیگر بهره می گیرند.

اختلالاتی که به طور خلاصه شرح آن گفته شد، دانش آموزانی را دربر می گیرد که علی رغم داشتن هوش طبیعی یا بالاتر از متوسط و فراهم بودن امکانات مناسب محیطی و آموزشی و برخورداری از حواس مختلف سالم (بینایی شنوایی و ...) و نداشتن مشکلات شدید عاطفی، پیشرفت آموزشی آن ها در یک یا چند زمینه درسی مانندن خواندن، نوشتن، املا، هجی کردن و حساب کردن بسیار پایین تر از متوسط همگانی خود و بهره هوشی و امکانات و انتظارات آموزشی است. بسیاری از معلمان، مربیان، مشاوران ، پدران و مادران وقتی با چنین دانش آموزانی برخورد می کنند به حیرت می افتند، زیرا اغلب نمی دانند چرا دانش آموز با وجود هوش طبیعی و امکانات لازم قادر به یادگیری نیست.

طبقه ای دیگر از اختلالات یادگیری وجود دارد که تحت عنوان "نامشخص" طبقه بندی می شوند. این طبقه برای آن دسته از اختلالات یادگیری در نظر گرفته شده است که، ملاک های هیچ یک از اختلال های گفته شده را در برنمی گیرد و ممکن است شامل مشکلاتی در هر سه زمینه (خواندن، ریاضیات و نوشتن) باشد. در این وضعیت اگرچه دانش آموز مبتلا ممکن است در هریک از آزمون های مربوط به خواندن، ریاضیات و نوشتن با توجه به سن و هوش و آموزش متناسب با انتظارات عمل کند، ولی ترکیب توام این مهارت ها به طور جدی در پیشرفت تحصیلی وی تداخل می کند.

در مقالات بعدی به تفصیل انواع این اختلالات و علل و درمان آن ها را شرح خواهیم داد.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه : نسیم گوهری