اختلال خواندن (نارسا‌‌خوانی)

شما معمولا نمی‌توانید از نارساخوانی کودک خود تا قبل از ورود به مدرسه آگاه شوید. زیرا خواندن مهارتی نیست که در سنین قبل از آموزش رسمی مدرسه ای به‌دست آید. اگر آموزش خواندن توسط والدین قبل از مدرسه صورت گیرد، باز هم ممکن است مشکل نارسا‌خوانی کودک را به عدم برخورداری وی از آموزش رسمی نسبت دهید. از متداول‌ترین اختلالات یادگیری در بین کودکان،  اختلال در خواندن است.

فرآیند خواندن در آغاز مدرسه از اهمیت و حساسیت زیادی برخوردار است. زیرا تاثیر قابل توجهی در سازگار فردی و اجتماعی و بهداشت روانی کودک دارد.

مشکلات خواندن از اساسی ترین مشکلاتی است که کودکان با ناتوانایی یادگیری با آن مواجه می‌شوند. زیرا کودکی که نمی‌تواند بخواند، شانس بسیار کمی جهت موفقیت در مدرسه دارد. خواندن مهارت پیچیدای است که مانند سایر مهارت‌ها، یادگیری آن احتیاج به تمرین و ممارست دارد. در واقع خواندن ادامه فرآیند رشد و تکلم و زبان است.

در میان بعضی از کسانی که در سال های اول دبستان مطابق انتظارات آموزشی و آن‌طور که شایسته است قادر به خواندن نیستند، ممکن است افرادی باشند که دچار نارسایی محسوس بینایی و یا شنوایی بوده یا عقب ماندگی ذهنی داشته باشند. شناسایی این دانش آموزان در هنگام ورود به مدرسه و حضور در کلاس درس توسط مربیان مدرسه  به راحتی امکان پذیر است. اما مساله اختلال در خواندن یا "نارساخوانی" زمانی مطرح است که کودک از نظر شنوایی و بینایی مشکلی نداشته باشد و دچار هیچ گونه عقب ماندگی ذهنی نیز نباشد و هم‌چنین از آموزش نامناسب و ناکافی نیز برخوردار نبوده باشد.

در این موارد معمولا کودکی که دچار نارساخوانی است در زمینه های مختلف رشد همانند سایر همسالان خود بوده و از نظر هوشی در سطح متوسط و یا بالاتر قرا دارد.

 تعریف نارساخوانی:

این اختلال در سال 1877 با نام “کلمه کوری”‌ به عنوان ناتوانایی در خواندن به رغم توانایی بینایی و هوش و گویایی طبیعی فرد نام گذاری شد.

بعدها برای این اختلال از نام هایی همچون "الکسیا" (از دست دادن توانایی خواندن ) و "دیس لکسیا"(نارساخوانی و نفهمیدن آن‌چه خوانده می‌شود) استفاده شد. نارساخوانی یا دیسلکسی ( dyslexia) اصطلاحی است که برای کودکانی که علی رغم هوش طبیعی قادر به خواندن نیستند به کار می‌رود.

این گروه از کودکان ممکن است وازگان زیادی بدانند و به راحتی آن‌ها را در هنگام صحبت باد دیگران به کار گیرند اما قادر به درک و شناسایی نشانه های نوشتن یا چاپی نیستند. برخی از این کودکان حتی می‌توانند واژه ها را بخوانند اما معنا و مفوم آن را نمی‌فهمند که آن را "هیپرلکسی" می‌نامند.

گاهی اوقات به علت فشارهای محیطی و عدم درک اطرافیان مشکلات روانی و عاطفی و رفتاری نیز به مشکلات این کودکان افزوده می‌شود. به طوری که کودک برای فرار از سرزنش دیگران حاضر است اتاق خود را تمیز کند ولی عمل خواندن را انجام ندهد.

کودکان نارسا خوان اکثرا مشکلاتی در جهت یابی فضایی تشخیص راست و چپ بالا و پلیین توالی حروف و کلمات هماهنگی بین چشم و دست ارتباط بین اعضای بدن خود و دیگران دارند. نسبت پسران نارساخوان سه برابر بیشتر از دختران است.

مشکلات اختصاصی خواندن این کودکان به شرح زیر است:

اشتباه کردن کلمات شبیه به هم مانند کتک و کبک، غاز و غار

حدس زدن کلمات با در نظر گرفتن حروف ابتدا و انتهای کلمات

آینه خوانی و وارونه خوانی کلمات مانند روز به جای زور

مشکلات شدید در هجی کردن کلمات

بی میلی و انزجار از یادگیری خواندن

دشواری در تشخیص جز از کل

در مقالات بعدی به تفصیل به شرح ویژگی ها و نحوه تشخیص و درمان و آموزش کودکان دارای اختلال خواندن خواهیم پرداخت.

مرکز یادگیری سایت تبیان

تهیه: نسیم گوهری